zdjęcie do artykułu EY Ceny transferowe 2023 – istotne zmiany w przepisach

Ceny transferowe 2023 – istotne zmiany w przepisach


Zmiana przepisów podatkowych nie ominęła obszaru cen transferowych. Od początku 2023 r. nie będą już obowiązywały przepisy o pośrednich transakcjach rajowych (za rok 2021 i 2022 nie ma obowiązku raportowania i dokumentowania pośrednich transakcji rajowych). Dodatkowo ustawodawca zdecydował o podniesieniu progów dokumentacyjnych dla bezpośrednich transakcji rajowych realizowanych zarówno z podmiotami powiązanymi jak i niepowiązanymi (dla transakcji rajowych bezpośrednich limity uległy zwiększeniu i wynoszą 2,5 mln zł dla transakcji finansowych oraz 500 tys. zł dla transakcji innych niż finansowe). Jedną z najważniejszych zmian jest zaś zmiana terminu sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych

Podatnicy wypełniający w 2023 r. obowiązki sprawozdawcze za 2022 r. będą zobligowani sporządzić lokalną dokumentację cen transferowych w terminie do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego oraz złożyć deklarację TPR-C do odpowiedniego urzędu skarbowego w terminie do końca 11 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.  

Ceny transferowe 2023 – terminy i nowe rozporządzenie MF

Dnia 13 września 2022 r. ogłoszone zostało nowe rozporządzenie Ministra Finansów odnoszące się do formularza TPR-C, jego kształtu i zawartych w nim informacji. Akt znajduje zastosowanie w odniesieniu do transakcji rozpoczynających się po 31 grudnia 2021 r., co w praktyce oznacza nowy format raportowania cen transferowych za 2022 r. w 2023 r.

Podstawową różnicą względem dotychczasowych regulacji jest adresat informacji. Dotychczas był to Szef Krajowej Administracji Skarbowej, podczas gdy w przypadku formularzy składanych dla transakcji rozpoczynających się od 2022 roku adresatem jest właściwy Naczelnik Urzędu Skarbowego.


Kongres Teraz Podatki: Top 10 wyzwań podatkowych na 2024 rok

Zapraszamy na drugą edycję Kongresu Teraz Podatki, podczas którego eksperci EY przybliżą uczestnikom 10 najważniejszych wyzwań podatkowych, którymi warto zająć się już teraz.

Ceny transferowe 2023 – najważniejsze zmiany

Kluczową zmianą jest również brak konieczności składania odrębnego oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych i rynkowym charakterze stosowanych cen. Oświadczenie według nowego rozporządzenia stanowi integralną część TPR-C, którego to przekazanie do organu tożsame jest ze złożeniem ww. oświadczenia. 

Istotne zmiany objęły restrukturyzacje. Dotychczas należało podać wartość wynagrodzenia w związku z restrukturyzacją, aktualnie podatnicy zobowiązani są do ujawnienia, czy wynagrodzenie to zostało faktycznie wypłacone lub otrzymane oraz w jakiej formie (pieniężnej albo innej).

Rozporządzenie z 2022 r. nakłada na podatników szereg dodatkowych obowiązków. O ile wartość transakcji wykazywana była dotychczas łącznie, jako jedna sumaryczna kwota dla wszystkich kontrahentów przy jednoczesnym oznaczeniu krajów ich rezydencji, nowe rozporządzenie przewiduje dodatkowo wymóg przyporządkowania wartości transakcji do poszczególnych krajów. Podatnicy są od teraz zobowiązani do wyliczenia i wykazania w formularzu nowego wskaźnika finansowego (udział kosztów działalności operacyjnej z podmiotami powiązanymi w ogólnej kwocie kosztów działalności operacyjnej). Ponadto, w przypadku korekty porównywalności, niezbędne jest określenie, czy wskutek korekty wynik transakcji uległ zmianie o więcej lub też o mniej niż 30% (albo czy brak jest możliwości ustalenia takiego wpływu). Dodatkowo, jeżeli zastosowanie znajduje przedział inny niż pełny czy międzykwartylowy, należy go również opisać w dokumentacji. 

Według nowego rozporządzenia obowiązkowe jest (inaczej niż dotychczas) uwzględnienie w TPR-C transakcji objętych uprzednim porozumieniem cenowym. Jednocześnie, mimo braku obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych, transakcje objęte porozumieniem inwestycyjnym lub podatkowym również powinny być wskazane w TPR-C.

Podatnik jest również zobowiązany do wskazania, czy posiada status mikro albo małego przedsiębiorcy. W takim bowiem przypadku, zakres informacji do uzupełnienia na poziomie TPR-C ulega istotnemu ograniczeniu poprzez brak obowiązku wskazania szczegółów dotyczących weryfikacji cen transferowych (w tym metody TP).

Zmiany nastąpiły również w przypadku transakcji refaktur. Posiadają one (tak jak dotychczas) dedykowane kody. Aktualnie zostały one wyodrębnione w ramach nowej kategorii F, co czyni raportowanie tych transakcji bardziej przejrzystym.

Narzędzia zarządzania ryzykiem spółki i zarządu z tytułu cen transferowych

W świetle nieustannie zmieniających się przepisów podatkowych oraz coraz doskonalszych narzędzi do weryfikacji rozliczeń podatników warto zwrócić uwagę na możliwości zarządzania ryzykiem związanym z cenami transferowymi. Podjęcie działań zabezpieczających funkcjonowanie firmy oraz członków zarządu nierzadko będzie przesądzało o pozytywnych lub negatywnych konsekwencjach dla firmy.

Od 1 stycznia 2019 r. odpowiedzialność za prawidłowość rozliczeń polskich spółek z podmiotami powiązanymi została przypisana bezpośrednio członkom zarządu poprzez obowiązek podpisania i składania oświadczenia o cenach transferowych (od  1 stycznia 2022 r. oświadczenie przeniesiono do deklaracji TP-R, którą również zobowiązany będzie podpisać zarząd). Mimo, że deklaracja może być podpisana przez wyznaczonego członka zarządu, nie zwalnia to pozostałych członków zarządu z odpowiedzialności karno-skarbowej za poświadczone informacje, z którą wiążą się sankcje do 720 stawek dziennych, tj. do blisko 29 milionów złotych. Zakwestionowanie przez urząd prawidłowości rozliczeń z podmiotami powiązanymi w wyniku kontroli i doszacowania dochodu może skutkować ustaleniem dodatkowego zobowiązania podatkowego dla spółki w wysokości do 30% podstawy nienależnie wykazanej straty lub niewykazanego dochodu. 

Wszystkie te zmiany powodują, że materialność sankcji zarówno osobistych z tytułu kodeksu spółek skarbowych dla zarządu jak i dla spółki wynikających z dodatkowego zobowiązania podatkowego z tytułu cen transferowych istotnie wzrosła od 2019 r. Ryzyko stosowania powyższych sankcji będzie nadal wzrastało wraz z tym, jak organy podatkowe zaczną obejmować postępowaniami kontrolnymi kolejne okresy rozliczeniowe, poczynając od 2019 r. i obejmując następujące po nim lata. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że organy podatkowe coraz precyzyjniej typują podmioty do kontroli cen transferowych. Na bazie przesyłanych przez podatników informacji TP-R prezentujących szczegółowe i łatwo przetwarzalne dane na temat rozliczeń z podmiotami powiązanymi skuteczność urzędów w tym zakresie jest coraz lepsza.

W świetle powyższego, dodatkowego znaczenia nabiera posiadanie strategii zarządzania ryzykiem wynikającym z cen transferowych, w której nie chodzi wyłącznie o upewnienie się, że spółka posiada wymaganą prawem podstawową dokumentację cen transferowych lub że przesłała na czas oświadczenie zarządu i TP-R, a raczej o narzędzia oceny prawidłowości samych rozliczeń z podmiotami powiązanymi, a w tym kontekście też prawidłowość zaprezentowanych w dokumentacji faktów i kluczowych założeń do przyjętych rozliczeń. 

W konsekwencji, stosowanie narządzi wspierających zarząd w eksperckiej ocenie racjonalności z perspektywy reżimu cen transferowych kluczowych założeń przyjętych w rozliczeniach z podmiotami powiązanymi i wpływających na wynik finansowy i podatkowy spółki wydaje się kluczem do wykazania, ze zarząd dochował należytej staranności i obrony przed sankcjami. 

Wyróżniamy dwa rodzaje strategii i kilka rodzajów narzędzi zarządzania ryzykiem cen transferowych. Jedno z nich polega na pełnej centralizacji zarządzania cenami transferowymi na poziomie centrali grupy kapitałowej. W tej strategii chodzi często o spójność tworzonych materiałów i przekazywanych do organów podatkowych na całym świecie informacji, ale też i efektywność kosztową. Druga strategia zakłada zarządzanie tematem na poziomie lokalnym i jest ona częsta wśród podatników, którzy utrzymują kompetencje wewnętrzne w zakresie cen transferowych albo mają możliwość lokalnego outsourcingu przygotowania formalnej dokumentacji cen transferowych

Zarówno w pierwszej, jak i drugiej strategii często stosowany jest outsourcing przygotowania dokumentacji cen transferowych, bo pozwala na odciążenie zespołów finansowo-księgowo-podatkowych od kolejnego czasochłonnego procesu raportowania na potrzeby podatkowe.  Jednak wciąż jeszcze rzadziej outsourcing ten zakłada w swoim zakresie realne zmniejszenie ryzyka sankcji z tytułu nieprawidłowości samych rozliczeń z podmiotami powiązanymi, będących przedmiotem dokumentacji. 

Dostępne narzędzia to:

Przegląd lub pełnowymiarowy roczny audyt rozliczeń z tytułu cen transferowych umożliwiający wydanie opinii eksperckiej certyfikującej stosowane w danym roku przez podatnika rozliczenia. Mimo że w polskich przepisach taka formalna certyfikacja cen transferowych nie występuje, w kilku europejskich krajach funkcjonuje i oznacza tyle, że organy podatkowe honorują audyty profesjonalnego doradcy. Mimo braku formalnych regulacji, które gdyby istniały dawałyby szansę na podzielenie się formalną odpowiedzialnością zarządu z doradcą, opinia profesjonalnego doradcy specjalizującego się w cenach transferowych potwierdzająca i certyfikująca prawidłowość rozliczeń z podmiotami powiązanymi zdecydowanie może być zarówno solidnym dowodem na dochowanie należytej staranności przez zarząd, jak i dokumentem w dużym stopniu chroniącym spółkę przed doszacowaniem.

Całkowity outsourcing procesów zarówno zarządzania raportowaniem na potrzeby cen transferowych, jak i bieżącego monitorowania prawidłowości rozliczeń – mając bieżący wgląd w rozliczenia podatnika z podmiotami powiązanym, dostęp do niezbędnych umów, dokumentów, danych finansowych a także zespołów w spółce jak i w grupie podatnika, profesjonalny doradca jest w stanie przejąć kontrolę nad ryzykiem TP i w konsekwencji wziąć odpowiedzialność za ich prawidłowość, a tym samym jest w stanie wydawać opinie certyfikujące prawidłowość rozliczeń TP łącznie ze złożeniem podpisu pod oświadczeniem o rynkowości cen transferowych zamiast zarządu (możliwość zdelegowania podpisu na profesjonalnego pełnomocnika jest możliwa począwszy od roku 2022). 

Minimalizować ryzyko cen transferowych można również podejmując dialog z Ministerstwem Finansów. Uprzednie porozumienie cenowe (APA) daje podatnikowi możliwość potwierdzenia lub wynegocjowania warunków transakcji – zawierając takie porozumienie, podatnik otrzymuje potwierdzenie rynkowości rozliczeń objętych APA, a tym samym organy w trakcie kontroli nie będą kwestionować ustalonego modelu rozliczeń. Jest to narzędzie, które przy spełnieniu określonych warunków, w pełni eliminuje ryzyko zakwestionowania rozliczeń w transakcji lub modelu objętym APA, a tym samym też ryzyko osobiste członków zarządu. 

Dobierając którekolwiek z powyższych narzędzi warto kierować się efektywnością danego rozwiązania. Mimo, że najtańszym rozwiązaniem jest ograniczony w zakresie outsourcing przygotowania dokumentacji cen transferowych, to jednak dopiero umożliwienie profesjonalnemu doradcy dokonanie pełnej oceny rozliczeń, czy to poprzez roczny audyt czy też outsourcing zarządzania ryzykiem cen transferowych może pozwolić osiągnąć oszczędności w przypadku kontroli podatkowej. 

Restrukturyzacja a ceny transferowe 2023

Zmiany pomiędzy podmiotami powiązanymi mogą mieć niebagatelne znaczenie w kontekście cen transferowych i skutkować poważnymi konsekwencjami.  W przypadku spełnienia przesłanki restrukturyzacji ustawodawca przewidział sankcje zarówno dla podatnika – w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego – w przypadku, gdy podmiotowi należy się wynagrodzenie z tytułu restrukturyzacji, jak i dla członków zarządu (odpowiedzialność karno-skarbowa za sporządzenie lokalnej dokumentacji oraz złożenie informacji TP-R niezgodnej ze stanem rzeczywistym). 

Ceny transferowe – ustawa. Restrukturyzacja w przepisach

zdefiniowana jest jako reorganizacja obejmująca istotną zmianę relacji handlowych lub finansowych, wiążąca się z przeniesieniem pomiędzy podmiotami powiązanymi funkcji, aktywów lub ryzyk, jeżeli w wyniku tego przeniesienia przewidywany średnioroczny wynik finansowy podatnika przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) w trzyletnim okresie po tym przeniesieniu uległby zmianie o co najmniej 20% przewidywanego średniorocznego EBIT w tym samym okresie, gdyby nie dokonano przeniesienia;

definicja ta zawarta jest w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie cen transferowych.

Warto zwrócić uwagę, że ustawodawca niejednolicie potraktował kwestie restrukturyzacji w przepisach dotyczących cen transferowych. Przykładem są przedstawione poniżej uregulowania zawarte w aktach wykonawczych dotyczących cen transferowych.

Rozporządzenie w sprawie cen transferowych

 

 

Rozporządzenie  w sprawie  dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych

Istotna zmiana relacji handlowych lub finansowych, wiążąca się z przeniesieniem pomiędzy podmiotami powiązanymi funkcji, aktywów lub ryzyk, jeżeli w wyniku tego przeniesienia przewidywany średnioroczny wynik finansowy podatnika przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) w trzyletnim okresie po tym przeniesieniu uległby zmianie o co najmniej 20% przewidywanego średniorocznego EBIT w tym samym okresie, gdyby nie dokonano przeniesienia

Każde istotne przeniesienie – bez zdefiniowania materialności – funkcji, aktywów lub ryzyk mające wpływ na spółkę obliguje podatnika do ujawnienia takiej informacji w dokumentacji cen transferowych.

 

 

 

 

Podatnicy powinni pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem o dokumentacji cen transferowych – każde istotne przeniesienie funkcji, aktywów lub ryzyk należy wymienić w dokumentacji. Ponadto, jeżeli przeniesienie pomiędzy podmiotami spełnia definicję rozporządzenia o cenach transferowych (określoną w paragrafie 2 ust. 1 rozporządzenia o cenach transferowych) podatnik ma obowiązek przeprowadzenia specjalnego badania porównywalności o cenach transferowych. Badanie ma na celu wykazanie czy restrukturyzacja przebiegła zgodnie z zasadą arm’s length tj. na warunkach rynkowych. 

Ceny transferowe 2023 a deklaracja TP-R. Co należy wykazać?

Zapisy rozporządzenia o cenach transferowych i rozporządzenia o dokumentacji cen transferowych nie są spójne. Z tego względu ustawodawca uzupełnił rozporządzenie w sprawie informacji o cenach transferowych i wprowadził szeroki katalog sytuacji, które powinny zostać wykazane w deklaracji TP-R. 

W rozporządzeniu zawarto aż 13 pozycji kategorii. Wśród nich znajdują się takie zdarzenia jak zmiana profilu funkcjonalnego, transfer wartości niematerialnych i prawnych, przeniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, które nie rodzą wątpliwości w zakresie spełnienia definicji restrukturyzacji, ale także pojawiły się takie sytuacje, które same z siebie trudno uznać za restrukturyzacje na gruncie przepisów o cenach transferowych (dopiero będące ich konsekwencją zmiany mogą generować sytuacje spełniające definicje restrukturyzacji) jak połączenie, podział i przejęcie lub wymiana udziałów. 

Należy pamiętać, że w sytuacji niewykazania w informacji TP-R oraz w dokumentacji cen transferowych sytuacji spełniających przesłanki restrukturyzacji TP przewidziane są konsekwencje zarówno dla podatnika (dodatkowe zobowiązanie podatkowe w przypadku, gdy podmiotowi należy się wynagrodzenie z tytułu restrukturyzacji), jak i dla członków zarządu (odpowiedzialność karno-skarbowa za sporządzenie lokalnej dokumentacji oraz złożenie informacji TP-R niezgodnej ze stanem rzeczywistym).


Okiem ekspertów EY

W praktyce często zdarza się, że w sytuacji zmian i reorganizacji grupowych, w której na poziomie grupy podjęto decyzję o braku rozliczenia (tzw. exit payment) w konsekwencji czego podatnik w Polsce ani nie ponosi opłaty na rzecz podmiotu powiązanego z tytułu restrukturyzacji ani sam takiego wynagrodzenia nie otrzymuje, podatnik nie raportuje takiego zdarzenia zakładając, że nie występuje transakcja. Niestety taka sytuacja może prowadzić do negatywnych konsekwencji zarówno dla spółki jak i zarządu. 

W konsekwencji, w odniesieniu do restrukturyzacji TP najlepszą taktyką na uniknięcie sankcji jest:

  • identyfikowanie wszelkich zmian i reorganizacji jakie mają wpływ na spółkę;
  • ocena ich istotności pod kątem tego, czy reorganizacja spełnia definicję restrukturyzacji z rozporządzenia o cenach transferowych i czy konieczna jest dodatkowa analiza wymagana tym rozporządzeniem oraz wykazanie w formularzu TPR-C, czy też należy ją jedynie opisać w dokumentacji TP zgodnie z paragrafem 2 rozporządzenia o dokumentacji;
  • w każdym przypadku, kiedy przesłanka istotności jest spełniona (nawet poniżej progu 20% wpływu na EBIT) należy ocenić czy z tytułu restrukturyzacji należne jest dodatkowe rozliczenie (rekompensata), oraz należy odpowiednio wycenić należne wynagrodzenie, aby spełniało zasadę ceny rynkowej. 

Ważne jest by ta analiza była przeprowadzona nie tylko z perspektywy grupowej, ale także z perspektywy lokalnej spółki. 

Restrukturyzacje są obiektem zainteresowania organów podatkowych – w 2021 roku Krajowa Administracja Skarbowa poinformowała, że w wyniku kontroli restrukturyzacji przeprowadzonej w polskiej spółce przez zagraniczną centralę, KAS ustalił wysokość rekompensaty należnej spółce. Po skorygowaniu rozliczeń podatkowych, spółka musiała zapłacić 28 milionów zł podatku wraz z należnymi odsetkami . Aby uniknąć takich doszacowań, należy wnikliwie przeanalizować występujące w spółce reorganizacje. 



Przewodniki Podatkowe i Prawne EY 2024

Jak się odnaleźć w przepisach podatkowych i prawnych oraz wyzwaniach, które postawi przed firmami 2024 rok? Jak określić ich skalę?

zdjęcie do baneru EY Bezpieczny Podatnik 2023

Podsumowanie

Ceny transferowe 2023 a kontrola 

Ceny transferowe nieustannie cieszą się zainteresowaniem organów podatkowych. Dane resortu finansów pokazują, że z roku na rok nie tylko rośnie liczba kontroli, ale przede wszystkim rośnie ich skuteczność. Warto zatem odpowiednio wcześnie przygotować się do kontroli cen transferowych.

Kontrola ma miejsce zazwyczaj niejako przy okazji kontroli w zakresie podatku dochodowego CIT. Podczas postępowania kontrolujący mają prawo wezwać podatnika do przedłożenia dokumentacji cen transferowych. Przepisy zobowiązują podatnika do przekazania dokumentacji w terminie 7 dni. Należy pamiętać, że podatnicy nie w każdej sytuacji maja obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Brak obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych nie zwalnia jednak podatnika z obowiązku ustalania cen transferowych zgodnie z zasadą ceny rynkowej. Szczególnym zainteresowaniem organów podatkowych są transakcje, w ramach których występują trudności z ustaleniem ich zakresu i rynkowej ceny np. z uwagi na brak dostępnych danych rynkowych lub transakcje, które ciężko udowodnić, że w ogóle miały miejsce np. nabycie usług zarządczych od podmiotów z grupy. 

Z tego względu analiza cen transferowych (tzw. benchmark) staje się coraz ważniejszym elementem dokumentacji podatkowej. Wyniki benchmarku przedstawiane są w informacji o cenach transferowych TPR, która z kolei jest źródłem wielu danych dla organów podatkowych. Celem analizy jest udowodnienie, że podmioty niepowiązane w porównywalnych warunkach rynkowych zawarłyby transakcję według takich samych zasad, jakie ustaliły między sobą podmioty powiązane. Ponadto ma ona istotne znaczenie biznesowe, gdyż jest źródłem cennych danych o warunkach panujących w branży i może być pomocnym narzędziem do poprawy efektywności działalności spółki. Odpowiednie przygotowanie benchmarku nie może obejść się bez specjalistycznych baz danych. Nie wszystkie dane wykorzystywane w tym procesie są dla podatników łatwo dostępne. Warto zatem skorzystać z pomocy wykwalifikowanego doradcy i nie odkładać sporządzenia analizy na ostatnią chwilę. 


Okiem ekspertów EY

Szczególnym zainteresowaniem organów podatkowych w obszarze cen transferowych niezmiennie cieszą się podmioty, których wyniki podatkowe ulegają dużym wahaniom rok do roku. Kontrole często wszczynane są w przypadku wieloletnich strat. W toku postępowania w pierwszej kolejności weryfikacji podlega profil funkcjonalny podmiotu. 

W tym zakresie można zauważyć tendencje: 

  • jeżeli podmiot notuje straty: organy podatkowe starają się zbudować argumentację dla uznania go za podmiot o ograniczonym ryzyku i doszacowania dochodu do poziomu rynkowego dla takich podmiotów;
  • jeżeli podmiot scharakteryzowany jest jako podmiot o ograniczonym ryzyku: organy podatkowe szukają argumentów za rozszerzeniem profilu funkcjonalnego i zwiększeniem należnego zysku i podstawy opodatkowania. 

Szczególnie istotne jest prawidłowe przygotowanie dokumentacji cen transferowych, w tym również pod kątem analizy funkcjonalnej. To ten dokument będzie stanowił punkt wyjścia do dyskusji o profilu funkcjonalnym firmy w trakcie kontroli.



Kontakt
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje

Polecane artykuły

Dokumentacja cen transferowych 2021 i 2022. O czym warto pamiętać?

Jak powinna zostać sporządzona dokumentacja cen transferowych? Jak wypełnić formularz TPR-C i jakie zmiany pojawiły się we wzorze formularza? Odpowiedzi w artykule.

Polski Ład - wiele ważnych zmian w CIT

Uchylenie ukrytej dywidendy, odroczenie podatku minimalnego, zmiany w estońskim CIT i transakcjach rajowych - to tylko niektóre zmiany wynikające z opublikowanego projektu nowelizacji ustawy o CIT, która ma być kolejną korektą Polskiego Ładu.