Nieodpłatna służebność przesyłu nie powoduje powstania przychodu

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie z dnia 16 lipca 2020 r., ustanowienie nieodpłatnie służebności przesyłu nie powoduje powstania przychodu podatkowego po stronie podmiotu, na rzecz którego służebność została ustanowiona. Zdaniem sądu, jeżeli z istoty stosunku prawnego nie wynika odpłatność, a strony tego stosunku prawnego nie zawierają dodatkowych postanowień umownych dotyczących odpłatności świadczenia - nie można przyjąć, że świadczenie jest nieodpłatne.

Wyrok zapadł w wyniku sporu pomiędzy organem podatkowym a spółką, która w ramach prowadzonej działalności świadczy usługi przesyłowe, ciepłownicze, a także usługi pogotowia ciepłowniczego. Spółka, aby uzyskać tytuł prawny umożliwiający wykorzystanie nieruchomości obcych w celu utrzymania i rozwoju sieci ciepłowniczych, dąży do ustanowienia na jej rzecz służebności przesyłu. Spółka wykorzystuje prawo wynikające ze służebności przesyłu, m.in. przy budowie sieci ciepłowniczej, która będzie stanowiła własność spółki, jak również do wykonywania prac remontowych, eksploatacyjnych i modernizacyjnych sieci na nieruchomości obcej.

W ocenie organu, wyrażonej w indywidualnej interpretacji podatkowej - spółka poprzez ustanowienie nieodpłatnie służebności przesyłu uzyska przysporzenie majątkowe. Przysporzenie to ma konkretny wymiar finansowy, a jego wartością jest kwota, jaką spółka zapłaciłaby z tytułu korzystania z cudzej nieruchomości w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Korzyść tą spółka uzyska bezpłatnie - spełnione zostaną zatem przesłanki uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych.

WSA podzielił stanowisko spółki podważając argumentację organu podatkowego.

Zdaniem WSA ustanowienie nieodpłatnie (bez wynagrodzenia) służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego nie będzie stanowić dla tego przedsiębiorstwa przychodu podatkowego. W ocenie sądu za prawidłowe należy przyjąć stanowisko, zgodnie z którym, jeżeli z istoty stosunku prawnego nie wynika odpłatność i strony tego stosunku prawnego nie zawierają dodatkowych postanowień umownych dotyczących odpłatności, nie można uznać tego świadczenia za świadczenie nieodpłatne. Jest to odrębny przypadek, od sytuacji, gdy w ramach danego świadczenia zwyczajowo przyjęte jest wynagrodzenie, a jedna ze stron rezygnuje z takiego wynagrodzenia. Niemniej, jak zauważono w uzasadnieniu do wyroku - istnieje druga linia orzecznicza reprezentowana m.in. przez wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z dnia 25 kwietnia 2019 r. (sygn. II FSK 1309/17), z której wynika, że ustanowienie nieodpłatnie służebności przesyłu będzie prowadziło do powstania przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Powyższy przypadek pokazuje, że identyfikacja czy ustanowienie nieodpłatnie służebności przesyłu powoduje powstanie przychodu przysparza wiele trudności interpretacyjnych.

W naszej ocenie stanowisko WSA, zgodne z dominującą i przeważającą linią orzeczniczą NSA, jest racjonalne. Należy zaznaczyć, że ustanowienie nieopłatnej służebności przesyłu nastąpiło w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych i służy umożliwieniu wykonywania prawa własności spółki. Jednocześnie należy mieć nadzieję, że rozbieżności wynikające z odmiennego stanowiska NSA w niniejszej sprawie, zostaną wkrótce wyjaśnione poprzez podjęcie uchwały NSA w tej kwestii.

Źródło: Wyrok WSA w Warszawie z 16 lipca 2020 r., sygn. III Sa/Wa 1613/19.

Alert przygotowali: Tomasz Ożdziński, Associate Partner, Ariel Oleszak, Senior i Natalia Rembielak, Intern