Jak wspierać transformację cyfrową przedsiębiorstw

Fundusze europejskie dla Polski Wschodniej

W ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) przewidziano instrument dotacyjny, który ma za zadanie kompleksowo wspierać firmy (wyłącznie te z sektora MŚP i wyłącznie te prowadzące działalność gospodarczą na terenie Polski Wschodniej) (patrz ramka) w procesie transformacji w kierunku Przemysłu 4.0, poprzez automatyzację i robotyzację ich procesów. Instrument nosi nazwę „Automatyzacja i robotyzacja w MŚP”, a nabór wniosków o dofinansowanie z tego instrumentu przewidziano pomiędzy 2 sierpnia a 25 października bieżącego roku. Wnioski o dofinansowanie będzie można składać do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Ponieważ projekty ingerujące w fundamenty działania przedsiębiorstw wymagają dobrego przygotowania i diagnozy, wsparcie w tym instrumencie podzielono niejako na dwa podetapy.

1. W pierwszym kroku finansowaniem zostaną objęte wydatki przeznaczone na przeprowadzenie audytu technologicznego lub inaczej diagnozy dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstwa oraz na opracowanie mapy drogowej transformacji cyfrowej. To właśnie w ramach takich analiz strategicznych może się okazać, że przedsiębiorstwo wymaga zastosowania zaawansowanych rozwiązań cyfrowych, w tym bazujących na sztucznej inteligencji.Przeprowadzenie diagnozy i przygotowanie mapy drogowej należy zaplanować jeszcze przed złożeniem wniosku, gdyż wyniki tych analiz stanowią obowiązkowy załącznik. Niemniej wydatki związane z przeprowadzeniem tych działań mogą zostać post factum zrefundowane (maksymalna dotacja na tę część projektu wynosi 70 tys. zł)
2. W kroku drugim następuje wdrożenie, wynikających z opracowanej mapy drogowej, działań dotyczących automatyzacji i robotyzacji, których obowiązkowym efektem ma być także wdrożenie innowacji w procesie produkcji. W tej części przedsiębiorcy mogą pozyskać maksymalnie 3 miliony zł dofinansowania (minus to, co otrzymali w ramach refundacji kosztów przygotowania mapy drogowej). Dokładny poziom dofinansowania będzie zależeć od lokalizacji inwestycji.

Warto dodać, że wspomniana pula dofinansowania może zostać wykorzystana na pokrycie kilku kategorii kosztów, m.in.:

• kosztów usług doradczych związanych z przeprowadzeniem audytu technologicznego oraz opracowaniem i wdrożeniem mapy drogowej,
• kosztów nabycia środków trwałych (maszyn lub urządzeń),
• kosztów nabycia oprogramowania lub innych wartości niematerialnych i prawnych (np. licencji na rozwiązania technologiczne oparte na AI),
• kosztów robót i materiałów budowlanych, jeżeli są bezpośrednio związane z instalacją maszyn i urządzeń.

Krajowy Plan Odbudowy

Podmioty duże (właśnie ze względu na swój status) (patrz ramka) nie mogą skorzystać z dofinansowania w ramach ww. programu dla Polski Wschodniej. Na szczęście jednak nie są zupełnie pozbawione możliwości pozyskania wsparcia na podobne inwestycje.

Z pomocą przychodzi tu Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności, w ramach którego Ministerstwo Aktywów Państwowych ogłosiło nabór na „Inwestycje wspierające robotyzację i cyfryzację w przedsiębiorstwach” (działanie A2.1.1). Nabór wniosków rozpoczął się 6 lipca i potrwa do 14 września br. W tym czasie duże firmy mogą przygotować wnioski o dofinansowanie i złożyć je do oceny.

W ramach tego instrumentu finansowaniu będzie podlegała realizacja projektów polegających na wdrażaniu rozwiązań przyczyniających się do transformacji cyfrowej, w szczególności projektów związanych z robotyzacją, sztuczną inteligencją lub cyfryzacją procesów, technologii, produktów lub usług. Możliwe jest wręcz dofinansowanie wdrożenia inteligentnych linii produkcyjnych czy też budowy całych inteligentnych fabryk, bazujących na systemach samouczących się i inteligentnie sterujących procesami.

Instrument ten przewiduje jednak pewne ograniczenia. O wsparcie mogą się bowiem ubiegać się wyłącznie te projekty, których wartość mieści się w przedziale między 8 a 140 milionów zł oraz takie, których realizacja zakończy się przed 30 czerwca 2026 r. Z kolei aby zwiększyć szanse na pozyskanie wsparcia, należy zadbać o spełnienie możliwie dużej liczby kryteriów oceny. W tym kontekście promowane będą m.in. te przedsięwzięcia, które:

charakteryzują się wysoką gotowością inwestycji do wdrożenia (posiadają np.: projekt techniczny, studium wykonalności, analizy ekonomiczne, decyzję środowiskową czy pozwolenie na budowę),

• zakładają stworzenie nowych, wysokospecjalistycznych miejsc pracy,
• zakładają zakończenie realizacji projektu już w IV kwartale 2024 roku,
• przewidują redukcję emisji środowiskowych i ograniczenie konsumpcji energii (wskutek działań projektowych),
• przewidują zwiększenie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa.

Podobnie jak w przypadku programu dla Polski Wschodniej dokładany poziom wsparcia zależeć będzie od lokalizacji inwestycji na terenie kraju, przy czym niezwykle istotne jest w tym przypadku, że projekty ulokowane w Warszawie i okalających gminach nie będą mogły ubiegać się o dofinansowanie.

Ścieżka SMART

Analizując możliwości wsparcia cyfrowej transformacji przedsiębiorstwa, nie można zapominać o najpopularniejszym obecnie instrumencie, dostępnym tak dla sektora MŚP, jak i firm dużych, czyli o Ścieżce SMART.

Instrument ten może wspierać cały wachlarz działań rozwojowych planowanych do realizacji przez przedsiębiorców – począwszy od realizacji projektów badawczo-rozwojowych oraz wdrożeń innowacji, przez rozbudowę zaplecza B+R, zazielenienie i cyfryzację, aż po internacjonalizację i podnoszenie kompetencji kadr. Kluczowym modułem w kontekście omawianej tematyki jest moduł „Cyfryzacja”. Moduł ten umożliwia dofinansowanie transformacji cyfrowej przedsiębiorstw, w tym także poprzez zastosowanie najbardziej zaawansowanych technologii wykorzystujących sztuczną inteligencję oraz zapewnienie cyberbezpieczeństwa prowadzonej działalności. Aktywności zaplanowane w module muszą oczywiście prowadzić do wdrożenia innowacji produktowej lub procesowej przynajmniej na poziomie przedsiębiorstwa, ale w kontekście dofinansowywanych działań nie powinno to stanowić dużego wyzwania. Warto też pamiętać, że z możliwości uzyskania wsparcia wykluczone są wydatki na zakup oprogramowania biurowego, księgowego czy systemów operacyjnych komputerów osobistych. Innymi słowy, rozwiązania rutynowe, wykorzystujące powszechnie znane i dostępne technologie nie będą obejmowane dotacją.

Przedsiębiorcy interesujący się Ścieżką SMART muszą pamiętać, że moduł „Cyfryzacja” jest modułem fakultatywnym, a firmy mogą uwzględnić go w swoich planach inwestycyjnych dopiero wówczas, gdy w tych planach znajdą się najpierw moduły obowiązkowe. Dla firm dużych moduł obowiązkowy to „Działalność B+R”. Z kolei firmy z sektora MŚP mogą wybrać „Działalność B+R” lub „Wdrożenie Innowacji” jako moduł obowiązkowy.

Na koniec warto zaznaczyć, że drugi tegoroczny nabór wniosków w ramach Ścieżki SMART został przedłużony i potrwa aż do 30 października bieżącego roku. Daje to czas na dogłębne przemyślenie planowanego projektu, doszlifowanie jego założeń oraz przegotowanie kompletnego i precyzyjnego wniosku o dofinansowanie.

Najbliższe nabory wniosków Ścieżki SMART:

• projekty indywidualne firm MŚP i firm dużych: 10 maja-30 października 2023 r. oraz marzec-kwiecień 2024 r.,
• projekty na rzecz dostępności – 6 lipca-30 października 2023 r.,
• projekty konsorcyjne: 14 listopada 2023 r.-8 lutego 2024 r.

Ulgi podatkowe

Pozyskanie dofinansowania w postaci bezpośredniej dotacji to niemal zawsze skomplikowany proces o niepewnym rezultacie. Swoje wnioski składa wielu przedsiębiorców, a wsparcie otrzymują wyłącznie najlepsi, czyli ci, którzy w danym konkursie najlepiej wpisali się w kryteria oceny wniosków i otrzymali w tej ocenie najwięcej punktów. Co jednak z tymi, którym nie uda się otrzymać pozytywnej rekomendacji? Na szczęście nie są oni całkowicie pozbawieni możliwości skorzystania z preferencji w związku z planowanymi do zrealizowania działaniami nakierowanymi na robotyzację czy transformację cyfrową. W polskim porządku podatkowym obowiązuje tak zwana ulga na robotyzację. Jest to instrument dostępny dla podatników osiągających dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, które opodatkowane są na ogólnych zasadach według skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Ulga ta nie wymaga specjalnego aplikowania czy przygotowywania wniosków o wsparcie. Każdy podatnik, który spełni wymogi opisane w przepisach, może z tej ulgi skorzystać przy okazji składania rocznego zeznania podatkowego.

Ulga na robotyzację polega w praktyce na dodatkowym odliczeniu od podstawy opodatkowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację. Innymi słowy, 100 proc. odliczamy jako koszt uzyskania przychodów, a dodatkowe 50 proc. jako odliczenie w ramach ulgi.

Należy jednak pamiętać, że nie każdy poniesiony koszt może być w ramach ulgi dodatkowo odliczony. Do odliczenia kwalifikują się przede wszystkim, choć nie wyłącznie, koszty nabycia fabrycznie nowych:

• robotów przemysłowych,
• maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów,
• maszyn, urządzeń oraz innych rzeczy, funkcjonalnie związanych z robotami przemysłowymi (np. czujniki, sterowniki, zamki bezpieczeństwa i inne),
• maszyn, urządzeń lub systemów służących do zdalnego zarządzania, diagnozowania, monitorowania lub serwisowania robotów przemysłowych,
• urządzeń do interakcji pomiędzy człowiekiem a maszyną do robotów przemysłowych.

Do wsparcia kwalifikuje się też koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych, niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów przemysłowych oraz ww. środków trwałych. W praktyce coraz częściej tego typu oprogramowanie bazuje na zaawansowanych technologiach cyfrowych i uczącej się sztucznej inteligencji, która umożliwia robotom automatyczne i autonomiczne działanie.

Warto też w tym kontekście wspomnieć jaka jest definicja robota przemysłowego, gdyż nie każde urządzenie musi się w nią wpisywać. Przez robota przemysłowego należy rozumieć automatycznie sterowaną, programowalną, wielozadaniową i stacjonarną lub mobilną maszynę, o co najmniej trzech stopniach swobody, posiadającą właściwości manipulacyjne bądź lokomocyjne, która spełnia łącznie następujące warunki:

• wymienia dane w formie cyfrowej z urządzeniami sterującymi i diagnostycznymi lub monitorującymi w celu zdalnego: sterowania, programowania, monitorowania lub diagnozowania,
• jest połączona z systemami teleinformatycznymi, usprawniającymi procesy produkcyjne,
• jest monitorowana za pomocą czujników, kamer lub innych podobnych urządzeń,
• jest zintegrowana z innymi maszynami w cyklu produkcyjnym podatnika.

Ulgę na robotyzację wprowadzono do polskiego systemu podatkowego w 2022 r. i przewidziano określony okres jej trwania. Będzie ona zatem obejmować koszty poniesione na robotyzację w latach 2022-2026.