Καλύπτοντας σταθερά την απόσταση. Πώς η Ελλάδα θα συνεχίσει να κερδίζει την εμπιστοσύνη των επενδυτών;

Εξακολουθεί να ενισχύεται η ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού.

Η έρευνα της ΕΥ, Attractiveness Survey Ελλάδα 2023, δείχνει ότι ο αριθμός των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 57% το 2022, χρονιά κατά την οποία, οι επενδύσεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν μόλις κατά 1%. Η βελτίωση της ποιοτικής σύνθεσης των επενδύσεων συνεχίζεται, με σαφή μετατόπιση του κέντρου βάρους προς δραστηριότητες έντασης γνώσης και με σχετικά υψηλή προστιθέμενη αξία. Η εικόνα των επενδυτών για την ελκυστικότητα της χώρας παραμένει θετική, με αρκετούς βασικούς δείκτες να βελτιώνονται περαιτέρω. 40% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι σκοπεύουν να επενδύσουν ή να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη χώρα, το υψηλότερο ποσοστό από την έναρξη της έρευνας το 2019, που τώρα βρίσκεται στην πέμπτη έκδοσή της.

Η Ελλάδα πέτυχε τις καλύτερες επιδόσεις της στις ΑΞΕ από τo 2000

Για δεύτερη συνεχή χρονιά, οι ΑΞΕ στην Ευρώπη συνέχισαν να ανακάμπτουν με μέτριους ρυθμούς, μετά τη μείωση κατά 13% που σημειώθηκε το 2020 με την εκδήλωση της πανδημίας. Ο αριθμός αυτός, αυξήθηκε κατά 5% το 2021 και μόλις 1% το 2022.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΥ European Investment Monitor, η Ελλάδα προσέλκυσε 47 έργα ΑΞΕ το 2022, σημειώνοντας αύξηση 57% σε σύγκριση με το 2021. 

Πρόκειται για έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης που καταγράφηκαν στην Ευρώπη τη χρονιά αυτή, τοποθετώντας την Ελλάδα στη 19η θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για το 2022, και αντιπροσωπεύει την ισχυρότερη επίδοση της Ελλάδας από το 2000, όταν κυκλοφόρησε η πανευρωπαϊκή έρευνα. Αυτή η τάση επιβεβαιώνει την ανοδική τροχιά που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Ο αριθμός των έργων ΑΞΕ που καταγράφηκαν για την Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια, αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο (35%) των συνολικών επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 2000-2022.

Ωστόσο, παρά την αύξηση αυτή, οι ΑΞΕ που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,79% των συνολικών επενδύσεων στην Ευρώπη. Είναι σαφές ότι, για να εξασφαλίσει η Ελλάδα τη θέση που της αναλογεί στον ευρωπαϊκό επενδυτικό χάρτη και να καλύψει το επενδυτικό κενό των τελευταίων δύο δεκαετιών, ο σημερινός ρυθμός ανάπτυξης πρέπει να διατηρηθεί και, ιδανικά, να ενταθεί τα επόμενα χρόνια.

Η έρευνα αποκαλύπτει, επίσης, συνεχή βελτίωση στην ποιοτική σύνθεση των επενδύσεων, με μεγαλύτερη διαφοροποίηση σε ένα ευρύτερο φάσμα δραστηριοτήτων. Σημαντικό μερίδιο των επενδύσεων κατευθύνεται, πλέον, σε δραστηριότητες έντασης γνώσης με σχετικά υψηλή προστιθέμενη αξία, όπως λογισμικό και υπηρεσίες πληροφορικής, που μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.

Εξακολουθεί να ενισχύεται η διάθεση για επενδύσεις

Σύμφωνα με την έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από την FT Longitude για την EY, μεταξύ 3 και 26 Ιουλίου 2023, με τη συμμετοχή 250 στελεχών επιχειρήσεων από ολόκληρο τον κόσμο, δύο στις πέντε επιχειρήσεις (40%) σχεδιάζουν να επενδύσουν ή να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη χώρα μας τον επόμενο χρόνο. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σταθερά τα τελευταία τρία χρόνια, από 28% το 2020 σε 34% το 2021 και 37% το 2022.

Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι σημαντικότεροι οικονομικοί κίνδυνοι που επηρέασαν τα επενδυτικά σχέδια για την Ελλάδα, ήταν ο πληθωρισμός και ο αντίκτυπός του στην καταναλωτική δαπάνη (50%), καθώς και η αύξηση των επιτοκίων και η περιοριστική νομισματική πολιτική (43%).

Όταν ρωτήθηκαν για τους τομείς στους οποίους αναμένουν να αυξήσουν το τρέχον επενδυτικό τους αποτύπωμα τα επόμενα τρία χρόνια, οι επιχειρήσεις που είναι ήδη εγκατεστημένες στη χώρα ανέφεραν τις υπηρεσίες προς επιχειρήσεις (61%) και τα logistics (58%) ως τις δύο κορυφαίες επιλογές τους. Αντίθετα, μόνο μία στις τρεις εταιρείες σκοπεύει να αυξήσει το αποτύπωμά της στην Ελλάδα στον κρίσιμο τομέα της έρευνας και ανάπτυξης (R&D - 33%), έναντι 64% για όλη την Ευρώπη, ενώ το 25% δήλωσαν ότι αναμένουν να το μειώσουν.

Όσον αφορά τους σημαντικότερους κινδύνους που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη συνολική ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν τον εντεινόμενο πληθωρισμό (28%), την ενεργειακή κρίση (23%), την κοινωνική και οικονομική αστάθεια (21%) και το εργατικό κόστος (20%).

Τρεις στους πέντε ερωτηθέντες εκτιμούν ότι η ελκυστικότητα της χώρας βελτιώθηκε τον περασμένο χρόνο...

Σύμφωνα με την έρευνα, 60% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η αντίληψή τους για την Ελλάδα ως έναν προορισμό όπου η εταιρεία τους μπορεί να ιδρύσει ή να αναπτύξει δραστηριότητες, έχει βελτιωθεί τον τελευταίο χρόνο, με το 8% να δηλώνουν ότι έχει βελτιωθεί σημαντικά. Το συνολικό ποσοστό όσων αναφέρουν βελτίωση έχει αυξηθεί σε σύγκριση με το 2022 (58%) και είναι το υψηλότερο από την έναρξη της έρευνας, με εξαίρεση το 2021, όταν είχε φτάσει στο 62%.

...ενώ η αισιοδοξία παραμένει υψηλή για τη βελτίωση της ελκυστικότητας της χώρας την επόμενη τριετία

Δύο στους τρεις συμμετέχοντες (67%) πιστεύουν ότι η ελκυστικότητα της Ελλάδας θα βελτιωθεί περαιτέρω τα επόμενα τρία χρόνια, με το 5% να αναμένουν σημαντική βελτίωση, ενώ το 9% των ερωτηθέντων αναμένουν ελαφρά μείωση και το 2% σημαντική μείωση. Η εικόνα αυτή, είναι ευθυγραμμισμένη με τα ευρήματα για το σύνολο της Ευρώπης (67% αναμένουν βελτίωση και 8% μείωση) και είναι μακράν η πιο αισιόδοξη μεταξύ των επιμέρους υπό σύγκριση χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα φέτος. Ωστόσο, το ποσοστό των θετικών δηλώσεων (67%) έχει μειωθεί σε σύγκριση με το 2022 (75%).

Αποτελεσματικές οι πολιτικές ελκυστικότητας της Ελλάδας, με περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης

Τρεις στους τέσσερις ερωτηθέντες (76%) θεωρούν ότι οι πολιτικές της χώρας για την προσέλκυση επενδυτών είναι «πολύ» (16%) ή «σχετικά» (60%) αποτελεσματικές, υποδεικνύοντας ότι οι επενδυτές αποδίδουν τη βελτίωση της ελκυστικότητας της χώρας σε συγκεκριμένες πολιτικές, και όχι μόνο στην τρέχουσα οικονομική και πολιτική συγκυρία. Ωστόσο, το υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων που περιγράφουν τις πολιτικές ελκυστικότητας της Ελλάδας ως «σχετικά» αποτελεσματικές, υποδηλώνει ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο για περαιτέρω βελτίωση.

Μεταξύ των συγκεκριμένων πολιτικών ελκυστικότητας, οι συμμετέχοντες εμφανίζονται πιο θετικοί για τις πολιτικές για την προσέλκυση επιχειρήσεων (76%), καινοτόμων δραστηριοτήτων (68%) και ανθρώπινου ταλέντου (64%), ενώ είναι πιο επιφυλακτικοί για τις πολιτικές προσέλκυσης κεντρικών γραφείων επιχειρήσεων (58%) και τη δημιουργία κέντρων ανταγωνιστικότητας και κόμβων διεθνούς εμβέλειας (54%).

Βιώσιμη ανάπτυξη, τεχνολογία και ανθρώπινο κεφάλαιο

Ζητήθηκε, επίσης, από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν την απόδοση της Ελλάδας σε σύγκριση με άλλες χώρες, με βάση μία σειρά κριτηρίων που σχετίζονται με τρεις κρίσιμους παράγοντες που επηρεάζουν τις επενδυτικές αποφάσεις σήμερα: βιώσιμη ανάπτυξη, τεχνολογία και ανθρώπινο κεφάλαιο.

Σε όλους αυτούς τους τομείς, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι οι επιδόσεις της Ελλάδας είναι αντίστοιχες με άλλων χωρών. Η πιο θετική εικόνα για τη χώρα προκύπτει σε σχέση με τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπου για πέντε από τα έξι επιμέρους κριτήρια, όσοι θεωρούν ότι η Ελλάδα έχει καλύτερες επιδόσεις από άλλες χώρες, υπερτερούν αριθμητικά έναντι όσων δηλώνουν το αντίθετο. Ωστόσο, η εικόνα που προκύπτει σε σχέση με τα κριτήρια που αφορούν την τεχνολογία και το ανθρώπινο κεφάλαιο, είναι λιγότερο ενθαρρυντική, με τα ποσοστά όσων θεωρούν ότι η χώρα έχει καλύτερες επιδόσεις να μη διαφέρουν ουσιαστικά από εκείνων που πιστεύουν το αντίθετο, αναδεικνύοντας μία σειρά από κρίσιμους τομείς στους οποίους θα χρειαστεί περαιτέρω πρόοδος τα επόμενα χρόνια.

Θετικές απόψεις για τη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα φαίνεται να εγκρίνουν τον τρόπο με τον οποίο η χώρα διαχειρίστηκε την ενεργειακή κρίση το 2022. Δύο στους πέντε ερωτηθέντες εξέφρασαν θετικές απόψεις, με 36% να δηλώνουν ότι η Ελλάδα διαχειρίστηκε την κρίση «ελαφρώς καλύτερα» και 7% «σημαντικά καλύτερα» από άλλες χώρες, ενώ το 22% εκτιμούν ότι η διαχείριση της κρίσης ήταν συγκριτικά χειρότερη.

Ανθρώπινες δεξιότητες, φορολογία, υψηλή τεχνολογία και καινοτομία παραμένουν κορυφαίες προτεραιότητες

Όσον αφορά τους τομείς στους οποίους πρέπει να επικεντρωθεί η χώρα για να διατηρήσει την ανταγωνιστική της θέση στην παγκόσμια οικονομία, οι ερωτηθέντες συνεχίζουν να δίνουν προτεραιότητα σε τρεις βασικούς τομείς: βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού (31%), μείωση της φορολογίας (28%) και υποστήριξη των κλάδων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας, όπως οι καθαρές τεχνολογίες (26%).