Dyrektywa w sprawie nadużywania dla celów podatkowych spółek fasadowych

22 grudnia 2021 r. Komisja Europejska opublikowała projekt Dyrektywy UE (2021/0434 (CNS)) w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu dla celów podatkowych spółek nieposiadających wystarczającego substratu majątkowo-osobowego (substance), powszechnie znanej jako ATAD 3.

Celem omawianego rozwiązania jest uzupełnienie przepisów uszczelniających system podatkowy, które zostały wprowadzone w ramach wcześniejszej Dyrektywy ATAD. Przepisy Dyrektywy ATAD 3 mają za zadanie zmniejszenie luki podatkowej w ramach UE, która jest spowodowana wykorzystywaniem tzw. shell entities (fasadowych / pustych podmiotów), tj. co do zasady podmiotów tworzonych jedynie lub głównie w celu skorzystania z preferencji podatkowych, które w istocie nie posiadają własnych zasobów pozwalających na prowadzenie działalności gospodarczej. Przepisy omawianej Dyrektywy  wyznaczają wskaźniki minimalnego substratu majątkowo-osobowego oraz przewidują określone konsekwencje podatkowe w przypadku rozliczeń realizowanych za pośrednictwem podmiotów nieposiadających ww. substratu.

Dyrektywa wyznacza schemat identyfikacji podmiotów, które powinny być uznane za shell entities. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż Dyrektywa zakłada wyłączenia z obowiązków, które z niej wynikają w odniesieniu do określonych podmiotów uznanych jako tzw. low risk cases (np. spółki giełdowe, czy też instytucje kredytowe). W przypadku, gdy dany podmiot nie został wyłączony, Dyrektywa zakłada wykonanie specjalnego testu mającego pozwolić na zidentyfikowanie, czy stanowi on podmiot ryzyka (risk cases). Co do zasady, przedmiotowy test sprowadza się do ustalenia, czy dany podmiot spełnia określone kryteria (np. czy w ciągu ostatnich dwóch lat podatkowych podmiot dokonał zlecenia na zewnątrz prowadzenia bieżących spraw administracyjnych oraz podejmowania decyzji w zakresie znaczących operacji / funkcji).

Zgodnie z Dyrektywą, na podmioty które będą spełniać powyższe kryteria zostaną nałożone obowiązki w zakresie raportowania. W ramach rocznego zeznania będą one zobowiązane do składania określonych oświadczeń o posiadanym substracie majątkowo-osobowym.

W przypadku, gdy podmioty objęte obowiązkiem raportowania nie wykażą, że posiadają minimalny substrat majątkowo-osobowy, zostanie przyjęte założenie, że stanowią podmioty typu shell. Jeżeli założenie to nie zostanie obalone przez zainteresowany podmiot (lub teoretycznie przez organy podatkowe), nie będzie miał on prawa do korzyści wynikających z umów podatkowych zawartych w kraju jego siedziby oraz zwolnień w ramach implementowanych Dyrektyw UE.

Jeżeli Dyrektywa zostanie jednomyślnie przyjęta, jej przepisy powinny zostać przyjęte przez Państwa członkowskie do lipca 2023 roku. W efekcie przepisy rozwiązania przewidziane w Dyrektywie mogą potencjalnie zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2024 r.