Warunki uwzględniania opłat licencyjnych przy ustalaniu wartości celnej – wyrok TSUE

Opłaty licencyjne wypłacane spółce dominującej w zamian za know-how do produkcji wyrobów gotowych w UE mogą stanowić część wartości celnej importowanych komponentów do produkcji, po spełnieniu określonych przesłanek - orzekł TSUE.

W dniu 9 lipca 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-76/19 w kwestii uwzględniania przy ustalaniu wartości celnej przywożonych towarów dostarczanych przez podmioty trzecie opłat licencyjnych uiszczonych przez spółkę jej spółce dominującej.

Sprawa Curtis Balkan

Sprawa dotyczy bułgarskiej spółki Curtis Balkan, będącej w całości własnością Curtis Instruments Inc. („Curtis USA”). Stosunki prawne między tymi spółkami regulują w szczególności:

• umowa licencyjna, zgodnie z którą Curtis USA przekazuje Curtis Balkan po standardowej cenie części i komponenty do produkcji w oparciu o własną opatentowaną technologię. Curtis Balkan ma prawo do wytwarzania przy ich użyciu i sprzedawania gotowych produktów, za które uiszcza na rzecz Curtis USA kwartalną opłatę za prawo do korzystania z wynalazku w wysokości 10% ceny sprzedaży netto produktów objętych umową i sprzedanych przez Curtis Balkan;
• umowa o świadczenie usług, zgodnie z którą Curtis USA zobowiązuje się m.in. do zapewnienia działalności operacyjnej Curtis Balkan (tj. jej zarządzania obejmującego marketing, reklamę, opracowanie budżetu, sprawozdawczość budżetową, systemy informacyjne oraz zasoby ludzkie), za uzgodnioną miesięczną opłatą.

Ceny towarów zamówionych przez Curtis Balkan u dostawców (podmiotów trzecich) nie są uzależnione od opłat licencyjnych, które spółka płaci na rzecz Curtis USA. Niemniej, Curtis USA kontroluje cały łańcuch produkcyjny, a komponenty stanowiące część składową gotowych produktów są produkowane zgodnie ze specyfikacjami określonymi przez Curtis USA i są zaprojektowane specjalnie dla tych produktów.

W wyniku kontroli zgłoszeń celnych Curtis Balkan, bułgarski organ celny stwierdził, że przywożone towary zostały wykorzystane przez Curtis Balkan do wytworzenia produktów, za które Curtis Balkan uiszcza opłaty licencyjne na rzecz Curtis USA na mocy umowy licencyjnej, zatem opłaty te powinny zostać włączone do wartości celnej przywożonych towarów.

Sprawa ostatecznie trafiła do bułgarskiego naczelnego sądu administracyjnego, który zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi w zakresie konieczności dodania proporcjonalnej części kwoty opłat licencyjnych za dostarczenie know-how do produkcji wyrobów gotowych do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za przywożone towary, jeżeli przywożone towary mają stanowić wraz z innymi komponentami część składową wspomnianych wyrobów gotowych, a pierwsza spółka (Curtis Balkan) nabywca je od sprzedawców odrębnych od spółki dominującej (Curtis USA).

Stanowisko TSUE w sprawie opłaty licencyjnej

Co do zasady, wartość celną powinna stanowić wartość transakcyjna, czyli cena faktycznie zapłacona lub należna za towary w momencie ich sprzedaży w celu wywozu na obszar celny UE. By jednak odzwierciedlała ona faktyczną wartość ekonomiczną przywożonych towarów, powinna ona uwzględniać wszystkie elementy tych towarów, które przedstawiają wartość ekonomiczną, co może oznaczać również m.in. opłaty licencyjne. W ocenie TSUE, taka sytuacja ma miejsce gdy spełnione są trzy przesłanki:

1. honoraria, tantiemy autorskie i opłaty licencyjne nie zostały uwzględnione w cenie faktycznie zapłaconej lub należne
2. pozostają one w związku z towarami, których wartość celna jest ustalana
3. nabywca jest zobowiązany opłacić te honoraria, tantiemy autorskie i opłaty licencyjne jako warunek sprzedaży wycenianych towarów.

W ocenianej sprawie, spełnienie pierwszej przesłanki było bezsporne. W pozostałych dwóch przypadkach, TSUE wskazał natomiast, że:

w zakresie przesłanki nr 2 (związek opłaty z towarami) – Jeżeli przywożone towary stanowią jedynie składnik lub element towarów wytwarzanych w UE, to korekty ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za te towary dokonuje się tylko jeżeli honoraria, tantiemy autorskie lub opłaty licencyjne odnoszą się do tych towarów.

Jednocześnie, przy ustalaniu, czy opłaty licencyjne donoszą się do towarów, dla których ustalana jest wartość celna, kluczowym zagadnieniem w ocenie TSUE jest to, czy opłata licencyjna wiąże się (w całości lub w części) z przywożonymi towarami (komponentami lub składnikami licencjonowanego produktu) czy też w ogóle nie ma z nimi związku. Związek ten istnieje, jeśli know-how dostarczone na mocy umowy licencyjnej jest niezbędne do wytworzenia przywożonych towarów – wówczas bowiem należy uznać, że towar ten został specjalnie zaprojektowany po to, by stanowić część składową licencjonowanego produktu i nie można brać pod uwagę żadnego innego rozsądnego sposobu jego wykorzystania.

w zakresie przesłanki nr 3 („warunek sprzedaży”) – Przesłankę tę uznaje się za spełnioną, jeśli w stosunkach umownych powstałych między sprzedającym lub osobą z nim powiązaną a kupującym zapłata honorariów, tantiem autorskich lub opłat licencyjnych ma dla sprzedającego takie znaczenie, że w braku tej płatności sprzedający nie dokonałby sprzedaży (zob. wyrok TSUE w sprawie C-173/15). Przy czym, osoby uważa się za powiązane, jeżeli jedna z nich bezpośrednio lub pośrednio kontroluje drugą.

W omawianej sprawie, spółka na rzecz której Curtis Balkan uiszczała opłaty licencyjne (Curtis USA) była inną spółką, niż ta, od której Curtis Balkan nabywała przywożone towary. W tej sytuacji sąd krajowy powinien więc ocenić czy w przypadku stosunków między Curtis USA a sprzedawcami przywożonych towarów, przywóz towarów był uzależniony od zapłaty na rzecz Curtis USA opłat licencyjnych. Jak wskazał TSUE, decydujące w omawianej sprawie jest to, czy w przypadku braku uiszczenia opłaty licencyjnej, zawarcie umów sprzedaży w wybranej formie, a w konsekwencji dostawa towarów, miałyby miejsce.

Podsumowując, TSUE orzekł, że do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za przywożone towary należy dodać proporcjonalną część kwoty opłat licencyjnych uiszczanych przez spółkę na rzecz jej spółki dominującej w zamian za dostarczenie know-how do produkcji wyrobów gotowych, w okolicznościach, w których przywożone towary mają stanowić wraz z innymi komponentami część składową wspomnianych wyrobów gotowych, a ta pierwsza spółka nabywa je od sprzedawców odrębnych od spółki dominującej, jeżeli:

• opłaty licencyjne nie zostały ujęte w cenie faktycznie zapłaconej lub należnej;
• odnoszą się one do przywożonych towarów, co wymaga istnienia wystarczająco ścisłego związku między opłatami licencyjnymi a tymi towarami,
• uiszczenie opłat licencyjnych stanowi warunek sprzedaży tych towarów, czyli w przypadku braku takiej płatności zawarcie umowy sprzedaży dotyczącej przywożonych towarów, a w konsekwencji ich dostawa, nie miałyby miejsca
• da się dokonać stosownego podziału opłat licencyjnych na podstawie obiektywnych i wymiernych danych,

co powinien sprawdzić sąd krajowy, biorąc pod uwagę wszystkie istotne czynniki, w szczególności zaś stosunki prawne i faktyczne pomiędzy nabywcą, danymi sprzedającymi i licencjodawcą.

Znaczenie dla przedsiębiorców

Omawiany wyrok jest o tyle znaczący, że określa przesłanki uwzględniania opłat licencyjnych przy ustalaniu wartości celnej. Jest on szczególnie istotny dla przedsiębiorstw produkcyjnych, importujących części i komponenty do produkcji, jeżeli płacą one również opłaty licencyjne w całości lub w części związane z przywożonymi towarami. Nawet jeżeli przywożone towary stanowią jedynie część składową finalnego, licencjonowanego produktu, a opłaty licencyjne są płacone (1) za wytwarzanie i sprzedaż gotowych produktów (2) innemu podmiotowi niż sprzedawca przywożonych towarów, to i tak może być konieczne uwzględnienie tych opłat w wartości celnej przywożonych towarów.

Co więcej, choć omawiany wyrok został wydany na podstawie nieobowiązujących już przepisów Wspólnotowego kodeksu celnego, jest on istotny również mając na uwadze obowiązujące od 1 maja 2016 r. przepisy Unijnego kodeksu celnego (UKC). UKC prezentuje bowiem szersze zasady dotyczące honorariów autorskich i opłat licencyjnych. W szczególności zmianie uległ „warunek sprzedaży” (przesłanka nr 3 powyżej). Obecnie obejmuje on nie tylko sytuacje, gdy towar nie może być sprzedany kupującemu bez uiszczenia opłaty licencyjnej, ale również gdy bez uiszczenia opłaty licencyjnej na rzecz licencjodawcy towar nie może zostać zakupiony przez kupującego. To z kolei oznacza, że honoraria, tantiemy autorskie i opłaty licencyjne, które zgodnie z przepisami Wspólnotowego kodeksu celnego mogły nie być dodawane do wartości celnej, w reżimie UKC mogą już stanowić składową wartości celnej importowanych towarów. Może tak być szczególnie gdy licencjodawca i licencjobiorca są podmiotami powiązanymi, a możliwość nabywania towarów przez producenta (w tym od podmiotów trzecich) uzależniona jest od wcześniejszego uiszczenia opłaty licencyjnej podmiotowi z grupy udostępniającemu know-how niezbędny do produkcji. Ważne stają się więc nie tylko obowiązki sprzedającego (gdzie nabywca przywożonych produktów może nawet nie wiedzieć, że dany towar nie może mu zostać sprzedany bez uiszczenia opłaty licencyjnej), ale też zobowiązania nabywcy względem licencjodawcy.

Dlatego też warto przeanalizować treść umów zawartych z dostawcami oraz licencjodawcami i zweryfikować czy przyjęte założenia w zakresie obliczania wartości celnej przywożonych towarów są zgodne z obowiązującymi przepisami.

Alert przygotowali: Piotr Łabęcki, Senior i Marta Kolbusz - Nowak, Manager