Regülasyonu yakından takip edenlerin de bileceği üzere, Temmuz 2023’te Finansal İstikrar Kurulu (FSB) “Kripto varlık faaliyetleri ve piyasalarının düzenlenmesi, denetlenmesi ve gözetimi için üst düzey tavsiyeler” raporunu yayımladı. Bu rapordaki tavsiyelere ve raporun önemine geçmeden önce, FSB’yi ve FSB’nin bu alandaki çalışmalarını kısaca hatırlamak gerekir. 

Finansal İstikrar Kurulu (FSB); özetle, ulusal finansal otoritelerinin ve uluslararası standart belirleyici kuruluşların çalışmalarını, uluslararası düzeyde koordine eden kuruldur. FSB, kripto varlık faaliyetleri ve piyasalarının izlenmesi ve düzenlenmesine ilişkin çalışmaları kapsamında Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası, Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS), Uluslararası Ödemeler Bankası'nın Ödemeler ve Piyasa Altyapıları Komitesi (CPMI), Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü (IOSCO) ve Mali Eylem Görev Gücü (FATF) ile de yakın bir şekilde çalışıyor.

FSB, Şubat 2022’de yayımladığı kripto varlıklar raporunda "kripto varlık piyasalarının hızla gelişmekte olduğu ve küresel finansal istikrara tehdit oluşturacak bir noktaya ulaşabileceği" sonucuna vardı. Ekim 2022'de ise kripto varlık faaliyetlerinin ve piyasalarının düzenlenmesi, denetlenmesi ve gözetimine ilişkin bir dizi üst düzey tavsiyeyi içeren bir danışma raporu yayımladı. 

Temmuz 2023’te yayımlanan ve bu yazının konusu olan raporun odak noktası ise; geniş anlamda kripto varlık faaliyetleri ve piyasaları ile güvenli inovasyonu teşvik etmeye yardımcı olacak düzenleme, denetim ve gözetim konularına ve bu sebeple mali düzenleyici, denetleyici ve gözetim makamlarına yönelik. Bu nedenle raporun kripto varlık faaliyetleriyle ilgili tüm spesifik risk kategorilerini kapsamlı bir şekilde ele almadığını görüyoruz. 

Raporun sunduğu öneriler

• Yetkili makamlar; kripto varlık faaliyetlerini ve piyasalarını düzenlemek, denetlemek ve ilgili yasa ve düzenlemeleri uygulamak için gerekli yetkilere, araçlara ve yeterli kaynaklara sahip olmalı ve bunları kullanmalı.
  
  
• Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, herhangi bir faaliyete başlamadan önce ilgili tüm düzenleyici, denetleyici ve gözetim gerekliliklerini karşılamasını şart koşmalı. Ayrıca yetkilendirme ve lisanslama dahil olmak üzere tüm teftiş ve inceleme yapma becerisine sahip olmalı.
  
  
• Kripto varlık hizmet sağlayıcıları yürürlükteki yasa veya yönetmeliklere uymadığında, yetkililer düzeltici eylemler talep etme ve yaptırım uygulama yetkisine ve kabiliyetine sahip olmalı. Bununla beraber, yabancı yargı bölgelerinde faaliyet göstererek düzenleme ve gözetimden kaçma çabalarından kaynaklanan riskleri ele alacak yetki ve kabiliyetlere sahip olduklarından da emin olunmalı.
  
  
• Yürürlükteki yerel düzenlemelere uymayan yabancı kripto varlık hizmet sağlayıcılarına erişim ve hizmet kısıtlamaları getirilmeli. İlgili tüm yetki alanlarında faaliyetlerinin her maddi yönü için sağlam temelli, açık, şeffaf ve uygulanabilir bir yasal dayanağa sahip olmasını şart koşmalı.
  
  
• Yetkili makamlar, herkes için yeterli korumayı amaçlayan bir düzenleyici yaklaşım benimsemeli veya uygulamalı. Tüketiciler ve yatırımcılar da dahil olmak üzere ilgili taraflar aynı düzenleyici sonuca ulaşmalı.
  
  
• Yetkililer görevlerini yerine getirirken birbirlerini desteklemek, düzenleyici ve denetleyici sonuçların tutarlılığını teşvik etmek için, verimli ve etkili iletişim, bilgi paylaşımı ve istişareyi önemsemeli; hem yerel hem de uluslararası düzeyde birbirleriyle iş birliği ve koordinasyon içinde olmalı.
  
  
• Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yürüttükleri tüm faaliyetler için açık ve doğrudan hesap verme sorumluluğu içeren kapsamlı bir yönetişim çerçevesine sahip olmaları şart koşulmalı. Riskleri, büyüklükleri, karmaşıklıkları ile bulundukları faaliyet veya pazarın ortaya çıkarabileceği finansal istikrar riskiyle orantılı olmasına önem verilmeli.
  
  
• Yetkili makamlar, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, bulundukları faaliyet alanına ilişkin başta ortaya çıkabilecek finansal riskler olmak üzere tüm olasılıkları kapsamlı bir şekilde ele alan etkili bir risk yönetimi çerçevesine sahip olmasını şart koşmalı.
  
  
• Yetkililer; kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, riskleri, büyüklükleri, karmaşıklıkları ve sistemik önemleriyle orantılı olarak; ilgili politikalar, prosedürler ve altyapılar da dahil olmak üzere, verilerin toplanması, depolanması, korunması ve zamanında ve doğru bir şekilde raporlanması için sistemler ve süreçler de dahil olmak üzere sağlam çerçevelere sahip olmalarını talep etmeli. Yetkililer, düzenleyici, denetleyici ve gözetim görevlerini yerine getirmek için gerekli ve uygun şekilde verilere erişebilmeli.
  
  
• Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının siber güvenlik riski gibi temel teknolojilerle ilişkili herhangi bir maddi riskin yanı sıra çevresel ve iklim riskleri ve etkilerini, uygun ve yargı yasal çerçevelerine uygun olarak açıklamaları istenmeli.
  
  
• Yetkili makamlar, izin verildiği takdirde, birden fazla işlev ve faaliyeti birleştiren kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ve bunların bağlı kuruluşlarının uygun düzenlemeye tabi olmasını sağlamalı.

*Esra Özdemir’in Coindesk için hazırladığı makaleden alınmıştır.