Uitvoeringskracht bij de politie is gas geven en remmen

Huyzer meent ook dat het mede hierom goed gaat met het vertrouwen in de politie. ‘De jaarlijkse vertrouwensmonitor laat dat ook zien. Al moeten we ons daarop niet blind staren. We zien het vertrouwen in de politie op het moment dat er een noodsituatie speelt. Maar we zijn ons er goed van bewust dat waar het gaat om het afhandelen van aangiftes of geweldoptreden bij incidenten we niet altijd het vertrouwen genieten. Daar scoren we minder goed. Over het algemeen is onze lokale maatschappelijke verankering – een typisch Nederlands fenomeen – nog erg goed, maar het staat wel onder druk.’

Dat brengt Huyzer op een serieus issue waar ze als leider vrijwel dagelijks mee te maken heeft: te strakke (en veranderlijke) kaders die vanuit beleid en politiek op de organisatie worden afgevuurd.

Ze geeft daar graag wat achtergrond bij. ‘Een groot deel van de 6,5 miljard euro die wij jaarlijks uitgeven is gelabeld, dat maakt onze keuzevrijheid beperkt. Die beperkte flexibiliteit is lastig, want we willen graag kunnen inspelen op wat er maatschappelijk nodig is. Politici en beleidsmakers willen dat uiteraard ook. Zij zien maatschappelijke problemen, willen dat de politie daar wat aan doet en bedenken op detailniveau een oplossing. Het probleem daarbij is dat wij niet altijd voldoende worden gekend in die oplossingen. De veelheid van dit type separate oplossingen werkt bovendien versnipperingen in de hand. Het is welbeschouwd een heel gekke situatie. Onze mensen zitten in de frontlinie van de maatschappij. Ze zien elke dag wat er gebeurt op allerlei thema’s van avondklokrellen tot bedreigingen aan het adres van politici en van asielzoekers tot cybercrime. Ze willen heel graag inspelen op wat ze zien gebeuren. Snel en goed. De politiek wil dat natuurlijk ook. Maar doordat er onvoldoende afstemming plaatsvindt, of wellicht nog erger onvoldoende vertrouwen is dat de politie de politieke wens wil volgen, ontstaat er juist een gebrek aan flexibiliteit en daarmee een toenemend onvermogen om echt in te kunnen spelen op de veranderende samenleving.’

Tasten te strakke kaders van beleidsplannen en/of wetgeving daarmee het karakter van de politie aan? ‘Precies. Voor bepaalde taken moet je soms wat buiten de bureaucratische kaders kunnen denken en dat ontdek je pas als je in de praktijk bezig bent. Bovendien komt het voor mij als leider in de praktijk vaak neer op tegelijkertijd gas geven en remmen. Het is bijvoorbeeld mooi dat er recent extra middelen beschikbaar zijn gemaakt om ondermijning tegen te gaan. Dan kunnen we gas geven op dat belangrijke thema. Maar op andere terreinen hebben we al jaren een tekort in de begroting en moeten we voortdurend op de rem staan. Met het oplossen daarvan is minder politieke eer te behalen is, zo realiseer ik me maar al te goed.’

Wat er nodig is: meer inlevingsvermogen tussen beleid, politiek en uitvoering. Is het een taboe om dit aan de orde te stellen? ‘Het zou inderdaad mooi zijn als we ons meer in elkaars werelden gingen verdiepen. Dat betekent dat beleidsmakers en politici beter gaan begrijpen hoe onze wereld werkt. Ook als er kritische mediaberichten zijn over het functioneren. Eerst kijken, dan oordelen. Maar het vereist aan onze kant ook dat wij volledig transparant zijn over wat we doen en hoe we dat doen. Ik zie bij dit alles op zich geen taboe, maar het kost moeite om hier gehoor voor te krijgen. We bespreken dit thema nadrukkelijk en zetten ook in op een sterkere relatie met de politiek. Ik vind dat erg belangrijk, want we worden als overheid sterker als we meer conform de bedoeling zouden werken, dan worden afgerekend op strikt afgekaderde opdrachten.’

Huyzer wijst hierbij ook op de rol van technologie. Tot op de dag van vandaag wordt de politie grotendeels aangestuurd op het aantal agenten. Maar nu de wereld digitaliseert, ontstaat er een andere behoefte. ‘De proef met onze chatbot Wout is een mooi voorbeeld waar we lieten zien dat bepaalde basisvragen van burgers prima via technologie zijn te beantwoorden. We gebruiken dat nadrukkelijk niet als een vervanging van menselijk handelen, maar juist als een toevoeging om meer ruimte te creëren voor menselijke benadering waar dat nodig is. Daarnaast kunnen we met data meer inzichten genereren om ons werk goed te doen en biedt technologie ons nog allerlei andere mogelijkheden. Maar dat alles betekent wel dat een steeds groter deel van ons budget naar de inzet van ondersteunende technologie moet gaan. En ook daarbij geldt dat we het vertrouwen moeten krijgen om tot een goede balans te komen tussen inzet van mensen en technologie en niet alles strak omkaderd voorgeschoteld moeten krijgen.’