Kolejny rok raportowania zgodnie z Taksonomią UE – wnioski z badania EY Barometr ujawnień taksonomicznych 2024

W skrócie o taksonomii

Do jednego z pierwszych kroków, w ramach skomplikowanej procedury, jaką jest raportowanie Komisja Europejska stworzyła Taksonomię UE, czyli listę typów działalności gospodarczej, które można uznać za zrównoważone środowiskowo, aby pomóc w wyborze kierunku inwestycji.

Europa ma ambitny cel stania się pierwszym na świecie kontynentem neutralnym pod względem emisji dwutlenku węgla. Aby zrealizować tę wizję i skierować inwestycje na zrównoważone projekty i działania, w marcu 2018 roku Komisja Europejska przedłożyła Plan Działania na rzecz zrównoważonego finansowania.

W ramach planu działania rozporządzenie UE 2020/852 (zwane dalej „rozporządzeniem w sprawie taksonomii” lub „Taksonomią UE”) zostało opublikowane w dniu 22 czerwca 2020 r. i weszło w życie w dniu 12 lipca 2020 r.

Rozporządzenie UE wprowadza szczegółowy system klasyfikacji definiujący zrównoważoną działalność gospodarczą. Jego celem jest zapewnienie pewności inwestorom, zapobieganie praktykom greenwashingowym, promowanie praktyk przyjaznych dla klimatu, łagodzenie fragmentacji rynku i ułatwianie zrównoważonych inwestycji w celu wspierania założeń Europejskiego Zielonego Ładu.

Wymaga ona od przedsiębiorstw niefinansowych ujawnienia proporcji ich działalności, która kwalifikuje się do taksonomii i jest zgodna z taksonomią pod względem: 

• Obrotu,
• Nakładów inwestycyjnych (CapEx),
• Wydatków operacyjnych (OpEx).

Przedsiębiorstwa te muszą również opisać, w jaki sposób obliczyły poszczególne KPI, a także przedstawić wyjaśnienie liczb i wszelkich zmian w tych liczbach.

Działania kwalifikujące się do Taksonomii niekoniecznie są zrównoważone środowiskowo, ale mogą potencjalnie przyczynić się do realizacji jednego z sześciu celów środowiskowych określonych w art. 9 Taksonomii:

• Łagodzenie zmian klimatu,
• Adaptacja do zmian klimatu,
• Zrównoważone wykorzystanie i ochrona zasobów wodnych i morskich,
• Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
• Zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
• Ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.

Działania zgodne z Taksonomią muszą również spełniać następujące dodatkowe kryteria:

• Zgodność z zasadami ustanowionymi dla każdego z celów środowiskowych Taksonomii UE. 
• Brak znaczącego negatywnego wpływu na którykolwiek z pozostałych celów środowiskowych Taksonomii UE (tzw. Do No Significant Harm – DNSH).
• Postępowanie w zgodzie z minimalnymi gwarancjami, zapewniając zgodność z Wytycznymi Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka. Działalność powinna być również zgodna z zasadami i prawami określonymi w ośmiu podstawowych konwencjach określonych w Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącej Podstawowych Zasad i Praw w Pracy oraz Międzynarodowej Karcie Praw Człowieka

Komisja Europejska przyjęła podejście etapowe, aby dać firmom więcej czasu na spełnienie wymogów dotyczących ujawniania informacji. Poniższa tabela przedstawia etapy wdrażania Taksonomii:

Wraz z ewolucją Taksonomii UE w zakresie zrównoważonej działalności, nadal stanowi ona poważne wyzwanie dla firm starających się wdrożyć rozporządzenie, a EY Barometr ujawnień taksonomicznych 2024 (oraz szerzej, w europejskiej skali - EY EU Taxonomy Barometer) pokazuje, że potrzebne są dodatkowe wytyczne, aby wspierać spójne podejście we wszystkich sektorach.

O badaniu

Barometr Ujawnień Taksonomicznych obejmuje analizę i przegląd statystyk w zakresie raportowanych wskaźników i działalności przez 140 spółek notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, które spełniały wymogi do raportowania zgodnie z dyrektywą NFRD. W trzecim roku raportowania taksonomii spółki pokazywały, po raz pierwszy, swoją kwalifikowalność we wszystkich 6 celach środowiskowych oraz po raz drugi miały obowiązek przedstawić wyniki pod kątem zgodności z Taksonomią Środowiskową w dwóch pierwszych celach. 

Wyniki tego badania opierają się na informacjach zebranych poprzez analizę ujawnień taksonomicznych opublikowanych przez spółki objęte próbą w raportach rocznych lub raportach niefinansowych od stycznia do końca maja 2024 r. Zespół EY analizował nie tylko samo występowanie ujawnienia taksonomicznego, ale również jego zgodność z wymogami Taksonomii, ujawnienia dobrowolne oraz informacje kontekstowe. 

Sektory analizowane w ramach EY Barometr ujawnień taksonomicznych to sektory zgodne z oznaczeniami GPW: Budownictwo, Chemia i surowce, Dobra konsumpcyjne, Finanse, Handel i usługi, Ochrona zdrowia, Paliwa i energia, Produkcja przemysłowa i budowlano-montażowa, Technologie.

Raport objął swoim zakresem ujawnienia przedsiębiorstw niefinansowych. 

Kluczowe wnioski z badania

Spośród 140 spółek objętych badaniem, 119, czyli 85%, sporządziło ujawnienia zgodnie z Taksonomią środowiskową za rok 2023, tj. ujawniło wskaźnik (KPI) kwalifikowalności Taksonomii dla obrotów, CapEx lub OpEx w swoim raporcie rocznym lub oddzielnym raporcie środowiskowym. Spośród nich większość - 80% ujawniło co najmniej jeden z trzech KPI (obrót, CapEx i OpEx), a 77% ujawniło wszystkie trzy KPI.

Spółki uwzględnione w badaniu ujawniły średnie udziały kwalifikujących się obrotów, CapEx i OpEx na poziomie odpowiednio 26%, 36% i 29%. Są to nieznacznie wyższe poziomy wskaźników niż te wykazane za rok poprzedni, które wynosiły odpowiednio: obrót 22%, CapEx 36% oraz OpEx 28%. Wyższa kwalifikowalność wynikała głównie z pojawienia się nowych celów, a w tym i nowych działalności, mogących być uznane za kwalifikowalne, co miało szczególne znaczenie dla branż wcześniej nie ujętych w taksonomii. 

Analiza na poziomie europejskim ujawnień taksonomicznych za rok 2023 jest w obecnie w trakcie, natomiast porównując średnie wyniki ujawnień za rok 2022 nie zidentyfikowaliśmy znaczących różnić w wartościach zaraportowanych przez polskie spółki w stosunku do tych notowanych na pozostałych rynkach europejskich. Również sam trend pozostał niezmienny – CapEx osiąga najwyższe poziomy zarówno w zgodności jak i w kwalifikowalności, natomiast najtrudniej jest spółkom powiązać wskaźnik obrotu z działalnościami kwalifikującymi. Wpływ na to głównie fakt, że nie każda działalność ujęta jest w ramach taksonomii. 

Podczas prac specjaliści EY analizowali również zaraportowane dane w kontekście określonej branży. Branżami z najwyższym poziomem kwalifikowalności (pod kątem obrotu) były:

• Budownictwo (53%),
• Finanse (48%) oraz,
• Produkcja przemysłowa i budowlano – montażowa (40%).

Natomiast branże ze zidentyfikowanymi najwyższymi poziomami zgodności wykazywanymi w ramach obrotu to: produkcja przemysłowa i budowlano – montażowa (31%), technologie (28%) oraz paliwa i energia (24%).

Z kolei najniższe wskaźniki kwalifikowalności dla obrotu są w branżach: dobra konsumpcyjne, chemia i surowce oraz handel i usługi, a dla zgodności w branżach: ochrona zdrowia, dobra konsumpcyjne, chemia i surowce oraz handel i usługi.

Biorąc pod uwagę kwalifikowalność wykazaną w ramach KPI CapEx branże o najwyższym, średnim poziomie kwalifikowalności to:

• Paliwa i energia (58%),
• Budownictwo (48%) oraz,
• Finanse (37%).

Najwyższe poziomy zgodności w ramach CapEx wykazały branże: paliwa i energia (40%), finanse (30%) oraz produkcja przemysłowa i budowlano – montażowa (29%).

Pod kątem CapEx, najmniej kwalifikujących nakładów inwestycyjnych wykazały branże takie jak: dobra konsumpcyjne, technologie oraz chemia i surowce (choć należy tu wskazać, że te poziomy kwalifikowalności i tak oscylują w ramach 30% wszystkich nakładów). Z kolei pod kątem zgodności najmniejsze poziomy wykazały branże: dobra konsumpcyjne, chemia i surowce oraz ochrona zdrowia.

Najniższe wyniki dla wyżej wymienionych branż były oczekiwane, ponieważ są to branże, w przypadku których ich główna działalność nie jest objęta listą działalności taksonomicznych, stąd cała kwalifikowalność i zgodność którą mogą wykazać pochodzi z działalności dodatkowych takich jak budowa nowych budynków (grupa 7) czy przesył energii elektrycznej (grupa 4).

Szczegółowe informacje na temat wyników dla wszystkich sektorów objętych badaniem znajdą się w pełnej wersji raportu.

Spośród 119 spółek, które sporządziły swoje ujawnienia taksonomiczne do końca maja 2024 roku, tylko 73 (61%) umieściły w swoim ujawnieniu obowiązkowe ujawnienie związane z raportowaniem działalności związanych z energią jądrową i gazem ziemnym. Nawet, jeśli spółka nie prowadzi działalności z tym związanej, należy w ujawnieniu umieścić wzór 1.