Hoe EY burgerparticipatie toepast in Vlaamse lokale besturen

Democratische innovatie wordt steeds belangrijker. Burgers hebben nood aan vernieuwende manieren om te kunnen participeren aan beleid.

In het kort

• Burgerparticipatie is een democratische innovatie die de laatste jaren steeds belangrijker wordt.
• Lokale besturen zijn op zoek naar hoe ze dit beter in de praktijk kunnen omzetten en duurzaam kunnen verankeren in hun beleid.
• EY helpt bij de implementatie van burgerparticipatie en gebruikt participatie in tal van projecten om tot een gedragen oplossing te komen voor lokale besturen.

Het is essentieel dat de overheid nauw contact onderhoudt met haar burgers om adequate dienstverlening te kunnen bieden en doeltreffend beleid te kunnen voeren. De overheid moet precies op de hoogte zijn van de maatschappelijke behoeften en wensen van haar burgers.

Toch stellen we vast dat de verstandhouding tussen overheden en burgers niet langer optimaal is. In de afgelopen decennia hebben wetenschappers gewezen op het ontstaan van een toenemend wantrouwen jegens de politiek en de instellingen in veel democratieën. Het afnemende vertrouwen in politici en partijen, de electorale volatiliteit en de afnemende publieksparticipatie leiden tot een groeiende kloof tussen burgers en politici (Caluwaerts, Biard, Jacquet, & Reuchamps, 2017).

Om de kloof tussen burger en politiek te verkleinen voeren wetenschappers grondig onderzoek naar initiatieven zoals directe wetgeving, deliberatieve fora of ‘participative budgeting’. Deze initiatieven hebben als doel om burgers te laten deelnemen aan de politieke besluitvorming en zo burgers actief te betrekken bij het beïnvloeden van de beleidsvorming (Smith, 2009). Door burgers te betrekken in het besluitvormingsproces kan de afstand tussen beleid, politiek en burgers verkleind worden (Smith, 2009).

Daarnaast zien we ook dat de burgers zelf aangeven dat de klassieke manier van participeren, via verkiezingen, niet meer in de smaak valt. Verkiezingen worden door burgers minder en minder aanzien als manier om mee te kunnen participeren in het beleid van hun stad of gemeente. Burgers geven liever de voorkeur aan initiatieven waarbij ze dichter betrokken worden bij beleidsvorming en waar ze kunnen (mee)beslissen over beleid (Verschuere, et al., 2022).

Inzetten op participatie

EY ondersteunt op dit moment tal van participatieve trajecten. Zo rolden we een burgerbudget uit voor een lokaal bestuur en organiseren we in september 2023 een deliberatiedag voor de burgers om samen na te denken over de ingezonden projecten. In een ander lokaal bestuur, voorzag EY de opzet van het participatiemanagement voor een groot infrastructuur project dat een significante impact had op de burgers en lokale handelaren. Ook zetten we sterk in op het incorporeren van participatie in fusietrajecten van verschillende lokale besturen door bijvoorbeeld het organiseren van thematafels over mogelijke dienstverleningsmodellen van de nieuwe fusiegemeenten.

Participatie van burgers is vaak een kerningrediënt voor een succesvol traject, zelfs als de focus niet meteen ligt op burgerparticipatie.

EY kijkt naar participatie als een totaalaanpak die integraal deel uitmaakt van een traject, en niet als een eenmalige actie of initiatief. We streven ernaar burgerparticipatie in te bedden in het beleid en kunnen u als volgt ondersteunen:

• Uitwerken van een participatiebeleid – en strategie.
• Implementeren en begeleiden van een breder participatiebeleid in diverse trajecten.
• Totaalbegeleiding van trajecten waarin burgerparticipatie een kerningrediënt is.
• Adviseren en incorporeren van burgerparticipatie in bestaande (fusie)trajecten.
• Ontwikkelen en faciliteren van duurzame initiatieven zoals een burgerbudget of -panel.

We werken een plan uit op maat en in functie van het resultaat. Waar participatie een meerwaarde biedt, zullen we dit dan ook steevast inbedden in onze aanpak.