Nederland blijft achter als AI-early-adopter ten opzichte van andere Europese landen

AI Barometer toont grote verschillen tussen Europese landen: dit draagt bij aan een langzamere adoptiesnelheid en gemiste kansen.

AI heeft een revolutie teweeggebracht in het bedrijfsleven en is een blijvend fenomeen geworden. De vraag is echter in welke mate deze nieuwe technologie reeds invloed heeft op het dagelijks werk van Europese werknemers en in hoeverre zowel werknemers als bedrijven voorbereid zijn op het transformatieproces dat AI met zich meebrengt. Hoewel sommige medewerkers gretig zijn om te experimenteren met AI, zijn anderen nog steeds terughoudend: Bijna driekwart van alle respondenten (72%) heeft praktische ervaring met de nieuwe technologie. De meesten van hen gebruiken AI echter in hun privéleven (38%), in plaats van op het werk (12%). De overige respondenten (23%) hebben ervaring met AI in beide sferen.

Vanuit regionaal perspectief is het aandeel van AI-early-adopters het hoogst in Spanje (84%), gevolgd door Zwitserland (82%) en Italië (77%). Aan de andere kant van de schaal zijn early adopters minder gebruikelijk in Nederland (66%) en Duitsland (67%). Mannen (75%) hebben vaker ervaring met het gebruik van AI-applicaties dan vrouwen (70%). Er zijn ook verschillen zichtbaar tussen rangen, met meer dan 84% van de managers die zeggen dat ze AI-applicaties gebruiken of hebben gebruikt, vergeleken met slechts 67% van de respondenten onder niet-uitvoerende werknemers.

Dit zijn de resultaten van de eerste ‘EY European AI Barometer’ studie, waarvoor 4.741 werknemers in negen Europese landen representatief zijn ondervraagd.

Hindernissen voor adoptie

Organisaties worden geconfronteerd met een aantal hindernissen bij de operationele inzet van AI. Ten eerste leggen bedrijven zelf vaak beperkende beleidsmaatregelen op voor het gebruik van AI door werknemers.

Complexiteit is een ander probleem waar organisaties mee worstelen. Zes op de tien respondenten (67%) wijzen op de complexiteit van het implementatieproces voor AI-systemen in hun organisatie. Onderworpen aan toenemende regelgevende controle, en Europa is met de EU AI act geen uitzondering.

Een andere belangrijke factor is de houding van het hoger management. In Zwitserland geeft de meerderheid van de respondenten (56%) hun werkgever een goede beoordeling als het gaat om de mate waarin het management een positieve houding heeft ten aanzien van vooruitgang met AI-toepassingen.

Leiderschap in AI-integratie

Ongeacht de geografische locatie of industrie, is een duidelijke houding van het hoger management essentieel voor succesvolle integratie. Leiders moeten AI-initiatieven ondersteunen, een cultuur bevorderen die experimenten en innovatie aanmoedigt, terwijl ze gerechtvaardigde zorgen over baanverdringing, ethische en juridische overwegingen aanpakken. Een ander probleem is dat sommige bedrijven overhaast en zonder strategische verankering met AI beginnen, waardoor initiatieven in de pilotfase blijven steken, terwijl andere bedrijven juist terughoudend zijn vanwege de grote risico's en onzekerheid over de impact van de EU AI Act. Een juiste beoordeling van de EU AI Act kan hier vaak helderheid scheppen.

Gemiddeld in Europa zegt bijna één op de vijf respondenten (19%) dat AI al invloed heeft op hun werk. Een aanzienlijke 38% van alle respondenten verwacht binnen de komende drie jaar een merkbare toename van de invloed van AI-applicaties op hun banen.

Dat gezegd hebbende, is er een interessante tweedeling zichtbaar in die zin dat een niet onaanzienlijk aantal respondenten het onwaarschijnlijk acht dat AI delen van hun werk zal overnemen (35%). Menno Bonninga, AI lead bij EY: “Veel werknemers zien AI nog niet als een directe zorg, maar organisaties moeten actiever hun werknemers bewust maken van de omvang en reikwijdte van de AI-revolutie. Het risico van ontoereikende training en het gebrek aan AI-hulpmiddelen is dat werknemers geneigd zijn om hun eigen AI-oplossingen mee te nemen (BYOAI - Bring Your Own AI). Dit kan leiden tot onjuist gebruik of toepassingen die niet overeenkomen met de bedrijfsfilosofie, met mogelijke problemen op het gebied van cyberveiligheid, privacy en ethiek tot gevolg. Training is dus cruciaal en kan verbeterd worden met initiatieven zoals bijvoorbeeld 'Prompt Academy' van EY Frankrijk, door gepersonaliseerde leertrajecten en interactieve AI-tools aan te bieden, of door integratie in bestaande ontwikkelingsprogramma's om AI-vaardigheden te versterken. Dit biedt een kans om de pioniers binnen de organisatie te erkennen en hen als champions de verandering vanaf de werkvloer te laten stimuleren.”

Twee op de drie mensen denken dat AI zal leiden tot minder werknemers

Wanneer gevraagd wordt of het gebruik van AI zal leiden tot banenverlies, variëren de meningen van respondenten sterk over de Europese landen. Over het algemeen zegt iets meer dan twee op de drie respondenten (68%) dat ze verwachten dat er minder werknemers nodig zullen zijn naarmate AI-systemen meer gevestigd raken en het aantal en de reikwijdte van gebruiksscenario's toeneemt. Het percentage is bijzonder hoog in Portugal (80%), Spanje (78%), Italië (76%) en België (74%). In tegenstelling, is er enigszins minder bezorgdheid over banenverlies vanwege AI in Zwitserland (52%), Duitsland (59%) en Nederland (64%).

Volgens onze enquêteresultaten zijn niet genoeg respondenten tevreden met het niveau van training over AI dat ze op het werk krijgen. In veel gevallen nemen werknemers het initiatief en maken ze gebruik van zelfstudie mogelijkheden, privé, professioneel, of een combinatie van beide. Zelfeducatie op het gebied van AI is het meest wijdverbreid in Zwitserland (60%), Italië (54%) en Spanje (54%). Bonninga: “Het feit dat veel werknemers hun opleiding privé voortzetten - ook omdat de aanbiedingen van hun werkgevers niet voldoende voor hen zijn - zou het management aan het denken moeten zetten. Trainingsprogramma's die zijn afgestemd op de specifieke behoeften van elke functie zijn essentieel voor het succesvol integreren van AI in bedrijfsoperaties.”

AI helpt bedrijven al om kosten te besparen en winsten te verhogen

Ondanks de uitdagingen zijn de voordelen van AI-adoptie al duidelijk, met name gemeten aan kostenbesparingen: In heel Europa zegt bijna de helft van de managers (45%) dat het gebruik van AI hen heeft toegestaan om kosten te besparen, winsten te verhogen – of beide. Gemeten aan deze twee criteria is de AI-implementatie tot nu toe het meest succesvol geweest in Zwitserland, waar 81% van de managers een positieve ervaring heeft gehad met de technologie. Aan de andere kant zijn respondenten in Nederland, Oostenrijk en Duitsland (alle 34%) minder onder de indruk.

Is investeren in AI een topprioriteit voor bedrijven? In heel Europa stemt bijna vier op de tien respondenten (38%) daarmee in. Wat zijn de toekomstmogelijkheden van AI? Zo'n 82% van de respondenten uit de financiële dienstverlening en de sectoren technologie, media en telecommunicatie zijn optimistisch over de ontwikkelingsmogelijkheden van de technologie. Duidelijke meerderheden van respondenten die werken in energie (80%), geavanceerde productie en mobiliteit (77%), landbouw (73%) en verzekeringen (72%) delen eveneens deze mening.

Bonninga: “Nu de ontwikkeling en adoptie van AI blijft versnellen, moeten Europese bedrijven deze transformerende technologie omarmen met zowel voorzichtigheid als optimisme. AI kan een krachtig hulpmiddel zijn in handen van bekwame en goed getrainde werknemers, met enorme productiviteitswinsten in het vooruitzicht. Bedrijven moeten een actieve rol aannemen in het trainen en bijscholen van hun mensen. Door vandaag te investeren in AI-capaciteiten, kunnen organisaties zich positioneren als leiders in een steeds competitiever landschap.”