Inzichten en trends uit de Barometer van de Belgische Attractiviteit 2024

In 2023 hield België vrij goed stand in een klimaat van dalende buitenlandse investeringen in Europa, maar jobcreatie krijgt een stevige tik.

In het kort:

• In 2023 wist België 215 investeringen aan te trekken, een daling van 8% in vergelijking met 2022.
• België schuift op van plek 9 naar 8 in de Europese rangschikking, waar nagenoeg overal dalingen te noteren vallen.
• Die daling in het aantal investeringen verbergt evenwel een opgemerkte terugval in de gerelateerde tewerkstelling, die 39% terugviel. 

Tot nader orde komen de buitenlandse directe investeringen (BDI) in Europa niet op gang na corona. Dit blijkt uit de 2024 editie van de Barometer van de Belgische Attractiviteit, een jaarlijks onderzoek uitgevoerd door EY dat de aantrekkelijkheid van België als investeringslocatie peilt. De verklaring moet opnieuw gezocht worden in internationale investeringen die vertragen door tegenvallende economische groei, hoge inflatie, wereldwijd oplopende geopolitieke spanningen en aanhoudend hoge energieprijzen.

Deze spanningen zijn in heel Europa voelbaar. De top tien landen met de meeste investeringen lieten bijna allemaal een daling zien. Alleen Turkije (+17%), Nederland (+7%) en het VK (+6%) wisten te groeien. De opvallend negatieve uitschieters zijn Duitsland en Italië, waar de buitenlandse directe investeringen elk met 12% daalden. Omdat de daling van België relatief beperkt bleef tot 8%, steeg het één plaats binnen die top tien.

Als we kijken naar de sectorale verdeling en activiteiten van buitenlandse directe investeringen, komt België overeen met bredere Europese trends. Hoewel Europa dalingen zag in zijn grootste investeringssectoren - software en IT-diensten, evenals business en professional services - met respectievelijk 19% en 27%, kende België een gemengde respons. Hier zag alleen de sector software en IT-diensten een daling, terwijl de sector business en professional services juist steeg en alle andere sectoren voorging met 40 projecten. Daarna volgen transport en logistiek en de farmaceutische sector.

Manufacturing bleek veerkrachtig, zowel op Europees als op Belgisch niveau

Investeringen in manufacturing bleef in heel Europa stabiel en daalden slechts met 1%. In België heeft de manufacturing zich echter ontpopt als de voornaamste drijfveer voor buitenlandse directe investeringen met 63 projecten, een sterke stijging ten opzichte van vorig jaar en in tegenstelling tot andere sectoren die een daling lieten zien. Ondertussen is logistiek, vroeger vergelijkbaar met de manufacturing wat betreft het aantal projecten, gedaald tot 41 projecten, inmiddels zelfs voorbijgestoken door de business services, die 46 projecten aantrok. Zowel op Europees als op Belgisch niveau zijn de investeringen in manufacturing waarschijnlijk op peil gehouden om tegemoet te komen aan de verwachtte stijging van de consumentenvraag. Inspanningen om supply chains te herstructureren en productiebases naar Europa te verplaatsen hebben ook geholpen om deze investeringsniveaus te handhaven.

De werkgelegenheidscijfers zijn echter beduidend zwakker. Het aantal banen dat met de 215 investeringen gepaard ging, klokte af op 4.918, wat neerkomt op een substantiële daling van 39 procent in vergelijking met een jaar eerder. Ook in de rest van Europa viel de jobcreatie sterker terug dan het aantal investeringen, respectievelijk 5 en 9 procent. Vooral de dienstensector zag het aantal nieuwe jobs dalen, terwijl de jobcreatie in de productie wist stand te houden.

Frankrijk troeft de VS af als grootste investeerder in België

De herkomst van buitenlandse directe investeringen in België blijft voortdurend evolueren. Vorig jaar troefde Frankrijk de VS af als belangrijkste bron van investeringen in België. Frankrijk was goed voor een totaal van 38 projecten, terwijl de VS er 29 voor hun rekening namen. Een verklaring voor deze daling kan worden gevonden in het succes van de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA), die wellicht een deel van de investeringen van Europa naar de VS heeft afgeleid. Het aantal door Amerikaanse bedrijven aangekondigde projecten in Europa daalde dan ook met 15% in 2023. Daarnaast zien we bevestiging van enkele andere trends. Zo blijft het bergafwaarts gaan met de investeringen vanuit het VK, van 27 in 2022 naar 18 vorig jaar. Japan daarentegen blijft stijgen op de ranglijst van investeerders in België en eindigt 2023 met 14 investeringsprojecten.

Nieuwe markten, supply chains en nieuwe technologieën belangrijkste redenen om in België te investeren

Zoals elk jaar bevroeg EY ook de internationale beslissingsnemers over hun investeringsintenties voor het komende jaar. Uit die perceptiestudie blijkt dat het vertrouwen van investeerders in Europa aanzienlijk is verbeterd, ondanks de onveranderd gespannen geopolitieke context. Zo'n 72% van de ondervraagde bedrijven is van plan om tegen 2024 activiteiten in Europa op te starten of uit te breiden. Vorig jaar was dat 65% van de respondenten. In België was er echter een lichte daling in het percentage bedrijven dat van plan is activiteiten op te starten of uit te breiden. Terwijl vorig jaar 61% van de ondervraagde bedrijven dergelijke plannen had, is dat dit jaar gedaald tot 59%. De belangrijkste motivaties om zich in België te vestigen of uit te breiden zijn onder andere toegang krijgen tot nieuwe markten en klanten (38%), het optimaliseren van supply chains en logistiek (37%) en het benutten van kansen die nieuwe technologieën bieden (31%).

Investeerders verwachten dat België op middellange termijn aantrekkelijker zal worden voor investeringen

Maar liefst 75% van de respondenten verwacht dat de aantrekkelijkheid van Europa de komende drie jaar zal verbeteren. In dezelfde enquête van vorig jaar was dat 67%. Daarmee is het optimisme onder beleggers aanzienlijk hoger dan vóór corona. Ook in België heerst optimisme over de aantrekkelijkheid van het land in de komende drie jaar. Dit jaar verwacht 66% van de respondenten verbeteringen in het Belgische investeringsklimaat, tegenover 58% vorig jaar. Ze wijzen echter ook op een aantal risico’s: hoge overheidsschulden die een impact hebben op de belastingen, een krappe arbeidsmarkt in bepaalde regio’s en uitdagingen in verband met supply chains en sourcingproblemen.