Financiële instellingen nemen duurzaamheidsdata op, maar tegen welk risico? 

“Ook toezichthouders moeten een nieuw terrein onder de knie krijgen. Zij hebben nu ook nog geen idee hoe ze naar de rapportages moeten gaan kijken.”

In het kort:

• Emeritus hoogleraar Rijksuniversiteit Groningen Dick de Waard leerde in dertig jaar tijd als accountant, met vallen opstaan, hoe om te gaan met duurzaamheidsrapportages. 
• Hij pleit ervoor dat bedrijven, accountants en toezichthouders zich niet laten leiden door de letter van de wet en vooral op zoek gaan naar het echte verhaal met de bijbehorende dilemma’s. Boerenverstand gebruiken dus en stel vooral veel vragen.

Financiële instellingen verwerken, mede door de CSRD, steeds meer data en informatie over duurzaamheid. Dick de Waard, emeritus hoogleraar Rijksuniversiteit Groningen, waarschuwt dat financiële instellingen niet moeten vergeten om deze ‘nieuwe’ categorie goed te beheersen, zowel binnen hun eigen organisatie als in de keten. 

Decennialang hebben politici, zowel nationaal als internationaal, geprobeerd het bedrijfsleven in beweging te brengen op het vlak van duurzaamheid. Het SER-rapport De Winst van Waarde uit 2000 is nog steeds inhoudelijk actueel. In die decennia was er af en toe succes, maar was er vooral ook de nodige traagheid. Om deze traagheid te doorbreken, is er nu op Europees niveau een stevige golf aan wetgeving, waaronder de bekende Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die hoge eisen stelt aan het rapporteren over duurzaamheid. 

Volgens De Waard, die zelf al betrokken was bij de controle van duurzaamheidsverslagen toen deze nog voornamelijk opmerkingen over ‘geitenwollen sokken’ opleverden, zijn accountants nu pas echt wakker geworden over het nut en de noodzaak van duurzaamheidsrapportages. 

“Accountants zitten nu met veel vraagtekens over wat ze met die rapportages moeten. Dat is begrijpelijk, want het onderliggende informatielandschap is nog niet volwassen. Maar het grootste probleem is dat het vakgebied gewend is met checklists te werken, terwijl dit terrein nu juist vraagt om veel eigen inschattingen en professional judgement. Mijn advies: gebruik je verstand, stel vragen en durf gewoon te beginnen. Vooral voor kleinere organisaties is er wettelijk gezien een ingroeimodel; het hoeft dus niet meteen perfect te zijn. Overigens moeten ook toezichthouders een nieuw terrein onder de knie krijgen. Zij hebben nu ook geen idee hoe ze naar de rapportages moeten gaan kijken.” 

Waarvan acte. De Waard die ook betrokken is bij de financiële sector – onder andere als lid van de Sustainability Advisory Board van ABN AMRO MeesPierson – weet dat financiële instellingen ‘datafabrieken’ zijn geworden, met tentakels die tot diep in de keten reiken. Dit brengt echter risico’s met zich mee. Met de komst van DORA wordt de lat voor risicobeheersing hoger gelegd, wat gezien de ontwikkelingen geen overbodige luxe is. De Waard wijst erop dat er een directe relatie bestaat tussen DORA en de eerder genoemde duurzaamheidswetgeving. Concreet verwijst hij naar ESRS S4, die regelt hoe bedrijven de belangen van de consument behartigen en hoe transparant ze hierover zijn. Dezelfde duurzaamheidswetgeving vereist ook veel informatie over de klanten, waaraan diensten worden geleverd. Op een breed terrein zien we dan ook dat financiële instellingen als een stofzuiger alle informatie opzuigen die ze hiervoor nodig hebben. Denk bijvoorbeeld heel concreet aan data over de isolatie van het huis waarin je woont. Maar denk ook aan informatie over hoe duurzaam de vrachtwagens van een transportonderneming bij de fabrikant worden geproduceerd. 

Bij het gebruik van deze informatie spelen verschillende dilemma’s. Tot hoever moet je klanten bijvoorbeeld aanmoedigen om duurzame keuzes te maken, zowel in hun beleggingen als voor hun woning? Wat mogen we van bedrijven in sterk concurrerende markten verwachten, als de klanten van deze bedrijven niet willen bijdragen aan de investeringen in duurzaamheid? De Waard meent dan ook dat vooral die dilemma’s een prominente plek in de rapportage moeten krijgen. En dat accountants juist daar veel aandacht aan moeten besteden. Maar dat terzijde. Want zijn belangrijkste punt is: door die verantwoordelijkheid heeft een financiële instelling beschikking over een enorme rijkdom aan informatie. En die informatie kan gevoelig zijn vanuit privacyperspectief – bijvoorbeeld, je wilt niet met de wereld delen hoe je huis geïsoleerd is of dat je in een oude diesel rijdt – maar ook vanuit strategische overwegingen: de genoemde truckfabrikant wil niet dat de concurrent meer weet dan noodzakelijk. 

De Waard: “Wetgevers en beleidsmakers geven financiële instellingen een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame wereld. En om die rol te pakken zijn ze hongerig naar duurzaamheidsinformatie. Ze moeten zich goed realiseren welke risico’s daarmee gepaard gaan.”

Dit is een artikel uit het Eye on Finance magazine. Download hier de PDF voor meer inzichten over DORA en de financiële sector of bekijk de andere artikelen hieronder.