Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, Ασφαλιστικές Εισφορές, Απασχόληση Συνταξιούχων, Προστασία Μητρότητας Νόμος 5078/2023 Αύξηση ορίου ασφαλιστέων απολαβών Υπ. Απόφαση Δ15/3201/2024

Ο Νόμος 5078/2023 (ΦΕΚ Α 211/20.12.2023) περιλαμβάνει εκτεταμένες ρυθμίσεις που αφορούν στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (εφεξής ΤΕΑ), την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2341/2016 για τις δραστηριότητες και την εποπτεία των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών και συνταξιοδοτικά θέματα, όπως η απασχόληση συνταξιούχων. Οι κυριότερες διατάξεις έχουν ως ακολούθως:

Α. Λειτουργία ΤΕΑ

Απλοποιούνται οι διαδικασίες σύστασης των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, καθιερώνεται πρότυπο καταστατικό, προβλέπεται η ίδρυση ΤΕΑ από περισσότερους εργοδότες, χωρίς να απαιτείται επαγγελματική συνάφεια μεταξύ τους, θεσπίζονται κανόνες χρηστής διακυβέρνησης, ενισχύεται η διαφάνεια της δράσης των ΤΕΑ και η καλύτερη ενημέρωση των ασφαλισμένων. Από 01/01/2025 ανατίθεται στην Τράπεζα της Ελλάδος (TτE) η εποπτεία των εν λόγω φορέων.

Επίσης, α) από 01/01/2025 η νόμιμη λειτουργία των ΤΕΑ υπόκειται σε προηγούμενη άδεια ίδρυσης και λειτουργίας από την ΤτΕ η οποία και τα εποπτεύει και β) τα ΤΕΑ επιτρέπεται να δραστηριοποιούνται διασυνοριακά (εντός Ε.Ε.) καθώς και να δέχονται χρηματοδότηση από επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε άλλο ή άλλα κράτη μέλη.

Περαιτέρω ορίζεται ότι τα ΤΕΑ προβλέπουν στο καταστατικό τους ως ελάχιστο περιεχόμενο για τη χορήγηση σύνταξης:

α) τη συνταξιοδότηση από τον κύριο φορέα ασφάλισης,

β) την ηλικία των 62 ετών, ανεξάρτητα από τον χρόνο ασφάλισης στο ΤΕΑ, όπως το ελάχιστο αυτό ηλικιακό όριο διαμορφώνεται κάθε φορά για τη λήψη πλήρους σύνταξης από τον κύριο φορέα ασφάλισης και

γ) την ηλικία των 55 ετών με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ, ή ανεξάρτητα από τον χρόνο ασφάλισης αν η εργασιακή σχέση τερματίζεται χωρίς τη βούληση του εργαζομένου ή λόγω οικειοθελούς αποχώρησης με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη. Τα ΤΕΑ μπορούν να προβλέπουν στο καταστατικό τους αυστηρότερες από τις ως άνω προϋποθέσεις λήψης της συνταξιοδοτικής παροχής.

Περαιτέρω, ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν την ηλικία των 62 ετών ή των 55 ετών με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ και συνεχίζουν να απασχολούνται δύνανται, σε περίπτωση προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών των οποίων τα μέλη φέρουν τον επενδυτικό κίνδυνο, να λάβουν, κατόπιν αιτήσεώς τους, ως προκαταβολή, το 50% της αξίας του λογαριασμού τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Το εναπομένον ποσό της συνταξιοδοτικής παροχής παραμένει στον λογαριασμό τους, όπου συνεχίζουν να καταβάλλονται οι σχετικές εισφορές, προκειμένου να λάβουν μελλοντική συνταξιοδοτική παροχή. Η ευχέρεια αυτή παρέχεται σε όποιον ασφαλισμένο δεν έχει κάνει χρήση της δυνατότητας λήψης της παροχής με 15 έτη ασφάλισης και δεν έχει συνταξιοδοτηθεί από τον κύριο φορέα ασφάλισης.

Σε κάθε περίπτωση, πρόωρη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής, δύναται να προβλέπεται από το καταστατικό του ΤΕΑ και τους όρους του προγράμματος συνταξιοδοτικών παροχών, εφόσον έχουν διανυθεί τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ. Η λήψη πρόωρης συνταξιοδοτικής παροχής δεν συνεπάγεται τη διαγραφή του ασφαλισμένου ως μέλος του ΤΕΑ. Σε περίπτωση προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών των οποίων τα μέλη φέρουν τον επενδυτικό κίνδυνο, η πρόωρη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής καταβάλλεται άπαξ και δεν δύναται να υπερβαίνει το 50% της αξίας του λογαριασμού του μέλους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης.

Β. Ανώτατες ασφαλιστικές εισφορές σε ΤΕΑ και ανώτατα ασφάλιστρα σε Ασφαλιστικές Εταιρείες

Oι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλουν ο εργαζόμενος και ο εργοδότης υπέρ των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης προαιρετικής ασφάλισης, καθώς και τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο και τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά:

α) Για τους μισθωτούς και όσους αποκτούν εισόδημα από μισθωτή εργασία, το 20% του ακαθάριστου εισοδήματός τους από τη μισθωτή εργασία.

β) Για τους μη μισθωτούς, το ποσό των €20.000, αναπροσαρμοζόμενο κάθε έτος σύμφωνα με τον δείκτη τιμών καταναλωτή όπως διαμορφώνεται την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους.

Για τον υπολογισμό του ανώτατου ορίου των παραπάνω περιπτώσεων δεν λαμβάνονται υπόψη ποσά, η καταβολή των οποίων επιβάλλεται με απόφαση της αρμόδιας αρχής, στο πλαίσιο των εποπτικών της αρμοδιοτήτων, ή διατίθενται για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών.

Γ. Απασχόληση συνταξιούχων

 Οι εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχοι του e-ΕΦΚΑ, λόγω γήρατος ή λόγω αναπηρίας οι οποίοι αναλαμβάνουν απασχόληση υποχρεωτικά υπαγόμενη στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ, συνεχίζουν κατά τη διάρκεια αυτής, να λαμβάνουν το σύνολο της κύριας και επικουρικής σύνταξης που δικαιούνται από τον αρμόδιο ασφαλιστικό Φορέα. Ειδικότερα:

1.  Για την ασφάλιση του απασχολούμενου με εξαρτημένη εργασία συνταξιούχου, καταβάλλονται οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με την ασφαλιστέα απασχόληση, ο δε ασφαλισμένος αποδίδει και επιπλέον πόρο μη ανταποδοτικού χαρακτήρα υπέρ e-ΕΦΚΑ συνολικά ύψους 10% (7,7% επί των ασφαλιστέων αποδοχών κύριας ασφάλισης για τον κλάδο κύριας ασφάλισης και, λοιπών παροχών και ύψους 2,3% επί των ασφαλιστέων αποδοχών επικουρικής ασφάλισης για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης), ο οποίος βαρύνει αποκλειστικά τον ασφαλισμένο και όχι τον εργοδότη. Εκκρεμούν διευκρινίσεις αν τα ως άνω ισχύουν και για τις αμοιβές των μελών Δ.Σ. Ανωνύμων Εταιρειών με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο μικρότερη του 3%.                                                                                                                
2.  Oι μη μισθωτοί (οι ασκούντες ατομική επιχείρηση και αυτοτελώς απασχολούμενοι), καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές, με βάση την υπαγωγή τους στην ασφάλιση και επιπλέον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ ύψους 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας ασφάλισης για τον κλάδο κύριας ασφάλισης και παροχών και σε περίπτωση υπαγωγής και στην επικουρική ασφάλιση, ύψους 40% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας ασφάλισης για τον Κλάδο κύριας ασφάλισης και λοιπών παροχών και 40% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κατηγορίας επικουρικής ασφάλισης για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, το συνολικό επιβαλλόμενο ποσό του πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ σε ετήσια βάση δεν μπορεί να υπερβαίνει το δωδεκαπλάσιο της εθνικής σύνταξης (από 01.01.2024 426,58 € *12 = 5.118,96 €).

Τυχόν επιπλέον ποσά επιστρέφονται στους ασφαλισμένους κατόπιν εκκαθάρισης από τον e ΕΦΚΑ.

Ο χρόνος ασφάλισης που δημιουργείται από την απασχόληση συνταξιούχου αξιοποιείται για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης (κύριας ή/και επικουρικής) και για τη χορήγηση συμπληρωματικής εφάπαξ παροχής, κατόπιν αιτήσεως του απασχολούμενου συνταξιούχου, μετά τη διακοπή της απασχόλησης. Ωστόσο, ο πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ δεν είναι ανταποδοτικός και δεν αξιοποιείται για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης.

Οι συνταξιούχοι του e-ΕΦΚΑ εξ ιδίου δικαιώματος, υποχρεούνται, πριν αναλάβουν υπαγόμενη στον e-ΕΦΚΑ απασχόληση, να το δηλώσουν στον Φορέα. Παράλειψη της δήλωσης επιφέρει χρηματική κύρωση ίση με 12 μηνιαίες συντάξεις, κύριες και επικουρικές.

Σχετικά την 15η.01.2024 εκδόθηκε και η υπ’ αριθμ. 1 με Α.Π.61423/2024 Εγκύκλιος του e-ΕΦΚΑ, η οποία και διευκρινίζει το νέο νομικό πλαίσιο για την απασχόληση των συνταξιούχων.  

Δ. Επέκταση ειδικής άδειας προστασίας μητρότητας στις μητέρες ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες.

Μητέρα ασφαλισμένη του e-ΕΦΚΑ ως ελεύθερη επαγγελματίας, αυτοαπασχολούμενη ή αγρότισσα, δικαιούται ειδική παροχή προστασίας μητρότητας διάρκειας 9 μηνών, η οποία εκκινεί μετά τη λήξη του επιδόματος μητρότητας του e-ΕΦΚΑ και συγκεκριμένα μετά το πέρας 14 εβδομάδων από την επομένη του τοκετού. Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.) καταβάλλει στις δικαιούχους μηνιαίως ποσό ίσο με τον εκάστοτε ισχύοντα κατώτατο μισθό. Την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας μη μισθωτών δικαιούται και η τεκμαιρόμενη μητέρα που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας και η μη μισθωτή, που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των 8 ετών. Η μητέρα δικαιούται να μεταβιβάσει έως 7 μήνες από την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας στον πατέρα, ανεξαρτήτως αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ή είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή αυτοαπασχολούμενος ή αγρότης.

Ε. Σποραδική απασχόληση επιδοτούμενων ανέργων

Η σποραδική απασχόληση τακτικώς επιδοτούμενων ανέργων στην περίπτωση απασχόλησης με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου μίας ημέρας εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει σωρευτικά τις 3 ημέρες εβδομαδιαίως και τις 12 ημέρες μηνιαίως, δεν αναστέλλει την τακτική επιδότηση ανεργίας. Στην περίπτωση αυτή από την τακτική επιδότηση ανεργίας αφαιρούνται ημερήσια επιδόματα που ισοδυναμούν με τις ημέρες απασχόλησης.

ΣΤ. Αύξηση ανώτατου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών μισθωτών και μη μισθωτών

Με την υπ’ αριθμ. Δ.15/3201/22.01.2024 απόφαση του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης καθορίζονται οι νέες (αυξημένες) ασφαλιστικές εισφορές των μη μισθωτών για το έτος 2024 και η αύξηση του ανώτατου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών μισθωτών. Συγκεκριμένα, το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών για τον υπολογισμό των μηνιαίων ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών και των εργοδοτών προσαυξάνεται κατά 3,46% από 01.01.2024 και διαμορφώνεται στο ποσό των €7.373,88.

Επίσης από 01.01.2024, τα ποσά των ασφαλιστικών εισφορών του κλάδου κύριας σύνταξης και υγείας των μη μισθωτών ασφαλισμένων του e-Ε.Φ.Κ.Α. αυξάνονται και διαμορφώνονται, όπως αποτυπώνεται στον κατωτέρω πίνακα:

Ομοίως, από 01.01.2024, τα ποσά των ασφαλιστικών εισφορών του κλάδου πρόνοιας και εφάπαξ των μη μισθωτών ασφαλισμένων του e-Ε.Φ.Κ.Α., αυξάνονται και διαμορφώνονται, ως ακολούθως: