Η ψυχική υγεία των εργαζόμενων στην Ελλάδα το 2023

Οι ενδείξεις για την ψυχική υγεία των εργαζόμενων στην Ελλάδα εξακολουθούν να είναι ανησυχητικές.

Ανησυχητικά ευρήματα για την ψυχική υγεία και την ευεξία (wellbeing) των εργαζόμενων στην Ελλάδα, εντοπίζει η δεύτερη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ΕΥ Ελλάδος, την Hellas EAP και το Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η συγκεκριμένη έρευνα αποτελεί επαναληπτική διεξαγωγή της έρευνας, που είχε διεξαχθεί τον Μάιο του 2021 , την περίοδο που στην Ελλάδα ολοκληρωνόταν το δεύτερο καθολικό lockdown και τα μέτρα περιορισμού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα της φετινής έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 3.129 εργαζόμενων όλων των ηλικιών, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, αφού έδειξαν ότι τα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους, θυμού, αλλά και σωματοποίησης – που είχαν αποδοθεί τότε σε μεγάλο βαθμό στην πανδημία – εντείνονται.

Αυξημένες έναντι του 2021 οι ενδείξεις κατάθλιψης, άγχους, θυμού, με έντονα τα φαινόμενα σωματοποίησης

Η φετινή έρευνα καταγράφει, για ακόμα μία φορά, υψηλά ποσοστά σε συμπτώματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη. Αναλυτικότερα, τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους αισθάνονται μελαγχολία και 41% απαισιοδοξία για το μέλλον, έναντι 35% το 2021.

Εκτεταμένα είναι και τα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος σε σύγκριση με το 2021, καθώς τρεις στους τέσσερις (75% από 68%), αισθάνονται νευρικότητα ή εσωτερική ταραχή, 44% από 40% βρίσκονται σε υπερένταση, 16% από 14% βιώνουν έντονη και συνεχή ανησυχία, και 10% από 8% βιώνουν κρίσεις πανικού. Σε υψηλά επίπεδα βρίσκονται και οι εκδηλώσεις θυμού, καθώς 75% των ερωτώμενων, έναντι 70% το 2021, αισθάνονται εκνευρισμό, ενώ, όπως και πριν από δύο χρόνια, τρεις στους δέκα έχουν ξεσπάσματα θυμού που δεν μπορούν να ελέγξουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι υψηλότερες τιμές άγχους και θυμού εμφανίζουν οι γυναίκες και οι νεότεροι εργαζόμενοι, ενώ οι εργαζόμενοι σε υβριδικό μοντέλο έχουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές άγχους.

Σε μικρή υποχώρηση, αλλά ακόμα υψηλό, είναι το αίσθημα μοναξιάς που προκάλεσε η πανδημία, ενδεχομένως λόγω του τερματισμού των lockdowns, και της μείωσης της εξ αποστάσεως εργασίας. Ειδικότερα, το 46% (50% το 2021) των ερωτώμενων, δήλωσαν ότι αισθάνονται από λίγη έως πάρα πολλή μοναξιά, ενώ το 14% δηλώνουν ότι αισθάνονται απομονωμένοι.

Τα φαινόμενα σωματοποίησης, δηλαδή η έκφραση του άγχους μέσω του σώματος, με συμπτώματα, όπως η κεφαλαλγία κατά το έντονο στρες, εξακολουθούν να είναι έντονα και στη φετινή έρευνα. Συνολικά, δύο στους δέκα, όπως και πριν δύο χρόνια, έχουν σωματοποιήσει το άγχος, με το φαινόμενο να καταγράφεται, και πάλι, πιο έντονα ανάμεσα στις γυναίκες και τις νεότερες ηλικίες.

Αναδεικνύονται τρεις πηγές άγχους για τους εργαζόμενους: 

• Η εργασία τους
• Η διαχείριση των οικονομικών τους
• Η ανησυχία για το μέλλον

Ευεξία και εργασιακή ποιότητα ζωής

Σημαντικά έχουν επηρεάσει την ποιότητα ζωής των εργαζόμενων, οι αλλαγές που έχουν κατακλύσει τα τελευταία έτη την καθημερινότητα. Σε σχέση με την αρμονία ανάμεσα στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή, μόλις 39% των εργαζόμενων σταματούν να σκέφτονται τη δουλειά όταν τελειώνει και δημιουργούν χρόνο για ξεκούραση και 56% δηλώνουν ότι το πρόγραμμα εργασίας τους τούς επιτρέπει να περνούν χρόνο με την οικογένεια ή τους φίλους.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι επτά στους δέκα αισθάνονται ότι η διαχείριση των οικονομικών τους τούς προκαλεί συχνά στρες, ενώ η πλειονότητα των εργαζόμενων (54%) αισθάνονται έντονη ανησυχία και στρες για το μέλλον (π.χ., ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή, κ.λπ.). 

Υποστήριξη και φροντίδα από τους οργανισμούς

Αποθαρρυντική είναι η εικόνα, όσον αφορά στην αντίληψη των εργαζόμενων για την υποστήριξη που τους παρέχει ο οργανισμός τους σε ζητήματα ψυχικής υγείας. Πιο συγκεκριμένα, μόλις 23% (έναντι 39% το 2021), δηλώνουν ότι ο Οργανισμός τους υποστηρίζει τους εργαζόμενους που αντιμετωπίζουν θέματα με την ψυχική τους υγεία (π.χ. άγχος, στρες).

Παράλληλα, 31% έναντι 45% το 2021, δηλώνουν ότι ο Οργανισμός τους προσφέρει στους εργαζόμενους προγράμματα και δράσεις υποστήριξης της ψυχικής υγείας και ευεξίας. Τέλος, μόλις 19% των εργαζόμενων στον ιδιωτικό και 0,22% στον δημόσιο τομέα, δηλώνουν ότι ο οργανισμός τους δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους εργαζόμενους να μιλούν ανοιχτά για τα θέματα ψυχικής υγείας.

Τι περιμένουν οι εργαζόμενοι από τις επιχειρήσεις

Με τα δεδομένα αυτά, οι επιχειρήσεις διαδραματίζουν πλέον έναν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της επιβάρυνσης της ψυχικής υγείας των εργαζόμενων. Μεταξύ των δράσεων που θα ήθελαν να δουν οι εργαζόμενοι, σημειώθηκε, ότι πάνω από τους μισούς ερωτώμενους επιθυμούν:

•  Eκπαιδεύσεις των στελεχών στη φροντίδα της ψυχικής ευεξίας των εργαζόμενων (55%)
•  Tην καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού του χρόνου μέσα από νέους τρόπους εργασίας (54%)
•  Eκπαιδεύσεις όλων των εργαζόμενων σε θέματα διαχείρισης στρες και αυτο-φροντίδας (53%)

Θετικές οι απόψεις για την τηλεργασία

Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η απομακρυσμένη εργασία έχει γίνει θετικά αποδεκτή από την πλειοψηφία των εργαζόμενων, καθώς 88% δηλώνουν ότι είναι σημαντικό να τους δίνει η δουλειά τους τη δυνατότητα να εργάζονται από απόσταση. 57% δηλώνουν πιο αποτελεσματικοί/ές ενώ εργάζονται από απόσταση, με 46% να αισθάνονται σιγουριά ότι μπορούν να εξελιχθούν στην καριέρα τους εργαζόμενοι από απόσταση, και μόλις το 10%, από 23% πριν δύο χρόνια, αισθάνονται αυξημένο στρες ενώ εργάζονται από απόσταση. 

Βασική προτεραιότητα η ψυχική υγεία

Από το σύνολο των ευρημάτων της έρευνας, γίνεται σαφές ότι τα ζητήματα της ψυχικής υγείας βρίσκονται, πλέον, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των εργαζόμενων. Συνολικά, τρεις στους τέσσερις (75%) δηλώνουν ότι νοιάζονται, πλέον, περισσότερο για την ψυχική υγεία, τόσο τη δική τους, όσο και των άλλων.

Συγχρόνως, 38% των ερωτώμενων πιστεύουν ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουν γίνει ενέργειες που έχουν συμβάλει στη μείωση του στίγματος σε σχέση με την ψυχική υγεία, ενώ 26% διαφωνούν και 36% δεν έχουν πάρει θέση.

Δείτε τη δήλωση της Εταίρου Ευτυχίας Κασελάκη αναφορικά με τα ευρήματα της έρευνας για την ψυχική υγεία εργαζόμενων στην Ελλάδα