Sửa soạn 'ngôn ngữ tài chính' hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư ngoại

Để hình ảnh doanh nghiệp hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp cần chuẩn bị sớm cho mình một bộ “ngôn ngữ tài chính” phù hợp với "khẩu vị" của nhà đầu tư ngoại.

Phóng viên TBTCO đã có buổi phỏng vấn ông Lê Vũ Trường - Phó Tổng giám đốc Kiểm toán, Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam (EY Việt Nam).

* PV: Ông có đánh giá thế nào về mức độ quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài đối với doanh nghiệp Việt Nam hiện nay?

- Ông Lê Vũ Trường: Việt Nam được các tập đoàn lớn trên thế giới đánh giá là một trong những điểm đến đầu tư hấp dẫn trong khu vực. Việt Nam ngày càng hội nhập vào nền kinh tế thế giới, khi tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA Việt Nam - EU (EVFTA) và gần đây nhất là FTA Việt Nam - Vương Quốc Anh.

Làn sóng mua bán - sáp nhập (M&A), gọi vốn xuyên biên giới cũng diễn ra khá sôi động trong thời gian gần đây. Cụ thể, hiện đang có làn sóng các doanh nghiệp trong nước huy động vốn từ nhà đầu tư thông qua hình thức niêm yết cổ phiếu ở thị trường nước ngoài; huy động trái phiếu nước ngoài; hoặc trực tiếp thực hiện các thương vụ M&A với quỹ đầu tư, tập đoàn nước ngoài…

Đây sẽ là nguồn lực giúp doanh nghiệp tăng trưởng bền vững hơn trong giai đoạn kinh tế toàn cầu biến động.

* PV: Vậy, nhà đầu tư ngoại khi nhìn vào "bức tranh" tài chính của một doanh nghiệp Việt, họ chú ý đến điều gì ở công ty đó?

- Ông Lê Vũ Trường: Để đưa ra quyết định đầu tư tại Việt Nam, nhà đầu tư thường phải mất thêm thời gian và chi phí “dịch” báo cáo ra “ngôn ngữ” của họ, đánh giá ảnh hưởng rồi lên kế hoạch quản lý khác biệt. Chỉ riêng vấn đề này đã làm chậm quyết định đầu tư của họ, chưa nói các yếu tố khác như "sức khỏe" doanh nghiệp, triển vọng ngành.

Thực tế, bộ phận tư vấn M&A của EY đã xác nhận sự chênh lệch giữa báo cáo tài chính theo chuẩn quốc tế (IFRS) và báo cáo tài chính theo chuẩn mực Việt Nam hiện hành (VAS) là một trong những quan ngại hàng đầu mà các nhà đầu tư nước ngoài gặp phải khi tiếp cận doanh nghiệp trong nước. Do đó, các doanh nghiệp sớm chuyển đổi sang IFRS sẽ có cơ hội tiếp cận các nhà đầu tư, đối tác kinh doanh lớn, ngân hàng một cách nhanh chóng và với chi phí hợp lý.

Việc áp dụng hệ thống báo cáo tài chính theo IFRS sẽ giúp thông tin minh bạch, chính xác hơn cho cả các báo cáo quản lý nội bộ. Bộ chuẩn mực này thiên về phản ánh nghiệp vụ kinh tế theo đúng bản chất.

Hệ thống kế toán, quy trình kinh doanh, kiểm soát của doanh nghiệp phải được trang bị đầy đủ để thu thập và lưu trữ các thông tin cần thiết cho hạch toán kế toán và thuyết minh thông tin, bởi việc áp dụng theo IFRS đòi hỏi một lượng thuyết minh khổng lồ.

* PV: Tuy nhiên, hiện nay liệu có tâm lý ngại thay đổi từ một thói quen cũ sang thói quen mới nếu chuyển đổi sang IFRS không thưa ông?

- Ông Lê Vũ Trường: Qua các buổi trao đổi trực tiếp với doanh nghiệp và các buổi hội thảo do chúng tôi tổ chức trong thời gian qua, chúng tôi nhận thấy mức độ quan tâm sâu sắc của một số doanh nghiệp niêm yết lớn và các đối tượng bắt buộc khác.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp nhỏ, với đội ngũ lãnh đạo năng động, có tầm nhìn, cũng bày tỏ mức độ quan tâm nhất định.

Một số doanh nghiệp đã chủ động thực hiện các bước đi cụ thể cho công tác chuẩn bị như việc phân tích các điểm khác biệt khi chuyển đổi từ VAS sang IFRS. Một số đã sẵn sàng đầu tư với quy mô lớn vào hệ thống công nghệ thông tin, cải tiến quy trình chính sách nội bộ, đào tạo chuyên sâu cho nguồn lực nhân sự nhằm thỏa mãn yêu cầu của IFRS.

Một số đơn vị khác chỉ thể hiện sự quan tâm nhưng chưa thật sự có những bước chuẩn bị cụ thể. Theo quan sát của chúng tôi, có một số nhóm doanh nghiệp vẫn còn tâm lý chờ đợi các bước tiếp theo của cơ quan quản lý, cũng như động thái chuẩn bị của các doanh nghiệp khác.

Báo cáo kết quả khảo sát mức độ sẵn sàng áp dụng IFRS của doanh nghiệp tại Việt Nam do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thực hiện năm 2020, trong hơn 300 doanh nghiệp tham gia khảo sát, có gần 50% doanh nghiệp chưa có kế hoạch gì trong lộ trình áp dụng IFRS.

Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập, việc áp dụng IFRS là xu thế chung của các nước và không thể đảo ngược. Bộ Tài chính cũng đã ban hành lộ trình áp dụng cụ thể cho các đối tượng doanh nghiệp, do đó việc chuyển đổi sang IFRS là không tránh khỏi.

Hiện tại đã là nửa cuối năm 2021, thời gian thực sự cần thiết cho công tác chuẩn bị cũng không còn quá nhiều, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp chưa thực hiện việc đánh giá tác động và chưa có kế hoạch chuẩn bị phù hợp.

Bởi vì, doanh nghiệp muốn tự nguyện áp dụng IFRS từ năm 2023, sẽ cần số liệu 2021 và 2022 theo IFRS để lập báo cáo theo chuẩn mực IFRS 1 - lần đầu áp dụng IFRS. Tương tự, các đơn vị bắt buộc áp dụng từ năm 2025 cũng phải cần số liệu so sánh 2023 và 2024.

* PV: Đâu là những khó khăn đối với doanh nghiệp khi chuyển đổi sang IFRS, thưa ông?

- Ông Lê Vũ Trường: Dịch Covid-19 đang là một trong những yếu tố làm chùn bước doanh nghiệp có ý định chuyển đổi sang IFRS. Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp cho chúng tôi biết, doanh nghiệp họ đang đuối sức trong hơn hai năm chống chịu với đại dịch, nguồn lực tài chính còn lại phải tập trung vào các vấn đề sống còn của doanh nghiệp. Trong khi đó, việc áp dụng IFRS yêu cầu doanh nghiệp phải đầu tư lớn, có thể làm thay đổi đáng kể quy trình vận hành của doanh nghiệp từ khâu lập kế hoạch, triển khai thực hiện và kiểm tra kiểm soát.

Bên cạnh đó, liên quan tới pháp lý, mới chỉ có Quyết định 345 là văn bản gần nhất của Bộ Tài chính về việc áp dụng IFRS. Trong khi đó, các cơ quan khác như cơ quan thuế, cơ quan thống kê hiện vẫn chưa ban hành văn bản hoặc có định hướng rõ ràng. Việc ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện IFRS thiếu đồng bộ, nhất quán và kịp thời là một trong những điểm khiến doanh nghiệp còn băn khoăn trước khi chuyển đổi.

Ngoài ra, việc áp dụng IFRS khiến nhiều chỉ tiêu trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp có thể thay đổi so với báo cáo được lập theo VAS, không loại trừ khả năng thay đổi theo hướng bất lợi cho doanh nghiệp.

Một số thông tin mang tính bảo mật, có thể sẽ cần phải được thuyết minh đầy đủ theo yêu cầu thuyết minh chi tiết của IFRS. Việc đánh giá “giá trị hợp lý” vẫn còn nhiều thách thức khi Việt Nam đang thiếu thị trường hoạt động (active market) cho nhiều loại hàng hóa và công cụ tài chính.

Các quy định về định giá cũng chưa được đồng bộ theo các tiêu chuẩn quốc tế. Hơn nữa, chất lượng nguồn nhân sự của doanh nghiệp vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu trong quá trình chuyển đổi.

Nguồn: Thời báo Tài chính, ngày 6 tháng 9 năm 2021, phóng viên Chí Tín thực hiện