Tuur Elzinga (FNV): De jongere generatie is juist heel betrokken

Door Tuur Elzinga

De veranderkracht van GenZ moeten we gebruiken. Ook om verandering vanuit de financiële sector op gang te krijgen.

In het kort:

• Een nieuwe generatie verwacht van een vakbeweging standpunten over zaken die breder zijn dan werk en inkomen.
• FNV loopt daar niet voor weg en wil de kracht van deze generatie gebruiken om een positieve (systeem)verandering in gang te zetten.
• Tuur Elzinga ziet een cruciale rol voor GenZ in het aanjagen van een democratische revolutie van de economie.

Tuur Elzinga is voorzitter van vakbond FNV. Hij pleit in een recent verschenen manifest – Democraten aller landen, verenigt u – voor een democratische revolutie van de economie en denkt dat een jongere generatie daarin een belangrijke rol te spelen heeft. Hij spoort hen aan ook vanuit de financiële sector die revolutie aan te zwengelen.

Jongeren voor wie het onmogelijk is een eigen huis te kopen; bedrijven die stelselmatig hun maatschappelijke verantwoordelijkheid niet nemen; actiegroepen die zich vastlijmen aan snelwegen om het land te ontregelen; gemeenten die het niet aandurven hun rol te pakken in de opvang van asielzoekers. Op het eerste gezicht lijken deze problemen weinig met elkaar te maken te hebben. Maar er is een gemeenschappelijke deler: een diepgewortelde onvrede in de samenleving; het onbehaaglijke gevoel dat de democratie niet voor iedereen werkt en dat de overheid niet langer aan de kant van de burger staat.

Dat moet anders en GenZ kan daar een rol in spelen. Ook – misschien wel juist – in de financiële sector. Maar daar kom ik zo op terug.

Wat gaat er mis in ons democratisch bestel? De grote maatschappelijke vraagstukken krijgen heus wel aandacht. Verschillende (politieke) leiders voelen de onvrede feilloos aan en beloven snelle oplossingen. Maar steeds vaker nemen politieke leiders – zodra ze aan de macht komen – niet je zorgen, maar wel je rechten en vrijheden weg. Dit type autoritaire populisten blijken in het slechtste geval ware potentaten te zijn. Maar waarom zetten kiezers dan hun rechten op het spel door op deze autocraten te stemmen? Omdat ze al veel vertrouwen verloren hebben. Omdat in onze politieke democratie maar al te vaak de grote economische belangen de dienst uitmaken. Omdat de burger steeds weer het onderspit delft tegen de belangen van het grootkapitaal. Onze democratie wordt daarmee van twee kanten bedreigd: door machtswellust en door hebzucht. Als we onze politieke democratie willen redden, dan moeten we ook de bedreiging door de hebzucht wegnemen.

Ik ben ervan overtuigd dat we daar als vakbeweging een belangrijke rol kunnen en moeten spelen. En dat kan alleen maar als ook wij, net als GenZ, niet bang zijn voor verandering. We worden vooral gezien als een belangenbehartiger die opkomt voor goed werk en een rechtvaardige beloning, maar we zijn meer dan dat. En dat valt niet los te zien van de eisen en wensen van jongere generaties die veel betrokkenheid laten zien bij zaken als klimaatverandering en sociale ongelijkheid. Als de vakbeweging zich daarover uitspreekt, dan vinden sommigen ons te politiek. Maar hebben we niet altijd politieke opvattingen gehad vanuit onze belangenbehartiging voor het collectief van werkende mensen? Als we ons bijvoorbeeld niet met klimaatvraagstukken zouden bemoeien dan is de kans groot dat alle subsidies voor verduurzaming bij grote bedrijven (en hun aandeelhouders) terechtkomen en de rekening bij de burgers.

Het is geen nieuws dat de vakbeweging in de afgelopen decennia te maken had met krimp en vergrijzing. Voor jongeren is het veel minder vanzelfsprekend om lid te worden van een collectief dan in de vroegere verzuilde samenleving. Maar tegelijkertijd zien we een hernieuwde belangstelling voor hoe je juist samen impact kunt maken. De inflatie in 2023 raakte veel mensen in Nederland direct in hun bestaanszekerheid. Dat leidde ertoe dat ook voor jongeren de vakbond niet langer een luxe was, of een relikwie uit de oudheid, maar juist nu keihard noodzakelijk.

De veranderkracht van GenZ moeten we gebruiken, juist ook om verandering vanuit de financiële sector op gang te krijgen. We weten dat geld een sterk sturende kracht heeft. Money makes the world go round. Dat leidt in grote bedrijven tot een focus op aandeelhouderswaarde, op kortetermijndoelstellingen, op het zien van arbeid, natuurlijke hulpbronnen en de samenleving als omgeving van het bedrijf als kostenposten: loon, inkoopprijzen, belastingen. De uitdaging zit erin om de sturende kracht van kapitaal ook te gebruiken voor positieve impact en voor maatschappelijk ondernemen. Om zo een bijdrage te leveren aan langetermijnwaardecreatie, aan brede welvaart en een duurzaam ondernemingsperspectief. Om ook de mensen die de arbeid leveren, de natuurlijke omgeving en de democratische samenleving te dienen. Zodat niet alleen aandeelhouders maar alle stakeholders er baat bij hebben. Ik ben optimistisch dat een jonge generatie positieve impact wil en daar het verschil kan maken. Al is het maar omdat we steeds vaker zien dat financieel en maatschappelijk rendement goed hand in hand kunnen gaan.

Ik zie het als een belangrijke rol van de vakbeweging om op deze thema’s te verbinden en ook een nieuwe generatie aan ons te binden. Dat betekent ook nieuwe wegen bewandelen. Zo maken we onder meer gebruik van influencers die zich op sociale media uitspreken over werk en inkomen. En we slaan ook een andere toon aan die beter bij de doelgroep past. Mijn eigen dochter van 21 is daarbij een prima klankbord en ze vertelt me vaak dat het korter moet om de aandacht van haar generatie vast te houden. Het mandje van Tichelaar vliegt vaak over tafel. Voor de lezer die dat niet kent: zoek maar even op YouTube en kijk hoe presentator Maxim Hartman op pijnlijk hilarische wijze een antiekhandelaar dwingt zijn boodschap steeds verder in te korten.

Wie alleen maar naar sociale media kijkt zou dan denken dat er enorme conflicten bestaan tussen jongeren en ouderen en dat er sprake is van een haast onoplosbare kloof. Maar de werkelijkheid die wij zien is gelukkig anders. Er is nog steeds veel onderling begrip en de kloof is naar mijn mening niet groter dan dat hij bijvoorbeeld twintig jaar geleden was. We moeten ons realiseren dat we in de media – mede als gevolg van de sturende kracht van algoritmes – vooral de extreme meningen zien en de stem van een grote meerderheid vaak juist veel minder.

Die jonge generatie verwacht veel van ons en dat houdt ons ook scherp. Over zo’n beetje alles wat polariseert – van het conflict tussen Israël en Palestina tot de instroom van asielzoekers – verwachten ze dat we een standpunt hebben. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend dat we ons daarin roeren, dus dan gaan we het gesprek aan met onze leden en ons kader. Soms zijn we als brede beweging net zo verdeeld als de hele samenleving. Dan kunnen we ons alleen genuanceerd uitlaten. Maar wanneer wij als vakbond over onderwerpen tot een gedragen standpunt komen, dan is dat een sterk signaal. Juist door niet weg te lopen voor grote maatschappelijke debatten die veel mensen bezighouden zijn we ook voor de GenZ interessant.

Tuur Elzinga
Voorzitter van vakbond FNV
 

Dit is een artikel uit het Eye on Finance magazine. Download hier de PDF voor meer inzichten over NextGen en de financiële sector of ontdek de andere artikelen hieronder.