Europa i bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Czy Europa jest atrakcyjnym rynkiem dla inwestorów?

Mimo wzrostu liczby projektów w 2022 r., na powyższym wykresie widać efekt pandemii Covid-19. Od 2020 r. liczba projektów BIZ w trzech kolejnych latach nie osiągnęła poziomu z lat 2016-2019. Taki wynik rodzi pytania o to jak będzie wyglądał 2023.

Ryzyka i wyzwania związane z inwestycjami w Europie w 2023 r.

Mimo spowolnienia gospodarczego - według przewidywań EY, europejska gospodarka urośnie w 2023 r. tylko o 0,7% (EY European Economic Outlook – April 2023, EY 2023) - skłonność do inwestowania w Europie wzrosła. Odsetek badanych firm, które planują rozpoczęcie lub rozwój działalności w Europie zwiększył się w porównaniu z 2022 r. o 14 p.p. (z 53% do 67%). Można to wiązać z jednej strony z zakończeniem pandemii i stopniowym wygasaniem kryzysu energetycznego, a z drugiej strony z dużymi potrzebami inwestycyjnymi firm wynikającymi z zielonej i cyfrowej transformacji oraz reorganizacją łańcuchów dostaw po pandemicznych zaburzeniach.

Does your company have plans to establish or expand operations in Europe over the next year? "Yes" answers only.

Konkurencja międzynarodowa o BIZ jest jednak bardzo silna, a w ostatnich kwartałach została dodatkowo wzmocniona zachętami do inwestycji w USA, zwłaszcza w zieloną energię, oferowanymi w ramach Inflation Reduction Act (IRA). Dlatego niezwykle ważne jest podtrzymanie konkurencyjności Starego Kontynentu. Sondaż dotyczący Atrakcyjności Inwestycyjnej Europy pomógł wskazać trzy najważniejsze obszary, które są kluczowe w tym zakresie:

• wspieranie innowacji i przedsiębiorstw wysokorozwiniętych technologicznie,
• wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw,
• bieżące dostosowywanie regulacji do rozwoju technologicznego i innych wydarzeń.

Co Europa może jeszcze zrobić, żeby wzmocnić swoją atrakcyjność dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych ? Decydując w jakim kraju zainwestować, firmy kierują się przede wszystkim poniższymi czynnikami:

• płynność na rynkach finansowych wraz z dostępnością kapitału,
• wielkość krajowego rynku,
• podejście do kwestii zmian klimatycznych i zrównoważonego rozwoju (przywództwo Europy w obszarze ESG),

Oprócz wzmacniania wyżej wymienionych obszarów kluczowe jest ograniczenie ekonomicznych ryzyk, które najbardziej wpływają najbardziej na plany inwestycyjne w Europie. Wśród nich największą rolę odgrywają czynniki ekonomiczne związane z wysokimi: stopami procentowymi, inflacją (m.in. wysokimi cenami energii) i długiem publicznym. Ten ostatni czynnik jest dla firm istotny zwłaszcza dlatego, że może prowadzić do wzrostu obciążeń podatkowych w przyszłości Wyniki Sondażu Atrakcyjności Inwestycyjnej Europy są w zakresie wymienianych ryzyk spójne z wynikami styczniowego EY CEO Outlook Pulse, w którym dyrektorzy generalni (zarządzający) wskazywali niepewność polityki pieniężnej oraz rosnący koszt kapitału jako jedne z  najważniejszych czynników wstrzymujących inwestycje.

Which tree of the following economics risks will impact your 2023 investment plans in Europe the most?

Wymienione elementy składają się na mapę potencjalnych ryzyk, które niewątpliwie wpływają na spadek atrakcyjności europejskiego rynku. Na pytanie o przyczyny pogorszenia w tym obszarze, najczęstsze odpowiedzi dotyczyły: niestabilności politycznej (74%), rosnących kosztów (53%) czy wzrastających obciążeń regulacyjnych i redukcji puli talentów – osób wyróżniających się umiejętnościami potrzebnymi w przyszłości (po 37%).

Co decyduje o wyborze kraju do inwestowania?

Przedsiębiorcy najczęściej lokują swoje środki w krajach, które wyróżniają się dużym i prężnie rozwijającym się rynkiem wewnętrznym, co ułatwia znalezienie rynku zbytu. Istotnym czynnikiem jest również polityka związana ze zmianami klimatycznymi i zrównoważonym rozwojem.

Of the following factors, which three are the most important when choosing a country to invest in?

Jaka przyszłość czeka Europę w obszarze inwestycyjnym?

W tym miejscu powraca pytanie o przyciąganie inwestorów spoza Europy, nie tylko ze Stanów Zjednoczonych. Przyciąganie BIZ spoza Starego Kontynentu powinno stanowić jeden z głównych celów Europy, ale pod uwagę należy przy tym brać ryzyka związane m.in. z transferem technologii i bezpieczeństwem dostaw. Celem jest zbudowanie wizji Europy jako miejsca, w którym można rozwijać swój biznes długoterminowo m.in. ze względu na wysoki stopień digitalizacji i realizacji strategii ekonomicznej uwzględniającej ograniczenie emisyjności CO2. Przesłanie do potencjalnych inwestorów powinno być oparte na sprecyzowanej wizji przyszłości uwzględniającej obecne mocne strony kontynentu, które tkwią w:

• wykwalifikowanej i zaawansowanej technologicznie sile roboczej,
• silnej ochronie danych osobowych i własności intelektualnej,
• zaawansowanych zdolnościach produkcyjnych,
• liderowaniu w sferze tzw. „zielonej technologii”.

Share of FDI projects by investing countries and regions in Europe in 2022

Europa i jej rola lidera w zakresie ESG i zmian klimatycznych

Rola Europy w zakresie działań mających na celu zatrzymanie zmian klimatycznych może być wyróżnikiem na tle globalnego rynku. Transformacja biznesu mająca związek z rozwojem koncepcji zrównoważonego rozwoju (ESG) to niewątpliwie punkt zwrotny również w obszarze inwestycji. Przykładem są dekarbonizacja i związane z nią inwestycje w odnawialne źródła energii, które oprócz korzyści dla środowiska mają na celu zoptymalizowanie rosnących kosztów energii. To niewątpliwie może przyciągnąć bezpośrednie inwestycje do UE, co potwierdzają poniższe statystyki. 

In your view, how does Europe perform with regard to the following sustainability-related factors?

Rozwój pracowników i nowych umiejętności

Rok 2023 został określony przez Unię Europejską mianem „Europejskiego roku umiejętności”.  Umiejętności są jednym z ważniejszych czynników branych pod uwagę przy wyborze obszaru do inwestycji. W czasie wysokiego poziomu zatrudnienia oraz niedoboru pracowników w wielu branżach, wysokospecjalistyczne umiejętności są na wagę złota. Ich dostępność w Europie stanowi jej przewagę w tym obszarze na tle świata.

Przewaga Europy może się jednak zmniejszyć ze względu na szybki rozwój szkół wyższych i edukacji na świecie. Jeżeli dodamy do tego zmiany związane z rozwojem sztucznej inteligencji (AI), która niewątpliwe wpłynie na przyszły rynek pracy, to mamy przed sobą, jako Europa, sporo wyzwań również w zakresie wykorzystania tych specjalistycznych umiejętności. Europa potrzebuje spójnego podejścia, które uporządkuje sferę biznesu i edukacji wobec zmieniających się wymagań współczesnej gospodarki (w tym m.in. wpływu AI na te wymagania).

In your view, how does Europe perform with regard to the following talent-related factors?

Polityka podatkowa i system regulacyjny 

Najlepsze dla biznesu są proste i przejrzyste przepisy podatkowe w danym kraju. To oczywiste stwierdzenie, do którego można dodać jeszcze stabilność kosztów. W ten sposób inwestor ma większą pewność co do lokowania środków finansowych w biznes w konkretnym państwie.

Sondaż Atrakcyjności Biznesowej Europy pokazał, że największą podatkową zachętę do inwestycji stanowią  ulgi podatkowe dotyczące inwestycji w badania i rozwój (B+R) Decydując o lokalizacji inwestycji, inwestorzy kierują się również:

• digitalizacją systemów podatkowych,
• stopniem skomplikowania polityki podatkowej – inwestorzy oczekują prostoty: zasada (ang.) as simple as possible i przewidywalności,
• stabilnością środowiska podatkowego nawet w obliczu kryzysu gospodarczego.