"Jednym z wyzwań stojących przed zarządami będzie odpowiedź na pytanie, jak efektywnie wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji, w tym także w służbie ESG".
Partner EY, Lider grupy ds. raportowania ESG
Bazując na opiniach 200 dyrektorów, dyrektorów generalnych i szefów kadry zarządzającej, wyodrębniliśmy grupę menedżerów ("Liderów"), która jest lepiej przygotowana do kwestionowania sposobu myślenia kierownictwa, kontrolowania alokacji kapitału i nalegania na większe ambicje.
W porównaniu do "Obserwatorów", Liderzy mają jaśniejszą strategiczną wizję tego, jak zrównoważony rozwój pomoże osiągnąć cele tworzące wartość, mają tendencję do wykraczania poza wypełnienie wymogów regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju i są lepiej przygotowani do wykorzystania potencjału sztucznej inteligencji w celu przyspieszenia pozytywnych zmian.
W oparciu o tę analizę, niniejszy artykuł - będący częścią serii EY Board Imperative - bada trzy kluczowe obszary, w których zarządy mogą zająć wiodącą pozycję:
- Proaktywne rzucanie wyzwań kierownictwu w celu włączenia zrównoważonego rozwoju do strategii biznesowej, wymaganie ambitnej wizji strategicznej od zespołów zarządzających i krytyczna analiza przypadków biznesowych.
- Naleganie na bardziej ambitne, strategiczne podejście do agendy politycznej i regulacyjnej, aby wyjść poza zgodność i zidentyfikować miejsca, w których firma może znaleźć strategiczną przewagę nad konkurencją.
- Wykorzystanie potencjału AI w zakresie zrównoważonego rozwoju. Sztuczna inteligencja, zrównoważony rozwój i zarządzanie są ze sobą powiązane w sposób, który należy zbadać. Odpowiedzialne zarządzanie pozwoli organizacji zrównoważyć możliwości AI w zakresie zrównoważonego rozwoju z wyzwaniami środowiskowymi, społecznymi i etycznymi.
Rady nadzorcze i zarządy odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu koncentracji na zrównoważonym rozwoju jako strategicznym imperatywie w obliczu wyzwań - zmieniając wizerunek firmy na rzecz zrównoważonej przyszłości.
Rozdział 1
Imperatyw zrównoważonego rozwoju w biznesie
Rady nadzorcze muszą zmotywować i wspierać kierownictwo, aby włączyło zrównoważony rozwój do strategii, opierając się na ambitnej wizji i wiarygodnych uzasadnieniach biznesowych.
Istnieją obawy, że dynamika zrównoważonego rozwoju wyhamuje. Dane z badania EY Sustainable Value Study 2023 wykazały, że mediana roku docelowego osiągnięcia celów klimatycznych to obecnie rok 2050 w porównaniu z rokiem 2036 w badaniu z poprzedniego roku.
"Zarządy odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu koncentracji na zrównoważonym rozwoju jako strategicznym imperatywie w obliczu wyzwań - przeobrażając biznes na rzecz zrównoważonej przyszłości", mówi Julie Linn Teigland, regionalna Partnerka zarządzająca EY EMEIA.
Nasze badania sugerują jednak, że firmy w Europie nie traktują zrównoważonego rozwoju jako źródła zróżnicowania i wzrostu. Innymi słowy, nie wykorzystują możliwości zmieniających zasady gry, które koncentrują się na nowych przedsięwzięciach oraz produktach i usługach związanych ze zrównoważonym rozwojem.
W ankiecie poproszono respondentów o wskazanie ich głównej motywacji, jeśli chodzi o ich agendę zrównoważonego rozwoju. Podczas gdy firmy poszukują uzasadnionych źródeł wartości - takich jak lojalność pracowników i klientów - Liderzy są mniej powściągliwi i dążą przede wszystkim do innowacji modelu biznesowego i rozwoju. To sygnał do odważniejszej chęci zmiany modelu biznesowego w celu przekształcenia zrównoważonego rozwoju w podstawową przewagę biznesową.
Jakie są główne cele, które chcesz osiągnąć, aby wygenerować wartość z Twojego programu zrównoważonego rozwoju?
| Ogólne wyniki | Liderzy |
| 1- Zwiększenie lojalności klientów i naszej premii cenowej (wybrane przez 19% respondentów jako ich najważniejszy cel) | 1- Stymulowanie strategii wzrostu, w tym nowych produktów i usług, modeli biznesowych oraz ekspansji rynkowej (20%) |
| 2 - Wywarcie pozytywnego wpływu na wycenę biznesu (17%) | =2- Identyfikowanie unikalnych przewag nad konkurencją (18%) |
| 3 - Budowanie lojalności pracowników i ich zaangażowania (16%) | =2- Skupienie na możliwościach zwiększenia efektywności kosztowej i optymalizacji (18%) |
Oprócz podejmowania konkretnych decyzji dotyczących ambicji w zakresie zrównoważonego rozwoju, firmy będą musiały wykazać, w jaki sposób ich inicjatywy łączą się z tworzeniem wartości i wynikami finansowymi. Wydaje się jednak, że firmy nie mają solidnego uzasadnienia biznesowego pokazującego i określającego ilościowo, w jaki sposób inwestowanie kapitału i zasobów w priorytet taki jak zeroemisyjność odblokuje wartość.
- Mniej niż jedna czwarta respondentów badania (24%) twierdzi, że są "całkowicie zadowoleni" z tego, że ma klarowną strategiczną wizję, popartą wiarygodną analizą, w jaki sposób zajęcie się ich istotnymi priorytetami ESG osiągnie ich cele w zakresie tworzenia wartości.
- Co więcej, dyrektorzy niewykonawczy i prezesi są szczególnie sceptyczni co do uzasadnienia biznesowego - tylko 8% jest "całkowicie zadowolonych" - co wskazuje na znaczną lukę w danych strategicznych i informacjach na poziomie zarządu.
Liderzy biorący udział w badaniu stawiają czoła tej kwestii. Priorytetem są dla nich solidne wskaźniki zrównoważonego rozwoju, które pokazują wpływ finansowy i znacznie częściej mają pełne zaufanie do wskaźników, które wspierają podejmowanie decyzji przez zarząd.
Aby zbudować wsparcie dla inwestycji w zrównoważony rozwój, które zwiększyłyby udział w rynku, obniżyłyby koszt kapitału, poprawiły wyniki netto promotorów oraz zwiększyły zaangażowanie i produktywność pracowników, konieczne jest solidniejsze określenie długoterminowego potencjału wartości, poparte wiarygodnym uzasadnieniem biznesowym.
Zrównoważony rozwój będzie zawsze przedmiotem ścisłej analizy, jeśli chodzi o kwestię wartości. Chociaż firmy mogą mieć trudności ze sformułowaniem uzasadnienia biznesowego dużych inwestycji cyfrowych, zrównoważony rozwój jest nadal postrzegany jako zapewnianie „większego dobra”. Z kolei inwestycja cyfrowa jest postrzegana jako przynosząca bezpośrednie korzyści firmie i przyciąga mniej uwagi, jeśli nie ma solidnego uzasadnienia biznesowego.
Zarządy odgrywają kluczową rolę w zmianie tego sposobu myślenia i niektórych błędnych przekonań, które wciąż są związane z wdrażaniem długoterminowych ram wartości. Ci, którzy sprzeciwiają się rozwojowi wskaźników, wskazują na złożoność lub brak danych. Można temu jednak zaradzić, jeśli zarządy uznają, że można i należy to zrobić. Krótko mówiąc, zarządy muszą wzmocnić kulturę firmy, w której zrównoważony rozwój jest postrzegany jako misja o kluczowym znaczeniu.
Rady nadzorcze i zarządy muszą angażować do działania i motywować kadry zarządzające, aby uznały one zrównoważony rozwój za imperatyw biznesowy i zracjonalizowały proces podejmowania decyzji inwestycyjnych w taki sposób, aby alokacje kapitału wpływały na projekty, które przyczyniają się do pozytywnych zmian w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Rozdział 2
Odważne podejście do polityki i przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju
Zarządy muszą nalegać na bardziej ambitne, strategiczne podejście do polityki i programu regulacyjnego oraz szukać przewagi konkurencyjnej.
Kiedy wprowadzana jest dyrektywa polityczna lub regulacyjna, firmy stają przed wyborem: starać się odblokować przewagę strategiczną lub dążyć do zgodności (i niewiele więcej).
Odważniejsze podejście ma kilka zalet:
- Pozwala organizacji na analizę inwestycji, które są niezbędne do osiągnięcia zgodności, i zrozumienie, gdzie można rozbudować tę inwestycję, aby odblokować przewagę i pobudzić innowacje.
- W perspektywie krótkoterminowej może to usprawnić reakcję organizacji na regulacje, ponieważ zarządy będą miały jasność co do tego, co naprawdę ma znaczenie w danej regulacji. A na dłuższą metę zarządy muszą myśleć o konsekwencjach biznesowych, jeśli zmiany klimatyczne nie będą wystarczająco kontrolowane, w tym o zwiększonej interwencji prawodawców.
Na przykład, Liderzy mają bardziej proaktywne podejście do Zielonego Ładu UE i do reagowania na Dyrektywę CSRD oraz CSDDD.
Ci, którzy przyjmą odważniejsze podejście do regulacji, ocenią swoją obecną strategię pod kątem dostępnych funduszy i zachęt. Wdrożą potrzebne im rozwiązania, kompetencje - w tym odpowiednie funkcje i kompetencje w zespole odpowiedzialne ds. Zielonego Ładu i zrównoważonego rozwoju - które uwzględniają doświadczenie w sektorze publicznym oraz zrozumienie przepisów, języka, kultury i dialogu z interesariuszami, a także regulują podejmowanie decyzji w sektorze publicznym. Oparcie się na polityce zrównoważonego rozwoju umożliwia firmom reagowanie na szybko zmieniające się otoczenie polityczne i regulacyjne.
Podobnie, odważne organizacje zmieniają swoje podejście do raportowania zrównoważonego rozwoju. Opracowują spójną i przekonującą długoterminową narrację wartości, która wykorzystuje dane niefinansowe i ujawnienia "klasy inwestorskiej". Przekształcają swoje mechanizmy kontrolne, procesy weryfikacji i technologie pod kątem ulepszonego podejścia do raportowania. Zdefiniują centralną rolę dyrektora finansowego w raportowaniu zrównoważonego rozwoju i wyznaczą role takie jak „Kontroler ESG”.
Zielony Ład UE: zachęty i subsydia
Zielony Ład, mający na celu uczynienie państw członkowskich neutralnymi dla klimatu do 2050 r., to kompleksowa inicjatywa polityki fiskalnej, obejmująca dotacje, zwolnienia podatkowe, pożyczki i instrumenty finansowe. Ogólnie rzecz biorąc, Liderzy są na to lepiej przygotowani.
Liderzy są również bardziej skłonni uważać, że zrozumieli, jak uzyskać dostęp do wszelkich funduszy i zachęt dostępnych w ramach Zielonego Ładu (40% liderów uważa, że ukończyło ten krok w porównaniu z 23% obserwatorów). Liderzy nie przewyższają jednak ogółu, jeśli chodzi o zrozumienie, w jaki sposób uzyskać dostęp do finansowania i zachęt; na poziomie 40% liczba ta jest zgodna z ogólnymi wynikami.
Fakt, że organizacje nie angażują się w pełni w Zielony Ład, może odzwierciedlać niechęć do udziału w szeroko zakrojonych inicjatywach politycznych. Oprócz zrozumienia specyfiki zachęt i innych ustaleń, wykorzystanie Zielonego Ładu wymaga również doświadczenia i wiedzy, aby skutecznie poruszać się po szczególnej dynamice i wrażliwości politycznej sektora publicznego.
Liderzy sektora prywatnego mogą jednak nie w pełni rozumieć, jak działa sektor publiczny - jak polityka, polityka regulacyjna i interesy interesariuszy wzajemnie na siebie oddziałują. Biorąc pod uwagę, że europejska polityka i inicjatywy regulacyjne prawdopodobnie będą się rozwijać, rady nadzorcze będą musiały rozważyć, w jaki sposób organizacja (i sam zarząd) rozwija to zrozumienie.
Może to oznaczać wykorzystanie doświadczeń sektora publicznego, z należytym uwzględnieniem wszelkich kwestii związanych z konfliktem interesów.
CSRD i CSDD: odważne podejście może napędzać transformację klimatyczną i odblokować kreowanie wartości
Piąty coroczny Barometr Ryzyka Klimatycznego EY wykazał, że chociaż firmy inwestują więcej czasu i energii w jakość ujawnianych informacji klimatycznych, tylko 53% z nich przedstawia spójny plan osiągnięcia transformacji. Jednak przepisy UE dotyczące sprawozdawczości korporacyjnej w zakresie zrównoważonego rozwoju mają na celu zmianę sposobu prowadzenia działalności gospodarczej:
- Unijna dyrektywa w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD) stanowi, że wszystkie spółki notowane na giełdzie w UE (oraz wszystkie duże spółki działające w UE) będą musiały ujawnić w raporcie rocznym plan przejścia dostosowany do scenariusza ocieplenia klimatu o 1,5 stopnia Celsjusza. Jeśli tego nie zrobią, będą musiały wyjaśnić, dlaczego tego nie zrobiły i czy zamierzają przyjąć taki plan w przyszłości.
- Choć została opóźniona, dyrektywa CSDDD będzie oczekiwać, że firmy przyjmą i wprowadzą w życie plan przejścia na gospodarkę niskoemisyjną.
Prawie wszystkie organizacje wprowadzają zmiany w odpowiedzi na CSRD i CSDD - albo podejście, które ma na celu optymalizację ich możliwości, albo fundamentalną transformację, która obejmuje przeprojektowanie procesów i kontroli danych, wprowadzenie nowych technologii oraz wdrożenie nowych umiejętności i możliwości. Inwestowanie w nowe technologie w celu zarządzania i analizowania danych niefinansowych i danych dotyczących zrównoważonego rozwoju ma również szersze korzyści: lepsze dane do raportowania zrównoważonego rozwoju zapewniają również lepszy poziom informacji na potrzeby podejmowania strategicznych decyzji. Inwestycje te powinny być postrzegane jako część szerszego programu transformacji cyfrowej, a nie tylko jako odrębne rozwiązanie w jednym obszarze.
Co zachęcające, liczba firm przyjmujących transformacyjne podejście do CSDD (48%) przewyższa liczbę tych, których celem jest po prostu optymalizacja możliwości raportowania zrównoważonego rozwoju (41%). Jednocześnie 40% planuje zmienić swoje podejście do sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju w odpowiedzi na CSRD i potrzebę raportowania zgodnie z europejskimi standardami sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS).
Badania pokazują, że Liderzy są bardziej skłonni do prowadzenia odważnej polityki CSRD (51% w porównaniu do 27% Obserwatorów) - pokazując jeszcze większą chęć podjęcia bardziej fundamentalnej transformacji sprawozdawczości. Wymagać to będzie inwestycji w zaawansowane technologie i reorganizację procesów, aby sprostać wyzwaniom związanym z danymi. Zmiany w modelach operacyjnych - w tym wykorzystanie dostawców usług zarządzanych w celu spełnienia wymagań sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju - będą również istotnym czynnikiem.
Te firmy, które chcą osiągnąć coś więcej niż spełnienie wymogów, mogą osiągnąć znaczną wartość. Będą one w lepszej pozycji, aby przekształcić swoje ambicje klimatyczne w działania, zmniejszyć ryzyko greenwashingu i poprawić swój dostęp do źródeł zielonego finansowania. Jednocześnie bardziej ambitne firmy będą w stanie przedstawić inwestorom i rynkom finansowym przekonującą historię o tym, w jaki sposób zrównoważony rozwój zapewni wartość ekonomiczną, wywierając pozytywny wpływ na wycenę firmy.
Rozdział 3
Potencjał zrównoważonego rozwoju sztucznej inteligencji i odpowiedzialne zarządzanie technologią
Zarządy muszą wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji w zakresie zrównoważonego rozwoju – równoważąc możliwości i ryzyko poprzez aktualizację zarządzania technologią.
Sztuczna inteligencja ma znaczący potencjał do generowania pozytywnych wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju i przyspieszenia transformacji firmy w tym zakresie, ale możliwości muszą być zbilansowane z wyzwaniami.
Podczas gdy nieuniknione jest, że AI zmieni świat pracy, technologia ta może podążać dwoma ścieżkami. Pierwsza koncentruje się na przejęciu zadań wykonywanych przez ludzi: automatyzacja zadań - takich jak zbieranie danych lub zgodność - co może prowadzić do spadku zatrudnienia. Druga koncentruje się na zwiększaniu tego, co ludzie robią, skupiając się na potencjale AI do tworzenia nowych zadań i wyposażania ludzi w lepsze narzędzia do wykonywania swojej pracy.
Ten sam mechanizm ma zastosowanie w przestrzeni środowiskowej. Sztuczna inteligencja może analizować ogromne zbiory danych, aby zapewnić wgląd w zmiany klimatu, pomagając w modelowaniu predykcyjnym i zapewnianiu informowacji na potrzby polityk środowiskowych. Jednak zaawansowane systemy sztucznej inteligencji, zwłaszcza duże centra danych i serwery wymagane do zadań uczenia maszynowego, również zużywają znaczne ilości energii, przyczyniając się do zwiększenia śladu węglowego.
Większość respondentów zdaje sobie sprawę z tego, jak trudno jest pogodzić biznesowe możliwości generatywnej sztucznej inteligencji (GenAI) z wyzwaniami środowiskowymi, społecznymi i etycznymi:
- 61% twierdzi, że "AI oferuje znaczące możliwości generowania długoterminowej wartości, od tworzenia nowych modeli biznesowych i strumieni przychodów po zmianę sposobu wykonywania pracy".
- Ale 64% twierdzi także, że "kluczowym wyzwaniem GenAI jest napędzanie transformacji i wzrostu, jednocześnie zapewnienia, że implikacje etyczne i społeczne nie podważą zaufania do naszej organizacji".
Odpowiedzialne zarządzanie technologią kluczem do zrównoważenia szans i ryzyka
Budowanie zaufania interesariuszy do sztucznej inteligencji jako siły napędowej zrównoważonej transformacji będzie wymagało skutecznego i odpowiedzialnego zarządzania technologią. Jednak regulacje dotyczące sztucznej inteligencji - takie jak EU AI Act - są wciąż na wczesnym etapie. Rodzi to ryzyko, że zbyt wiele zarządów przyjmuje podejście reaktywne, czekając na bardziej szczegółowe wytyczne regulacyjne i polityczne.
Obecnie większość organizacji poczyniła postępy w zakresie wprowadzenia zarządzania technologią dla AI. Jednak niewiele z nich ma solidne podejście do tego zagadnienia.
Liderzy częściej będą o krok do przodu, między innymi dzięki wdrożeniu programu edukowania członków zarządu na temat możliwości i zagrożeń związanych z GenAI (33% w porównaniu do 9% dla Obserwatorów). Rodzi to jednak pytania, czy zrobiono wystarczająco dużo z zakresie edukacji i zrozumienia: 63% respondentów twierdzi, że „ponieważ GenAI jest tak szybką i przełomową technologią, zarządom trudno jest dotrzymać kroku rozwojowi”.
O ile rozwój w AI, zwłaszcza w GenAI, postępuje niezwykle szybko, ważne jest, aby firma kontynuowała równolegle ewolucję zarządzania technologią, umożliwiając jej zidentyfikowanie obszarów o wysokiej wartości dla wdrożenia AI i skuteczne skalowanie nauki oraz najlepszych praktyk odkrytych podczas wczesnych projektów pilotażowych.
Patrząc w przyszłość
Dążenie do zrównoważonego rozwoju zmienia nasz paradygmat społeczno-gospodarczy, stwarzając nowe ryzyko i wnosząc nowe źródła wartości. Rozwój sztucznej inteligencji może przyspieszyć osiągnięcie trwałych wyników, a w niektórych obszarach poczyniono zachęcające postępy, np. znaczny wzrost mocy w zakresie energii odnawialnej w 2023 r. Jednakże nadal potrzebne są pilne działania, aby sprostać systemowym wyzwaniom dotyczącym planety i ludzi. Rady nadzorcze i zarządy mają do odegrania kluczową rolę, zachęcając kadrę kierowniczą do identyfikowania możliwości wzrostu i tworzenia wartości, prowadząc śmiały program transformacji w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Lokalna perspektywa
Ze względu na nadchodzące dopiero zmiany regulacyjne polscy przedsiębiorcy, w zdecydowanej większości, później niż miało to miejsce na zachodnio-europejskich rynkach, zaczęli zapoznawać się z przyszłymi wymogami, ale od połowy 2023 roku to zainteresowanie rośnie. Zarządy firm stoją przed koniecznością wypracowania strategicznego podejścia do polityki klimatycznej i powinny dostosować się do związanej z tym agendy regulacyjnej. Pozwoli to na lepsze wykorzystanie pojawiających się szans na budowanie wartości i efektywne wspieranie proinnowacyjnych projektów związanych z ESG w celu uzyskania rynkowej przewagi konkurencyjnej. Jednym z wyzwań stojącym przed zarządami będzie odpowiedź na pytanie jak efektywnie wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji, w tym także w służbie ESG.
Kontakt lokalny
Rafał Hummel
EY Polska, Audyt, PartnerPodsumowanie
Brak działań z odpowiednią intensywnością w obszarach takich jak zeroemisyjność i globalne ocieplenie zwiększa ryzyko, że firmy stracą autonomię i kontrolę. Dobra wiadomość jest taka, że zarządy nie muszą akceptować tej wersji przyszłości; mogą to zmienić. Muszą po prostu przewodzić tej zmianie.
