Centralna Ewidencja Wyrobów Akcyzowych
W założeniach Centralna Ewidencja Wyrobów Akcyzowych ma ułatwić i usprawnić proces ewidencjonowania wyrobów akcyzowych, takich jak m.in. energia elektryczna, wyroby alkoholowe, susz tytoniowy, wyroby energetyczne, wyroby gazowe oraz węglowe. CEWA ma jednak przede wszystkim pomóc organom państwowym w szybkim i skutecznym monitorowaniu przepływu wyrobów akcyzowych, co pozwoli na wykrywanie nielegalnych działań oraz zwiększenie kontroli nad rynkiem tych produktów. Wprowadzenie tego systemu przyczynić ma się również do zwiększenia wpływów do budżetu państwa z tytułu podatku akcyzowego.
Elektronizacja ewidencji
W aktualnym stanie prawnym dopuszczalne jest prowadzenie ewidencji akcyzowych i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Obowiązek ich prowadzenia wyłącznie w formie elektronicznej miał początkowo wejść w życie od stycznia 2022 r., jednakże termin ten został już dwukrotnie przesunięty i – jak wynika z obecnie obowiązujących przepisów – zrealizowany zostanie od dnia 1 lutego 2024 r., co ściśle związane jest z trwającymi pracami Ministerstwa Finansów nad wdrożeniem Centralnej Ewidencji Wyrobów Akcyzowych.
W wyniku utworzenia CEWA od dnia 1 lutego 2024 r. ewidencje akcyzowe będą prowadzone wyłącznie w formie elektronicznej, w jednolitym formacie XML na podobnych zasadach jak w przypadku Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) w VAT. Podmioty zobowiązane będą zatem do zgłoszenia do CEWA określonych informacji na temat każdego zdarzenia prawnego dotyczącego wyrobów akcyzowych. Wskutek uruchomienia CEWA podatnicy uzyskają możliwość prowadzenia ewidencji akcyzowych w udostępnionym online systemie (manualne wprowadzanie danych) lub możliwość zbiorczego przesyłania ustrukturyzowanych danych (zgodnie z odpowiednią schemą) w postaci pliku XML.
Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu planowanych zmian podkreśla, że atutem wprowadzenia CEWA będzie zniesienie kosztów związanych z koniecznością tworzenia lub wykorzystywania przez podatników oprogramowania do prowadzenia i przechowywania elektronicznych ewidencji oraz dokumentacji akcyzowych, ponieważ CEWA stanowić będzie bezpłatne narzędzia stworzone właśnie w tym celu.