Umowa cPPA, czyli korporacyjna umowa na zakup energii elektrycznej – atrakcyjne rozwiązanie na realizację celów ESG i oszczędności, które wymaga odpowiedniego przygotowania

Umowa na zakup energii elektrycznej (umowa cPPA) a alternatywne sposoby pozyskania zielonej energii

Umowy cPPA są jednym z dostępnych sposobów pozyskiwania zielonej energii, który charakteryzuje się dobrym balansem pomiędzy trudnością wdrożenia, ryzykiem i niezbędnymi do poniesiania kosztami, a efektami i tzw. wiarygodnością pozyskania energii z OZE w długim terminie.

Umowy cPPA to nie jedyne dostępne możliwości pozyskania zielonej energii. Wspomnieć należy również o  inwestycjach we własne źródła zielonej energii. To wymaga jednak szerokich kompetencji w zakresie budowy, a także eksploatacji takich źródeł. Oznacza to też konieczność ponoszenia wysokich nakładów inwestycyjnych oraz niepewność, czy realizacja prac będzie odbywać się zgodnie z ustalonym terminem i według odpowiednich parametrów jakościowych. Jeżeli jednak odbiorca wytwarza energię na własne potrzeby i jednocześnie jest właścicielem źródła jego pozyskiwania, to takie rozwiązanie jest dla niego najpewniejsze. Warto mieć na uwadze, że relatywnie niewielu odbiorców decyduje się na takie przedsięwzięcie – zarówno ze względu na powyższe czynniki, jak i po prostu brak możliwości i kompetencji do realizacji projektów inwestycyjnych niezwiązanych z podstawową działalnością. I nie są to średni i mali przedsiębiorcy.

Alternatywą w zakresie własnych inwestycji jest zakup projektu OZE przygotowanego przez wyspecjalizowane spółki, tzw. deweloperów. To z kolei wymaga zarówno udziału w najczęściej bardzo konkurencyjnym procesie transakcyjnym, jak również wiąże się z zapłatą relatywnie wysokiej w obecnych warunkach rynkowych premii dla sprzedającego.

Innym sposobem  jest leasing np. paneli fotowoltaicznych na nieruchomościach, których właścicielem jest konkretny odbiorca. W ten sposób energia wytwarzana jest na miejscu, tu też jest zużywana, a ryzyko związane z eksploatacją i przygotowaniem źródeł wytwórczych ponosi wyspecjalizowany deweloper. Takie rozwiązanie  wymaga zarówno ustalenia szczegółowych warunków współpracy, jak również fizycznej możliwości realizacji takiego przedsięwzięcia: odpowiedniej powierzchni dachu o wystarczającej sile nośnej i usytuowania w kontekście nasłonecznienia.

Można wyróżnić również prostsze metody pozyskania zielonej energii – zielone taryfy i zakup niepowiązanych z zakupem energii gwarancji pochodzenia energii z OZE. Niemniej jednak te rozwiązania, o ile są relatywnie proste do wdrożenia, w obecnych warunkach rynkowych nie pozwalają na długoterminowe zabezpieczenie energii z OZE, a jej jakość i źródło pochodzenia jest zmienne lub trudne do ustalenia. Ogólnie rzecz biorąc dzieje się tak, ponieważ rozwiązania te nie są „zakotwiczone” w konkretne, odnawialne źródła energii - znane z nazwy, lokalizacji i parametrów technicznych.

Umowy cPPA – korzyści

Umowy cPPA są najczęściej długoterminowe, zawierane na ogół bezpośrednio między wytwórcą OZE a odbiorcą energii elektrycznej. W ten sposób odbiorca zyskuje zabezpieczenie określonego wolumenu energii z określonych źródeł wytwórczych po określonej cenie. Takie rozwiązanie przynosi mu wymierne korzyści, ponieważ daje stabilność i pozwala uodpornić się na większe wahania cenowe, które można zaobserwować na polskim rynku od kilku lat.

Obecnie konkurencyjność produktów i usług świadczonych przez poszczególne podmioty coraz bardziej zależy od tego, jaki wpływ ta działalność ma na środowisko naturalne. Zielone umowy cPPA pozwalają na redukcję tzw. zakresu 2 emisji CO2, czyli emisji pochodzących z zakupu nośników energii, w tym energii elektrycznej. Jeżeli mówimy o umowach na zakup energii elektrycznej, to już widać, że bardziej wyspecjalizowani odbiorcy o dużej skali działania rozważają wykorzystanie zielonych umów do redukcji tzw. zakresu trzeciego. Oznacza to redukcję emisji pochodzących z łańcucha dostaw, a nie tylko tych związanych z działalnością własną.

Jednocześnie zielone umowy cPPA są wiarygodnym rozwiązaniem w zakresie zakupu zielonej energii, ponieważ energia ta pochodzi z konkretnie wskazanego źródła wytwórczego. Wiadomo więc:

• kto jest producentem tej energii i w jakiej technologii została wyprodukowana,
• jaka jej ilość została wyprodukowana i w jakim czasie,
• w którym miejscu została wyprodukowania.

W konsekwencji istnieje bezpośrednie, mierzalne i weryfikowalne powiązanie konsumpcji energii z wytwarzaniem w źródłach odnawialnych.

Dla wielu odbiorców, zawierających umowy cPPA, istotne jest także, że w ten sposób (zawierając długoterminową umowę pozwalają na sfinansowanie budowy źródła OZE) przyczyniają się do rozwoju energii odnawialnej na rynku, redukcji emisji substancji szkodliwych oraz do transformacji energetycznej kraju  minimalizując tym samym nie tylko swój ślad węglowy, lecz także całej gospodarki.

Podejmowanie działań w zakresie redukcji wpływu na środowisko oraz stymulowania globalnej redukcji emisji gazów cieplarnianych (i tym samym również zwiększanie konkurencyjności produktów i usług) są jednymi z kluczowych czynników branych pod uwagę w długoterminowym planowaniu działalności firm.

Okiem eksperta EY

Umowa cPPA – przygotowanie do jej zawarcia

Umowa na zakup energii elektrycznej (cPPA) jako produkt relatywnie nowy na rynku i w swojej istocie dowolnie kształtowany do potrzeb zaangażowanych stron, nie charakteryzuje się wystandaryzowanym procesem. Sposób zawierania umowy cPPA nie jest także szczegółowo uregulowany prawnie..  W celu dostosowania umów cPPA do odbiorcy oraz ograniczeń wytwórcy (np. wynikających z wymogów instytucji finansujących) pod uwagę trzeba wziąć szereg czynników, w tym m.in. kwestie wynikające:

• ze specyfiki samego rynku energii elektrycznej,
• z obecnego i przyszłego sposobu zakupu energii elektrycznej (z odmienną specyfiką dla każdego z typów umów cPPA opisanych poniżej),
• z obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną oraz charakterystyki tego zapotrzebowania
• z aspektów technologicznych instalacji OZE i możliwych produktów w ramach cPPA,
• z modelu biznesowego i warunków brzegowych występujących po stronie odbiorcy energii.

Przykładem i jednym z podstawowych wyborów, które stoją przed odbiorcą energii w ramach procesu cPPA jest dobór adekwatnego typu umowy cPPA. Do dyspozycji są tzw. kontrakty fizyczne, jak i wirtualne, a każdy z nich ma swoje zalety i wady. Wybór jednego z nich wiąże się z koniecznością realizacji innego rodzaju działań oraz wymaga analizy i akceptacji odmiennych implikacji dla odbiorcy energii elektrycznej.

Umowy cPPA: kontrakt fizyczny

Kontrakt fizyczny zakłada, że realizowana jest fizyczna dostawa energii, czyli realnie pokrywane jest zapotrzebowanie odbiorcy na energię. W ramach takiego kontraktu niezbędne jest bilansowanie między zapotrzebowaniem energii odbiorcy a produkcją ze źródeł OZE zakontraktowanych w ramach cPPA. Takie rozwiązanie wiąże się z dwoma rozliczeniami:

• między odbiorcą a wytwórcą, w oparciu o uzgodnioną cenę w ramach umowy cPPA,
• między odbiorcą a spółką obrotu, która obejmuje zarówno zakup pozostałej pobieranej przez odbiorcę energii (niepokrytej przez wytwórcę w ramach umowy cPPA), jak również tzw. bilansowanie umowy cPPA, czyli obrazowo rzecz ujmując dostosowanie profilu produkcji OZE w ramach umowy cPPA do profilu konsumpcji energii przez odbiorcę.

Decydując się na ten rodzaj umowy, konieczne jest szczegółowe przeanalizowania m.in. obecnego sposobu zakupu energii, jego dopasowania do produkcji OZE, kosztów bilansowania oraz rzeczywistej możliwości pokrycia zapotrzebowania odbiorcy (czy w ogóle taki rodzaj umowy może być stosowany).

Umowy cPPA: kontrakt wirtualny

Kontrakt wirtualny, (inaczej nazywany finansowym cPPA) nie obejmuje fizycznego zakupu energii. Jest to rozliczenie czysto finansowe w ramach odrębnej umowy pomiędzy wytwórcą i odbiorcą, gdzie fizyczny zakup energii odbywa się niezależnym kierunkiem (i w wybranych przypadkach może pozostać niezmieniony w porównaniu do stanu obecnego). W konsekwencji finansowej istoty tej umowy, w przeciwieństwie do umowy fizycznej, nie ma konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów bilansowania.

Z drugiej  strony rozliczenia wirtualnego cPPA odbywają się na zasadzie tzw. kontraktu różnicowego. Jest to różnica pomiędzy ceną rynkową energii a ceną ustaloną w umowie cPPA, co w swojej istocie jest kwalifikowane jako instrument pochodny.

W przypadku finansowego cPPA, podobnie jak dla fizycznego, istotne jest szczegółowe zbadanie obecnego sposobu zakupu energii i jego dopasowania do produkcji OZE. Kolejnym ważnym punktem jest określenie efektywności zabezpieczenia cen energii w ramach kontraktu różnicowego, czyli realnej możliwości uzyskania finalnej ceny energii na poziomie określonym w umowie cPPA. W przeciwieństwie do kontraktu fizycznego, wirtualny cPPA może być stosowany również przez odbiorców, którzy obciążani są kosztami energii elektrycznej na zasadzie refaktury (np. przez odbiorców wynajmujących lokale od najemców w nieruchomościach jak centra handlowe nieposiadających własnej umowy na zakup energii ze spółką obrotu).

Okiem eksperta EY

Kluczowe pytania 

Wielowariantowość i możliwość szerokiego zakresu kształtowania umowy cPPA powodują, że odpowiednie przygotowanie do procesu i dogłębna analiza stanu obecnego, przyszłego oraz konsekwencji poszczególnych rozwiązań są niezbędne dla efektywnej realizacji procesu zawierania i rozliczania umów cPPA. Taka analiza, w uproszczeniu, może być sprowadzona do kilku kluczowych pytań:

1. Czy rozumiane są zalety i wady poszczególnych rodzajów umowy cPPA?
2. W jakim stopniu umowa cPPA wpisuje się w strategię i model biznesowy naszej firmy?
3. Jaka jest obecna sytuacja firmy (czy dokonano analizy bieżącego sposobu zaopatrzenia w energię i jego charakterystyki) i jakie są jej realne możliwości, aby wprowadzić rozwiązania w zakresie umowy cPPA?
4. Na ile konkretny rodzaj umowy cPPA i struktyra rozważanego produktu w tej umowie, pozwala zapewnić stabilną dostawę energii i zminimalizować ryzyko cenowe?
5. Jakie są priorytety w firmie, jeżeli chodzi o pozyskiwanie i wykorzystywanie energii, a jakie są ograniczenia wynikające ze stanu obecnego i prognoz firmy na przyszłość?