Raport zrównoważonego rozwoju i taksonomia ESG. Przyszłe zmiany w zakresie raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju

Kiedy zostaną przyjęte standardy ESRS?

Teraz Komisja UE będzie musiała przeanalizować nadesłane uwagi oraz oficjalnie przyjąć projekt aktu. Warto podkreślić, że standardy ESRS zostaną przyjęte przez Komisję w formie rozporządzenia delegowanego. Zgodnie z procedurą przyjmowania tego rodzajów aktów prawnych, Parlament Europejski ani Rada nie będą miały możliwości zgłoszenia poprawek do projektu przyjętego przez KE. Te organy będą mogły jedynie zaakceptować lub sprzeciwić się propozycji przekazanej przez Komisję. W przypadku wyrażenia sprzeciwu przez Parlament Europejski, Radę Europejską lub oba te organy, akt delegowany w obecnym brzmieniu nie wejdzie w życie.

Okres kontrolny, podczas którego PE lub Rada mogą przedstawić swoje stanowisko wynosi dwa miesiące od daty przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Termin ten może zostać przedłużony o dwa miesiące z inicjatywy któregokolwiek z tych organów. Jeżeli żaden z organów nie wyraził sprzeciwu, akt może zostać opublikowany i wejść w życie. Z powyższego wynika, że zgodnie z obecnymi założeniami, pierwsza część ostatecznej wersji ESRS powinna zostać ustalona jeszcze w 2023 roku.

Należy podkreślić, że przedstawiony obecnie projekt dotyczy jedynie pierwszej części ESRS, czyli standardów przekrojowych i tematycznych dotyczących kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. Natomiast standardy ESRS obejmą również standardy sektorowe, dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz dla przedsiębiorstw pozaeuropejskich.

Patrząc na wskazane powyżej terminy, widać też jednak, że pierwsza grupa raportujących podmiotów ma bardzo niewiele czasu na przygotowanie. W trzecim lub czwartym kwartale 2023 roku otrzyma standardy, które będą podstawą do raportowania za rok 2024. Tym samym od stycznia 2024 firmy powinny zbierać dane, które następnie będzie trzeba ujawnić. Na przygotowanie się do tego będą miały kilka miesięcy.

Taksonomia UE  cztery pozostałe cele środowiskowe

Kolejne istotne zmiany regulacyjne dotyczą Taksonomii, czyli narzędzia, poprzez które inwestorzy mają zyskać przejrzyste informacje dotyczące udziału działalności zrównoważonej środowiskowo w działalności podejmowanej przez spółki.

Taksonomia ESG w obecnym kształcie odnosi się do zagadnień związanych z wpływem na środowisko i określa sześć celów środowiskowych:

• łagodzenie zmian klimatu,
• adaptację do zmian klimatu;
• zrównoważone wykorzystywanie i ochronę zasobów wodnych i morskich,
• przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
• zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
• ochronę i odbudowę bioróżnorodności i ekosystemów.

Do realizacji powyższych celów powinna przyczyniać się działalność zgodna z Taksonomią, czyli zrównoważona środowiskowo.

Komisja Europejska bardzo szczegółowo określiła, jak definiować działalność zrównoważoną środowiskowo. W tym celu wskazała m.in. techniczne kryteria kwalifikacji, czyli specjalistyczne wytyczne dla poszczególnych rodzajów działalności określające, jakie przesłanki musi wypełnić działalność zgodna z Taksonomią. Kryteria określono osobno dla każdego celu środowiskowego. W pierwszych latach ujawnień (w roku 2021 i 2022) podmioty zobowiązane składały raport zrównoważonego rozwoju na podstawie dwóch pierwszych celów środowiskowych (łagodzenie zmian klimatu i adaptacja do zmian klimatu), ponieważ kryteria dla pozostałych celów nie zostały przyjęte. Jednak już w przyszłym roku może się to zmienić, ponieważ 27 czerwca Komisja Europejska przyjęła projekt aktu delegowanego określającego techniczne kryteria kwalifikacji dla czterech pozostałych celów środowiskowych[3].

Taksonomia ESG – od kiedy będzie obowiązywać?

Obecnie, podobnie jak w przypadku rozporządzenia delegowanego dotyczącego ESRS, trwa okres kontrolny dla Parlamentu Europejskiego i Rady. W przypadku aktów delegowanych wydawanych na podstawie Taksonomii, okres kontrolny dla PE i Rady trwa zasadniczo cztery miesiące od dnia przekazania aktu przez KE do tych organów. Termin czteromiesięczny może zostać przedłużony o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu lub Rady[4].

Dla podmiotów zobowiązanych szczególnie istotne jest określenie, kiedy nowe obowiązki rzeczywiście zaczną obowiązywać. Zgodnie z obecnym projektem za rok obrotowy 2023 (sprawozdanie publikowane w roku 2024) przedsiębiorstwa niefinansowe w odniesieniu do czterech pozostałych celów środowiskowych, powinny ujawnić jedynie wskaźniki kwalifikowalności do Taksonomii (ang. Taxonomy-eligibility). Raportowanie kwalifikowalności oraz zgodności z Taksonomią (ang. Taxonomy-alignment) obejmie te podmioty dopiero w roku obrotowym 2024 (sprawozdanie publikowane w roku 2025).

Taksonomia ESG – nowelizacja dotycząca dwóch pierwszych celów środowiskowych

Obowiązujące już rozporządzenie delegowane dotyczące dwóch pierwszych celów środowiskowych (rozporządzenie delegowane 2021/2139)[5] wyznaczyło podstawy raportowania na podstawie Taksonomii w pierwszych dwóch latach. Mimo objęcia zakresem tego aktu wielu sektorów, Komisja zauważyła potrzebę dalszego rozszerzenia jego stosowania i objęcia Taksonomią kolejnych rodzajów działalności. Dlatego oprócz aktu delegowanego dotyczącego czterech pozostałych celów środowiskowych, KE opublikowała projekt nowelizacji rozporządzenia delegowanego dotyczącego dwóch pierwszych celów środowiskowych. Znowelizowany akt ma objąć swoim zakresem jeszcze więcej sektorów i rodzajów działalności[6].

Kolejne kroki procesu legislacyjnego dotyczącego nowelizacji dwóch pierwszych celów środowiskowych powinny być analogiczne do przedstawionego w poprzedniej części aktu delegowanego dotyczącego czterech pozostałych celów środowiskowych.

Obecnie szczególnie istotne jest określenie, kiedy podmioty zobowiązane będą raportowały nowe rodzaje działalności dodane w nowelizacji aktu delegowanego dotyczącego dwóch pierwszych celów środowiskowych. Zgodnie z obecnym projektem raportowanie dla przedsiębiorstw niefinansowych za rok obrotowy 2023 (sprawozdanie publikowane w roku 2024) obejmie jedynie wskaźniki kwalifikowalności do Taksonomii. Pełne raportowanie dotyczące kwalifikowalności i zgodności będzie obowiązywało od roku obrotowego 2024 (sprawozdanie publikowane w roku 2025).

Tabela 1. Podsumowanie obowiązków w zakresie raportowania (raport zrównoważonego rozwoju) na podstawie Taksonomii dla przedsiębiorstw niefinansowych.

Dyrektywa CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive)

Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju[7] (ang. Corporate Sustainability Due Diligence, CSDD) zobowiąże określone największe podmioty w UE do przeprowadzania badania należytej staranności (due diligence) w zakresie przestrzegania podstawowych kwestii środowiskowych oraz dotyczących praw człowieka.

Jej wejście w życie będzie miało szeroki wpływ na działalność podmiotów zobowiązanych, wymuszając na nich weryfikację własnej działalności, ale również podejścia stosowanego przez ich partnerów biznesowych. Tym samym, dyrektywa CSDDD będzie pośrednio powodowała nowe obowiązki wobec podmiotów, które oficjalnie nie zostały zobowiązane na jej podstawie, ale znajdują się w łańcuchach dostaw jednostek zobowiązanych. Celem jest ograniczenie ryzyk społecznych i środowiskowych w łańcuchach dostaw, przy równoczesnym utrzymaniu konkurencyjności firm unijnych. Ograniczona powinna zostać współpraca z dostawcami nieprzestrzegającymi praw człowieka czy obowiązujących w UE standardów środowiskowych, którzy najczęściej oferują niższe ceny. Należy przy tym podkreślić, że do stosowania Dyrektywy bezpośrednio będą zobowiązane także duże podmioty spoza Unii Europejskiej, które prowadzą działalność na terenie UE.

Początki procesu legislacyjnego w zakresie wskazanej dyrektywy zaczęły się już w 2020 roku. Jednak dopiero obecnie projekt przedstawiony przez Komisję, może trafić pod finalne obrady Komisji, Parlamentu Europejskiego i Rady, tzw. trilogi. Po zakończeniu tego etapu poznamy prawdopodobnie niemal finalną wersję treści dyrektywy.

Szacuje się, że proces legislacyjny na poziomie unijnym powinien zakończyć się w okresie od 6 do 9 miesięcy. Następnie dyrektywa będzie musiała zostać zaimplementowana do porządków prawnych Państw Członkowskich. Zgodnie z jej obecnym brzmieniem, Państwa Członkowskie będą miały na to dwa lata od wejścia w życie samej dyrektywy.