Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ) – Πρόσφατες εξελίξεις

Στις 26 Φεβρουαρίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μία δέσμη νομοθετικών προτάσεων («Omnibus Simplification Package»), με βασικό στόχο -μεταξύ άλλων, την απλοποίηση των υποχρεώσεων αναφορικά με τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ) και τον περιορισμό της σχετικής γραφειοκρατίας. Οι τροποποιήσεις εστιάζουν αφενός στην εξαίρεση σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων από το πεδίο εφαρμογής του Μηχανισμού και αφετέρου στη διευκόλυνση της συμμόρφωσης των υπόχρεων επιχειρήσεων. Οι προτεινόμενες αλλαγές αφορούν αποκλειστικά την οριστική περίοδο εφαρμογής του ΜΣΠΑ από 01.01.2026. Ειδικότερα:

• Όριο απαλλαγής

Προβλέπεται όριο απαλλαγής για εταιρείες που εισάγουν ετησίως έως πενήντα (50) τόνους καλυπτόμενων προϊόντων στις κατηγορίες αλουμίνιο, σίδηρος, χάλυβας, τσιμέντο και λιπάσματα, εξαιρουμένων του υδρογόνου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Με το εν λόγω όριο εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του Μηχανισμού περίπου 90% των εισαγωγέων, πλην όμως συνεχίζει να καλύπτεται 99% των συνολικών εκπομπών που εκλύονται κατά την παραγωγή των εισαγόμενων στην ΕΕ καλυπτόμενων αγαθών. Το όριο απαλλαγής υπόκειται σε περιοδική επανεξέταση.

• Ημερομηνία αγοράς Πιστοποιητικών ΜΣΠΑ

Η υποχρέωση αγοράς Πιστοποιητικών ΜΣΠΑ για καλυπτόμενα αγαθά που εισάγονται το έτος 2026, αναβάλλεται για τον Φεβρουάριο του 2027.

• Παράταση προθεσμίας υποβολής Δηλώσεων ΜΣΠΑ

Η ετήσια ημερομηνία υποβολής Δηλώσεων ΜΣΠΑ παρατείνεται από τις 31 Μαΐου στις 31 Αυγούστου κάθε έτους.

• Αλλαγές στα καλυπτόμενα αγαθά

Σχετικά με την ηλεκτρική ενέργεια, λαμβάνονται υπόψη μόνον οι άμεσες εκπομπές, ενώ, παράλληλα, αφαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του ΜΣΠΑ ο μη ασβεστούχος καολίνης.

• Δυνατότητα εξουσιοδότησης για την υποβολή Δήλωσης ΜΣΠΑ

Προβλέπεται η δυνατότητα ανάθεσης σε πρόσωπο ικανούς επάρκειας της εκπλήρωσης των δηλωτικών υποχρεώσεων με ταυτόχρονη διατήρηση, ωστόσο, της ευθύνης του Αδειοδοτημένου Διασαφστή ΜΣΠΑ.

• Αδειοδοτημένος Διασαφιστής ΜΠΣΑ

Στις 17 Μαρτίου 2025 δημοσιεύθηκε ο Εκτελεστικός Κανονισμός για τον Αδειοδοτημένο Διασαφιστή ΜΣΠΑ, ο οποίος τίθεται σε ισχύ μετά τις 28 Μαρτίου 2025. Υπενθυμίζεται ότι, καταρχήν, χωρίς την εν λόγω άδεια θα είναι αδύνατη η εισαγωγή καλυπτόμενων αγαθών από 01.01.2026. Επίσης, η ανεπαρκής συμμόρφωση με τις σχετικές υποχρεώσεις ΜΠΣΑ ενδέχεται να δημιουργήσει εμπόδια στην απόκτηση της σχετικής άδειας.

• Διαδικασία συλλογής στοιχείων από χώρες εκτός ΕΕ

Προβλέπεται η έκπτωση προκαθορισμένων ή πραγματικών επιβαρύνσεων στον άνθρακα που έχουν πληρωθεί εκτός ΕΕ από τον απαιτούμενο αριθμό Πιστοποιητικών ΜΣΠΑ. Η επιχείρηση πρέπει να τηρεί ακριβή στοιχεία σχετικά με τις ήδη καταβληθείσες επιβαρύνσεις.

• Πρόδρομες ουσίες

Εξαιρούνται των υπολογισμών ενσωματωμένες εκπομπές από πρόδρομες ουσίες, που παράγονται σε χώρες, όπου εφαρμόζεται το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ε.Ε. Ομοίως, εξαιρούνται ορισμένες μεταγενέστερες διαδικασίες παραγωγής για αγαθά χάλυβα και αλουμινίου.

• Υποχρέωση διακράτησης Πιστοποιητικών ΜΣΠΑ

Η τριμηνιαία υποχρέωση των επιχειρήσεων για κατοχή Πιστοποιητικών ΜΣΠΑ αφορά πλέον το 80% αντί 50% των εκπομπών που ενσωματώνονται στα εισαγόμενα αγαθά.

• Επιτήρηση και Πρόστιμα

Προβλέπονται ενισχυμένες αντικαταχρηστικές διατάξεις και ενιαία μεταξύ των αρμόδιων Αρχών πολιτική κατά της κατάχρησης. Περαιτέρω, οι αρχές έχουν διακριτική ευχέρεια να μειώνουν τις κυρώσεις για αμελητέα ή λάθη χωρίς πρόθεση, αλλά και τη δυνατότητα επιβολής αυξημένων κυρώσεων σε περιπτώσεις σκόπιμων παραβάσεων.

Σημεία προς αξιολόγηση για τους εισαγωγείς

• Ενόψει των ανωτέρω, κάποιες άμεσες σκόπιμες ενέργειες για τις επιχειρήσεις περιλαμβάνουν ενδεικτικά:
• Παρακολούθηση του όγκου των εισαγωγών, ώστε να υπάρχει εκτίμηση αν το όριο των πενήντα (50) τόνων αναμένεται να ξεπεραστεί για το 2026, πρώτο έτος οριστικής εφαρμογής του Μηχανισμού.
• Διαρκής παρακολούθηση εφεξής του όγκου των εισαγωγών σε ετήσια βάση, καθόσον και το όριο απαλλαγής ισχύει ετησίως.
• Άμεση έναρξη της διαδικασίας για τη λήψη της άδειας Αδειοδοτημένου Διασαφιστή ΜΠΣΑ δεδομένης πλέον της οριστικοποίησης του σχετικού Κανονισμού.
• Επιβεβαίωση δήλωσης πραγματικών εκπομπών στις Εκθέσεις ΜΣΠΑ και κατά την οριστική περίοδο στις Δηλώσεις ΜΣΠΑ. Υπενθυμίζεται ότι η εν λόγω υποχρέωση ισχύει ήδη για την υποβολή Εκθέσεων ΜΣΠΑ από το τρίτο τρίμηνο 2024.
• Συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των νομοθετικών εξελίξεων επί του θέματος.