Hoe integraal is het Integraal Zorgakkoord?

Het Integraal Zorgakkoord blijft steken in het napapegaaien van de aloude buzzwords.

In het kort

• Anders dan de naam doet vermoeden is het Integraal Zorgakkoord helemaal niet zo integraal.
• Meer dan de helft van de in Nederland geleverde zorg blijft namelijk buiten beschouwing.
• Daarnaast is er geen aandacht voor aspecten die voor het remmen van de zorgvraag wel degelijk van belang zijn.
• En wordt verwezen naar andere tafels als het gaat om duurzaamheid.

Hoe integraal is het Integraal Zorgakkoord? Helaas nogal beperkt. Ik pleit ervoor om ook aandacht te besteden aan de echte oorzaken van de hoge zorgvraag zoals bijvoorbeeld armoede of dakloosheid.

De gebruikelijke buzzwords komen er ruimschoots in aan bod, maar fundamentele keuzes blijven uit. Dat is zo ongeveer het beeld dat oprijst uit het uitgelekte Integraal Zorgakkoord (IZA). In dit document sluiten beroeps- en brancheorganisaties een soort regeerakkoord over de zorg voor de komende vier jaar. Het IZA verschijnt in deze vorm voor het eerst. Voorheen werden er hoofdlijnenakkoorden opgesteld voor de verschillende onderdelen van de zorg. Deze akkoorden werden steeds kritischer ontvangen omdat duidelijk was dat allerlei deelbelangen in de zorg elkaar flink in de weg zaten. Een gezamenlijk gedragen visie, een integraal plan van aanpak, moest er komen. Een logische gedachte, want problemen los je niet op door in silo’s te denken. Dat vraagt de bereidheid om over de grenzen van zorgonderdelen heen te kijken.

Napapegaaien

Op die manier worden in het IZA niet of nauwelijks fundamentele keuzes gemaakt. Zoals deze: willen we dat de Nederlandse gezondheidszorg van wereldklasse is en nemen we lange wachtlijsten voor patiënten en stress onder zorgpersoneel op de koop toe? Of willen we iedereen die zorg nodig heeft snel kunnen helpen tegen een iets lager kwaliteitsniveau?

In het IZA ontbreekt zelfs nog maar het begin van een visie om de vastlopende zorg in Nederland vlot te trekken. Tenzij die visie in de definitieve versie van het IZA ineens alsnog van het papier afspat, maar die kans lijkt gering. Het blijft een beetje steken in het napapegaaien van de aloude buzzwords: samenwerking, preventie en digitalisering. Duurzaamheid, zegt u? Niets hoor. Daarvoor moet een apart akkoord gemaakt worden. Hiermee wordt duurzaamheid als een onderwerp gezien dat losstaat van de zorg. Terwijl het voor bedrijven en instellingen toch steeds normaler is om dat als integraal onderdeel van beleid mee te nemen.

Misschien hebben de opstellers van het IZA hun ambitieniveau teruggeschroefd omdat ze een tekort aan financiële middelen waarnemen. Voor een deel van de 764 door EY doorgelichte zorginstellingen in de onlangs verschenen Barometer Nederlandse Gezondheidszorg 2022 is dat zeker het geval.

Positief punt

Uit die barometer blijkt namelijk dat het door oplopende rentes, de aangekondigde korting op de NHC en exploderende bouwkosten zorgaanbieders ontbreekt aan ruimte om te investeren in duurzaamheid. Ook blijft de EBITDA-marge elk jaar weer dalen. In combinatie met hard oplopende energieprijzen brengt dat sommige instellingen in financiële problemen. Dat wordt nog verergerd door het fors stijgende personeelsverloop en -verzuim. Die zorgen voor gebrek aan handen aan het bed dat moet worden gecompenseerd door (duur) extern personeel. Die laatste situatie is behoorlijk ongewenst, stelt nu ook het IZA vast. Dat de opstellers van het IZA in dat verband pleiten voor concrete maatregelen om de instroom van ZZP’ers in de gezondheidszorg is zonder meer een positief punt.

Dat is echter ruimschoots onvoldoende om de belangrijkste tekortkoming van het Integraal Zorgakkoord, het gebrek aan een integrale visie, weg te nemen. Een echte integrale visie waarvan dus ook de niet door de Zorgverzekeringswet gedekte zorg deel van uitmaakt. Een visie ook waarin het thema duurzaamheid prominent aandacht krijgt. En er naast het zorgperspectief tevens ruimte is voor invalshoeken gerelateerd aan de echte oorzaken van de hoge zorgvraag zoals bijvoorbeeld armoede of dakloosheid. Want dat is precies wat onze gezondheidszorg nodig heeft.