Perspektywa podatkowa nowego prawa holdingowego

W dniu 13 października 2022 r. weszła w życie największa w ostatnich latach zmiana Kodeksu spółek handlowych wprowadzająca tzw. prawo holdingowe. Wbrew nazwie, nowelizacja dotyczy wszystkich spółek kapitałowych (sp. z o.o., S.A. i prostej spółki akcyjnej), a nie tylko grup kapitałowych. W praktyce nowe regulacje zakładają wiele zmian, które mogą mieć wpływ na każdą spółkę.

Główne założenia i cele reformy

Przepisy przewidują między innymi:

• możliwość formalnego utworzenia holdingu (grupy spółek), składającego się ze spółki dominującej i spółki albo spółek zależnych, będących spółkami kapitałowymi (sp. z o.o., S.A. oraz P.S.A.), kierujących się wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu,
• usankcjonowanie wydawania przez spółkę dominującą wiążących poleceń spółkom zależnym,
• znaczne zmiany uprawnień i obowiązków rady nadzorczej i zarządu – w każdej spółce, nie tylko w tych należących do grupy spółek,
• wprowadzenie zasady „biznesowej oceny sytuacji” (ang. business judgement rule), a także innych zmian w zakresie odpowiedzialności członków zarządu i rad nadzorczych,
• możliwość przymusowego odkupienia udziałów lub akcji wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych,
• szereg innych zmian, które wpłyną na sposób funkcjonowania sp. z o.o., P.S.A. oraz S.A.

Zmiany w KSH a prespektywa podatkowa

Warto zauważyć, że z puktu widzenia podatków - nowe prawo holdingowe nie wprowadziło równoległych zmian w treści przepisów ustaw podatkowych i KKS. W konsekwencji, konieczne będzie zbudowanie świadomości wśród podatników co do tego, w jak sposób wprowadzone zmiany (zasada business judgement rule i instytucja wiążącego polecenia) mogą wpłynąć na zakres odpowiedzialności osobistej członków zarządu spółek.

Na obecnym etapie wydaje się, że odpowiedzią na zmiany w reżimie prawa holdingowego mogą być nowe instrumenty zarządzania odpowiedzialnością podatkową. 

Możemy do nich zaliczyć:

• aktualizację/opracowanie polityki podatkowej,
• uwzględnienie ww. zmian w treści przyjętej strategii podatkowej oraz w informacji o strategii publikowanej na stronie internetowej podatnika,
• opracowanie dedykowanej prawno-podatkowej procedury korporacyjnej opisującej zasady kooperacji i zależności podmiotów powiązanych w grupie w celu określenia zasad wydawania oraz odmowy i wykonywania wiążących poleceń, działań kontrolnych i nadzorczych oraz przygotowywania dokumentacji (w tym zewnętrznych analiz i opinii) w zakresie uzasadnienia dla podejmowanego ryzyka gospodarczego,
• zawieranie tzw. cooperation agreements przez spółki (lub jej wspólników) z członkami zarządu, uwzględniających specyfikę nowych instytucji KSH,
• wykorzystanie nowych instytucji business judgement rule oraz wiążącego polecenia (m.in. w treści dokumentacji zawierającej uzasadnienie ekonomiczne dla działań podatkowych).

Nowe szanse dla grup kapitałowych

Nowelizacja KSH stwarza szansę dla grup kapitałowych, które dotychczas działały w sposób nieformalny, aby utworzyć sprawnie działający holding. Warto zweryfikować czy dotychczasowa praktyka danej grupy kapitałowej jest zgodna z nowymi przepisami. Jeśli nie, wówczas należy ją zmodyfikować. Zmian może wymagać dokumentacja korporacyjna spółek. Zmieni się również zakres działania rad nadzorczych i zarządów – dodatkowe działania mogą być także wskazane od strony podatkowej w celu odpowiedniego zarządzenia odpowiedzialnością i zadbanie o dochowanie należytej staranności. Zasadnym jest przeprowadzenie analizy, w jakim zakresie zmieniające się przepisy będą istotne dla danej spółki lub grupy kapitałowej. Weryfikacja taka może pomóc zidentyfikować potencjalne korzyści lub ryzyka wynikające ze znowelizowanych przepisów.