“DNA” VƯỢT LÊN THÁCH THỨC
Trong bối cảnh chung như vậy, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang có tâm trạng hào hứng. Với vai trò là đơn vị kiểm toán trực tiếp tại nhiều doanh nghiệp, theo ông liệu doanh nghiệp có đủ điều kiện để sẵn sàng cho năm 2021?
Rõ ràng Việt Nam đã ứng phó rất tốt với đại dịch, đặc biệt từ phía Chính phủ. Nếu chúng ta không kiểm soát được đại dịch ở tầm quốc gia, không thể có chuyện các doanh nghiệp tự xoay xở và vận hành khá hiệu quả như bây giờ. Có rất nhiều khó khăn, nhưng phải khẳng định, các doanh nghiệp Việt Nam xoay xở rất tài tình.
Có lẽ đây là một trong những tố chất đặc biệt của các doanh nhân Việt. Những khó khăn, thách thức như chiến tranh, thời kỳ hậu chiến, thiên tai bão lũ đã tôi luyện doanh nhân nói riêng và người Việt Nam nói chung, giống như trong người chúng ta đã có sẵn “DNA” để vượt qua nghịch cảnh. Mặt khác, các doanh nghiệp cũng mạnh dạn thay đổi, nhanh chóng đưa ra quyết định chiến lược.
Ông có thể chia sẻ vài ví dụ cụ thể?
Có những doanh nghiệp ở quy mô lớn đã “spin-off”, tức bán hẳn mảng kinh doanh không thiết yếu. EY Việt Nam chứng kiến nhiều hoạt động như vậy trong năm 2020. Đây là những quyết sách, theo tôi, rất kịp thời, đúng đắn, để tập trung vào thế mạnh và chiến lược cốt lõi, để tồn tại và tiếp tục đi sâu, nghiên cứu và phát triển mạnh mẽ hơn.
Tại EY Việt Nam, chúng tôi cũng rất ngạc nhiên khi các dịch vụ liên quan tới tư vấn quản trị doanh nghiệp nở rộ thời gian qua. Ngạc nhiên là bởi đáng lẽ trong lúc khó khăn, doanh nghiệp thường có xu hướng hạn chế chi tiêu ở những dịch vụ hoặc những việc chưa phải thiết yếu. Thực tế đang đi ngược lại khi có nhiều doanh nghiệp tận dụng cơ hội này để đẩy mạnh đổi mới mô hình kinh doanh, quy trình hoạt động và hệ thống công nghệ, tranh thủ thời gian “yên lặng” để chuẩn bị nền tảng cho bước phát triển mạnh mẽ tiếp theo.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng rất quyết liệt trong việc quản trị chi phí để tăng hiệu quả hoạt động. Việc này không chỉ đem lại hiệu quả tài chính trước mắt mà còn tạo nền tảng cho quá trình phục hồi, khi doanh thu có thể tăng trưởng trở lại. Theo tôi đây là việc làm rất lành mạnh cho doanh nghiệp và nền kinh tế trong tương lai.
Đó là giải pháp tức thời, nhưng còn về tương lai, dưới góc nhìn của một đơn vị kiểm toán hàng đầu thế giới như EY, theo ông đâu là điều mà các doanh nghiệp cần lưu tâm?
Đây là lúc doanh nghiệp phải nhìn lại mình một cách tổng thể, phải đánh giá lại chiến lược phát triển, xem có gì phải thay đổi hay không? Kể cả những doanh nghiệp vẫn kiên định với chiến lược đã đề ra, cũng nên đánh giá lại mô hình hoạt động của mình. Hiện thị trường đang thay đổi, người tiêu dùng thay đổi, cách tiêu dùng, giao tiếp cũng thay đổi theo. Doanh nghiệp cần phải xem xét mô hình nào phù hợp, công nghệ nào phù hợp cho hướng phát triển chiến lược của mình.
Theo quan sát của chúng tôi, những doanh nghiệp hiện đang thành công trên thị trường là những doanh nghiệp quyết liệt chuyển đổi. Những tên tuổi lớn đều sở hữu hệ thống quản trị thông tin và công nghệ dẫn đầu thị trường. Vì vậy, khi khó khăn, các doanh nghiệp này vẫn trụ lại, phát triển và tiếp tục dẫn đầu. Việc ứng dụng công nghệ, quản trị thông tin kết hợp tính đúng đắn của chiến lược kinh doanh sẽ phát huy hiệu quả, ngay cả trong giai đoạn thị trường đi xuống.
Một tín hiệu đáng mừng, không chỉ doanh nghiệp lớn, nhiều doanh nghiệp nhỏ cũng quan tâm tới quá trình số hóa. Khách hàng của chúng tôi, có những đơn vị, làm việc với nông dân sản xuất chế biến sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu, đã mạnh dạn đẩy mạnh quá trình số hóa. Tôi lấy ví dụ này vì số hóa trong nông nghiệp là cái gì đó tưởng còn khá xa tại Việt Nam. Thực sự, tôi thấy tầm nhìn của họ rất đúng đắn. Nếu tiếp tục đi con đường đó chắc chắn các doanh nghiệp này sẽ trở thành thế lực rất lớn trong ngành nông nghiệp Việt Nam và trên thế giới. Tất nhiên đây là chặng đường rất gian nan.
Nhưng đầu tư chuyển đổi số rất mất thời gian, tiền của, đặc biệt doanh nghiệp không biết bắt đầu từ đâu?
Đầu tiên phải là chiến lược. Khi xác định được chiến lược rồi mới xem hệ thống quản trị thông tin và công nghệ nào phù hợp với chiến lược mà lãnh đạo đề ra.
Công nghệ chỉ là công cụ để thực hiện chiến lược, chứ không phải yếu tố quyết định đến sự thành bại của doanh nghiệp, hoặc không phải là mục đích duy nhất. Mục đích của doanh nghiệp phải là chiến lược, khách hàng, thị trường. Những yếu tố khác chỉ là phương tiện để làm tốt hơn mục tiêu đó. Vì vậy, sẽ không có một mô hình và một công nghệ thông tin duy nhất. Để thành công trên thị trường, mỗi doanh nghiệp cần chiến lược riêng, nếu ai cũng giống ai thì rất khó để có sự khác biệt, lợi thế cạnh tranh riêng. Cái chính là chiến lược của mình phải khác biệt, mô hình phải phù hợp, lúc đó mới có công nghệ đi theo.
Ở đây có sự mẫu thuẫn. Có nhiều nhà hoạch định chiến lược giỏi nhưng không quá thân thiện với công nghệ và quản trị thông tin, còn những người trẻ được trang bị kiến thức tốt về công nghệ lại không phải là chiến lược gia về kinh doanh và chưa biết phải làm gì với lượng thông tin khổng lồ mà công nghệ đem lại. Làm thế nào để hài hòa được sự phối hợp đó, theo tôi, khi chúng ta biết là chúng ta cần gì, muốn làm gì, thì chúng ta phải chủ động, cởi mở trong việc quản trị thông tin và ứng dụng công nghệ.
Cái này nói thì đơn giản, nhưng thực hiện rất khó. Tôi xin kể một câu chuyện. Một doanh nhân thành đạt, khách hàng của chúng tôi, rất lo ngại áp dụng công nghệ vì cho rằng công nghệ càng hiện đại, rủi ro càng lớn liên quan tới rò rỉ thông tin, bảo mật dữ liệu. Doanh nhân này cho rằng khi làm phần lớn mọi thứ bằng tay thì rủi ro thất thoát là có, nhưng không mang tính hàng loạt. Khi xảy ra tấn công mạng, doanh nghiệp vẫn có thể giữ được những bí quyết kinh doanh chính. Đây là nhìn nhận bình thường, không phải vì doanh nhân đó lạc hậu hay cổ hủ.
Khi chúng tôi cố thuyết phục bằng cách đưa ra câu hỏi khác, ví dụ như với hệ thống như thế, anh cần bao nhiêu ngày để có một báo cáo? Câu trả lời là nếu làm bằng sức người, có thể ít nhất một tháng sau mới có. Nhưng doanh nghiệp sẽ quyết định kinh doanh như thế nào trên một báo cáo đã lạc hậu một tháng trong bối cảnh cả hoạt động của doanh nghiệp và thị trường đều thay đổi rất nhanh và liên tục? Đấy là chưa tính đến mức độ chi tiết và chính xác của thông tin tập hợp!
Doanh nhân đó giờ đang sở hữu một hệ thống quản trị thông tin và công nghệ hiện đại với chi phí đầu tư rất lớn. Từ việc hoài nghi với công nghệ, doanh nhân đó đang sở hữu một tập đoàn đa ngành, có thể nói là hàng đầu về quản trị thông tin và công nghệ ở Việt Nam và khu vực.
Tôi muốn khẳng định, làm gì cũng có rủi ro, đầu tư vào hệ thống quản trị thông tin và công nghệ cũng có rủi ro nhưng rủi ro này là có thể kiểm soát được. Nếu đã có tầm nhìn lớn thì phải xây dựng được hệ thống quản trị thông tin và công nghệ tiên tiến. Hầu hết các công ty có ảnh hưởng lớn tới sự phát triển trong mỗi ngành kinh tế đều là những công ty phải có chất “digital”.