Πώς η αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση δημιουργεί ευρύτερη αξία;

Η αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση είναι απαραίτητη για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης από τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Ηχάραξη των πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό, ευθύνη των εθνικών κυβερνήσεων, οι οποίες, σχεδιάζουν και εφαρμόζουν κανονισμούς για την ενθάρρυνση βιώσιμων πρακτικών, παρέχουν κίνητρα, επιβάλλουν αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα και προχωρούν σε διεθνείς συμφωνίες. Ωστόσο, η υλοποίηση των πολιτικών αυτών και η επίτευξη ουσιαστικής προόδου, εναπόκειται, κυρίως, στις επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται να αναλάβουν τις πιο κρίσιμες πρωτοβουλίες, αλλάζοντας δραστικά τον τρόπο λειτουργίας τους για να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.

Θα πρέπει να στραφούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση, να μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την παραγωγή αποβλήτων, να επενδύσουν στην καινοτομία. Παράλληλα, οφείλουν να αξιοποιήσουν τη σχέση τους με τους καταναλωτές, για να τους εκπαιδεύσουν σχετικά με τη σημασία των βιώσιμων επιλογών και να ενθαρρύνουν την υπεύθυνη κατανάλωση.

Όπως αποκαλύπτει η έρευνα της ΕΥ, Long-Term Value and Corporate Governance Survey Ελλάδα 2023, η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης με γνώμονα τη δημιουργία ευρύτερης αξίας εξαρτάται, σε καθοριστικό βαθμό, από την ύπαρξη αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης.

Βιώσιμη ανάπτυξη που προκύπτει από πολιτικές που χαράσσονται με γνώμονα τη δημιουργία ευρύτερης αξίας

Η πρόσφατη έρευνά μας, EY Sustainable Value Study Ελλάδα 2023, επιβεβαίωσε ότι οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε πρωτοβουλίες για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής δε δημιουργούν απλώς περισσότερη αξία για τον πλανήτη και μία ευρεία ομάδα ενδιαφερόμενων μερών – την κοινωνία, τους πελάτες, και τους εργαζόμενους, μεταξύ άλλων – αλλά δημιουργούν, παράλληλα, και μεγαλύτερη χρηματοοικονομική αξία για τις ίδιες. Η πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων μπορεί να οδηγήσει μεσομακροπρόθεσμα, σε βελτίωση των εσόδων τους, μέσω της ανάλυσης των νέων αναγκών στην κοινωνία, σε μείωση του κόστους λειτουργίας, με τη χρήση νέων και λιγότερο ενεργοβόρων προϊόντων και εξοπλισμού, αλλά και σε μείωση των λειτουργικών κινδύνων.

Η EY περιγράφει τον μηχανισμό αυτό ως value-led sustainability, δηλαδή, βιώσιμη ανάπτυξη που προκύπτει από πολιτικές που χαράσσονται με γνώμονα τη δημιουργία ευρύτερης αξίας. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την έρευνα, το 45% των εταιρειών του δείγματος στην Ελλάδα, και 69% στην Ευρώπη, εκτιμούν ότι αποκόμισαν υψηλότερη χρηματοοικονομική αξία από τις πρωτοβουλίες τους για το κλίμα, σε σχέση με τις προσδοκίες τους. 

Αλλά και η έρευνα της ΕΥ, Long-Term Value and Corporate Governance Survey Ελλάδα 2023, η οποία κατέγραψε τις απόψεις 100 διευθυντικών στελεχών και μελών Διοικητικών Συμβουλίων ελληνικών επιχειρήσεων, επιβεβαιώνει την αισιόδοξη αυτή προοπτική. 72% των συμμετεχόντων αναφέρουν ότι οι επενδύσεις που έχουν πραγματοποιήσει μέχρι τώρα στο πλαίσιο της υλοποίησης της ESG στρατηγικής τους έχουν θετική χρηματοοικονομική επίδραση που αντανακλάται στα έσοδα ή τα κέρδη τους. Και ένα εντυπωσιακό 92% δηλώνουν ότι σκοπεύουν να αυξήσουν τις επενδύσεις αυτές τον επόμενο χρόνο.

Οι επιχειρήσεις, συνεπώς, οφείλουν να αντιμετωπίσουν τη μετάβασή τους στο νέο αυτό μοντέλο, όχι ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία. 

Η διαπίστωση αυτή δεν αναιρεί την ανάγκη εξισορρόπησης των μακροπρόθεσμων επενδύσεων για τη βιώσιμη ανάπτυξη με τους βραχυπρόθεσμους στόχους του οργανισμού, ζήτημα για το οποίο θα υπάρχουν πάντα διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών. Όπως διαπιστώνει η παρούσα έρευνα, ο συγκερασμός αυτών των διαφορετικών απόψεων δημιουργεί αναπόφευκτα εντάσεις. 

Χαρακτηριστικά, 93% των συμμετεχόντων διαπιστώνουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές απόψεων εντός της ηγετικής τους ομάδας, σχετικά με τον τρόπο εξισορρόπησης βραχυπρόθεσμων στόχων με τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Παράλληλα, 87% αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν πιέσεις για βραχυπρόθεσμα κέρδη από τους επενδυτές.

Η επίλυση αυτών των διαφορών και η εξισορρόπηση των προτεραιοτήτων προϋποθέτει την ύπαρξη αποτελεσματικών δομών εταιρικής διακυβέρνησης. 

Περιθώρια βελτίωσης ως προς τις δυνατότητες των Διοικητικών Συμβουλίων να ασκούν εποπτεία αναφορικά με τις πρακτικές ESG 

Τα στελέχη των ελληνικών επιχειρήσεων εμφανίζονται πιο ικανοποιημένα για την αποτελεσματικότητα των Διοικητικών τους Συμβουλίων ως προς τις δράσεις τους για το κλίμα, σε σχέση με τους ομολόγους τους στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ωστόσο, σημαντικά ποσοστά των ερωτώμενων θεωρούν μόνο «μερικώς» ή και «καθόλου αποτελεσματικά» τα Διοικητικά τους Συμβούλια ως προς τον έλεγχο σχετικά με τα κλιματικά σχέδια της επιχείρησης (59%), την εποπτεία σχετικά με την εκτέλεση και την πρόοδο έναντι των δεσμεύσεων για το κλίμα (45%) και την αλληλεπίδραση με τους μετόχους για τα σχέδια και τις δράσεις για το κλίμα (48%).

Η έρευνα διαπιστώνει ότι απαιτείται σαφέστερος καθορισμός των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Καταγράφει τους εσωτερικούς παράγοντες που επιδρούν στην ικανότητα των επιχειρήσεων να δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία μέσω μιας ισχυρής στρατηγικής ESG, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και τα μέτρα που λαμβάνουν για την πληρέστερη ενσωμάτωση του ESG στις δομές και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Αντίθετα, 56% αναφέρουν ότι χρειάζονται αλλαγές περιορισμένης έκτασης και 17% ότι απαιτείται σημαντικά αλλαγή. 

Κεντρικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι, για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στον ρόλο τους για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, και να προωθήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη με γνώμονα τη δημιουργία ευρύτερης αξίας, απαιτείται συστηματική, υπεύθυνη και αυθεντική διακυβέρνηση.

Χρειάζονται, δηλαδή, μηχανισμοί και κανόνες που θα εξασφαλίσουν την ευθυγράμμιση μετόχων, Διοικητικών Συμβουλίων και διευθυντικών στελεχών ως προς τους επιδιωκόμενους στόχους και τους τρόπους υλοποίησής τους, ουσιαστική εποπτεία αναφορικά με τις πρακτικές ESG, ουσιαστικοί δείκτες επίδοσης, και σύνδεση της πολιτικής αμοιβών με την πρόοδο του οργανισμού και την επίτευξη των εκάστοτε στόχων.

Η πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων, όπως και η ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ευρύτερου μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Η ΕΥ Ελλάδος στηρίζει τις ελληνικές επιχειρήσεις στον μετασχηματισμό αυτόν μέσα από το μεγάλο εύρος των εξειδικευμένων υπηρεσιών της, αλλά και έρευνες, όπως αυτή, που συμβάλουν στην κατανόηση των σημερινών μεγάλων προκλήσεων και ευκαιριών.