Πρόσφατες εξελίξεις στη φορολογία Α) των μερισμάτων ναυλομεσιτικών & συναφούς δραστηριότητας εταιριών & Β) των εκτάκτων αμοιβών του προσωπικού τους και των διαχειριστριών εταιριών

Με αφορμή την έκδοση της Αποφάσεως Α. 1175/2023 της ΑΑΔΕ υπενθυμίζονται τα ισχύοντα ως προς Α) τη φορολογία μερισμάτων ναυλομεσιτικών & συναφούς δραστηριότητας εταιριών (πλην διαχειριστριών) και Β) τη φορολογία των εκτάκτων αμοιβών προσωπικού των εταιριών αυτών, καθώς και των διαχειριστριών μετά την εισαγωγή του Ν. 5036/2023:

Α. Μερίσματα ναυλομεσιτικών & συναφούς δραστηριότητας εταιριών (πλην διαχειριστριών)

Συντελεστές φορολόγησης

Περίοδος πίστωσης/καταβολής μερισμάτων κατά τα έτη 2012-2022 για αλλοδαπές και 2019-2022 για ημεδαπές επιχειρήσεις τέτοιας μορφής

Ο συντελεστής του φόρου είναι δέκα τοις εκατό (10%) και επιβάλλεται στα μερίσματα που εισπράττει φυσικό πρόσωπο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας από:

1. αλλοδαπές επιχειρήσεις οποιουδήποτε τύπου ή μορφής, που διατηρούν γραφεία ή υποκαταστήματα εγκατεστημένα, σύμφωνα με το αρθ. 25 ν.27/1975 και έχουν σαν αντικείμενο εργασιών τη ναύλωση, ασφάλιση, διακανονισμό αβαριών, μεσιτεία αγοραπωλησιών ή ναυπηγήσεων ή ναυλώσεων ή ασφαλίσεων πλοίων με ελληνική ή ξένη σημαία πάνω από πεντακόσιους (500) κόρους ολικής χωρητικότητας, εξαιρούμενων των επιβατηγών ακτοπλοϊκών πλοίων και των εμπορικών πλοίων που εκτελούν εσωτερικούς πλόες, καθώς και με την αντιπροσώπευση πλοιοκτητριών εταιρειών, ως και επιχειρήσεων που έχουν σαν αντικείμενο εργασιών τις ίδιες με τις παραπάνω αναφερόμενες δραστηριότητες, για μερίσματα που καταβάλλονται ή πιστώνονται κατά τα έτη από 2012 έως και 2022 (ρύθμιση που είχε πρωτοεισαχθεί με το αρθ. 45 παρ. 5 Ν.4141/2013),                                                                                                 
2. ημεδαπές επιχειρήσεις που έχουν υπαχθεί στο αρθ. 25 Ν.27/1975 και έχουν σαν αντικείμενο εργασιών τις αναφερόμενες στην περ. α' υπηρεσίες ή εργασίες, για μερίσματα που καταβάλλονται ή πιστώνονται κατά τα έτη 2019 έως και 2022 (ρύθμιση που είχε πρωτοεισαχθεί με το αρθ. 53 Ν. 4607/2019).

Περίοδος πίστωσης/καταβολής μερισμάτων από το έτος 2023 και εφεξής για αλλοδαπές και ημεδαπές επιχειρήσεις

Με βάση τη νομοθετική μεταβολή που εισήχθη με το Ν. 5036/2023, σε εφαρμογή του οποίου έχει εκδοθεί η Απόφαση Α.1175/2023 ΑΑΔΕ, ο συντελεστής του φόρου μειώνεται σε πέντε τοις εκατό (5%) και επιβάλλεται στα μερίσματα που εισπράττει φυσικό πρόσωπο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας από επιχειρήσεις των παραπάνω περιπτώσεων α και β. Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται στα μερίσματα που διανέμονται από τις επιχειρήσεις που, σύμφωνα με την άδεια εγκατάστασής τους, ασχολούνται και με τη διαχείριση πλοίων με ελληνική ή ξένη σημαία.

Δεν επηρεάζεται από τα παραπάνω η μέχρι σήμερα ισχύουσα φορολογική μεταχείριση των μερισμάτων που εισπράττουν φυσικά πρόσωπα με ιδιότητα φορολογικού κατοίκου Ελλάδος, τα οποία είναι και μέτοχοι ή εταίροι ή πραγματικοί δικαιούχοι σε πλοιοκτήτριες εταιρίες πλοίων υπό Ελληνική σημαία ή ξένη σημαία υπό την προϋπόθεση της διαχείρισης [των υπό ξένη σημαία πλοίων] από εταιρία που έχει εγκατασταθεί στην Ελλάδα βάσει του αρθ. 25 ν. 27/1975 (ενν. ως προς τα μερίσματα που εισπράττουν από αυτές).

Χρόνος απόδοσης του φόρου

Περίοδος πίστωσης/ καταβολής μερισμάτων κατά τα έτη 2012-2019

• Ο φόρος βαρύνει τον δικαιούχο των μερισμάτων και αποδίδεται από αυτόν.                             
• Για τα μερίσματα που λαμβάνονται κατά τα έτη 2012-2019 ο φόρος αποδίδεται εφάπαξ με την υποβολή σχετικής δήλωσης, μέσα στον επόμενο μήνα από αυτόν, εντός του οποίου έγινε στην αλλοδαπή ή ημεδαπή η καταβολή ή η πίστωση του μερίσματος.

Περίοδος πίστωσης/καταβολής μερισμάτων από το 2020 και εφεξής

• Ο φόρος βαρύνει τον δικαιούχο των μερισμάτων και αποδίδεται από αυτόν.                               
• Για τα μερίσματα που λαμβάνονται από το έτος 2020 και μετά, ο φόρος αποδίδεται με την υποβολή σχετικής δήλωσης μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από αυτόν εντός του οποίου έγινε στην αλλοδαπή ή ημεδαπή η καταβολή ή η πίστωση του μερίσματος και καταβάλλεται εφάπαξ μέσα σε πέντε (5) εργάσιμες ημέρες από την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης.

Εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης

• Με την απόδοση του φόρου αυτού εξαντλείται κάθε φορολογική υποχρέωση του δικαιούχου, μετόχου ή εταίρου των ανωτέρω επιχειρήσεων, φυσικού προσώπου, για το εισόδημα που αποκτά με τη μορφή διανομής καθαρών κερδών ή μερισμάτων, από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση, είτε απευθείας είτε από επιχειρήσεις χαρτοφυλακίου, ανεξαρτήτως του αριθμού των επιχειρήσεων χαρτοφυλακίου που παρεμβάλλονται μεταξύ της επιχείρησης και του τελικού μετόχου ή εταίρου (βλ. και Εγκύκλιο ΠΟΛ 1186/2013 της Φορολογικής Διοίκησης).

Β. Έκτακτες αμοιβές προσωπικού ναυλομεσιτικών & συναφούς δραστηριότητας εταιριών (αλλά και διαχειριστριών)

Ο συντελεστής του φόρου είναι δέκα τοις εκατό (10%) και επιβάλλεται:

• στις έκτακτες αμοιβές και ποσοστά (bonus) που διανέμουν οι επιχειρήσεις της παραπάνω περίπτωσης α’ (αλλοδαπές ναυλομεσιτικές & συναφούς δραστηριότητας), επιπλέον των μισθών, σε μέλη του Δ.Σ. ή σε διευθυντές και στελέχη αυτών (όπως ισχύει ήδη από τα έτη 2012 και επόμενα με βάση το αρθ.45 παρ. 5 Ν. 4141/2013),                    
• στις έκτακτες αμοιβές και ποσοστά (bonus), επιπλέον των μισθών, που διανέμονται από το έτος 2019 και μετά και σε υπαλλήλους αυτών των (αλλοδαπών ναυλομεσιτικών & συναφούς δραστηριότητας) επιχειρήσεων (ρύθμιση που είχε πρωτοεισαχθεί με το Ν. 4607/2019 με ισχύ από τα έτη 2019 και επόμενα),                                  
• στις έκτακτες αμοιβές και ποσοστά (bonus) που διανέμουν, επιπλέον των μισθών, σε μέλη του Δ.Σ. ή σε διευθυντές, στελέχη και υπαλλήλους αυτών από το έτος 2019 και μετά οι επιχειρήσεις της παραπάνω περίπτωσης β’ δηλ. ημεδαπές ναυλομεσιτικές & συναφούς δραστηριότητας (ρύθμιση που είχε πρωτοεισαχθεί με το Ν. 4607/2019 με ισχύ από τα έτη 2019 και επόμενα) και                                                                                               
• στις έκτακτες αμοιβές και ποσοστά (bonus) που διανέμουν, επιπλέον των μισθών, σε μέλη του Δ.Σ. ή σε διευθυντές, στελέχη και υπαλλήλους αυτών από το έτος 2019 και μετά οι διαχειρίστριες εταιρείες ή επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα σύμφωνα με το άρθ. 25 του ν.27/1975 (ρύθμιση που είχε πρωτοεισαχθεί με το Ν. 4607/2019 με ισχύ από τα έτη 2019 και επόμενα).

Ο φόρος βαρύνει τον δικαιούχο των εκτάκτων αμοιβών, αποδίδεται από αυτόν κατά τον ίδιο τρόπο και μέσα στις ίδιες προθεσμίες που ισχύουν για τους δικαιούχους μερισμάτων όπως αναφέρονται παραπάνω υπό Α και εξαντλεί τη φορολογική του υποχρέωση (ακόμη και για τα έτη που ίσχυσε η ειδική εισφορά αλληλεγγύης για τα φυσικά πρόσωπα, όπως έκανε δεκτό η Φορολογική Διοίκηση με το υπ. αριθ. Δ12Γ1061892ΕΞ/14.04.2014).

• Με βάση τα παραπάνω διαφαίνεται ότι ακόμη και μετά τις τροποποιήσεις που έχουν εισαχθεί διαδοχικά με τους Ν. 4607/2019 (αρθ. 53) και Ν. 5036/2023 (αρθ. 50) και με βάση και την ερμηνεία & εφαρμογή των διατάξεων από την ΑΑΔΕ (βλ. ενδεικτικά Ε.2113/2019, Α.1175/2023 κλπ) εξακολουθεί να ισχύει δυσµενής διακριτική µεταχείριση σε βάρος του προσωπικού των εδώ (Β) αναφερόμενων εταιρειών (ημεδαπών και αλλοδαπών ναυλομεσιτικών και συναφούς δραστηριότητας εταιριών, αλλά και διοχειριστριών), σε σχέση µε το προσωπικό των λοιπών εταιρειών που λειτουργούν στην Ελλάδα (το οποίο υπάγεται σε φόρο µε συντελεστή 5% για τα τυχόν καταβαλλόµενα προς αυτό κέρδη), χωρίς να προκύπτει σαφώς κάποιος δικαιολογητικός λόγος.                                                                                                                       
• Αυτό μάλιστα φαίνεται ως ακόμη πιο παράδοξο, τη στιγμή που µετά την εισαγωγή του Ν.5036/2023 τα μερίσματα που διανέµονται στους μετόχους από τις παραπάνω (κατά τα αναλυόμενα στο Α) εταιρείες -ημεδαπές και αλλοδαπές ναυλομεσιτικές και συναφούς δραστηριότητας εταιρίες πλην διαχειριστριών - φορολογούνται ήδη από το 2023 και εφεξής µε το γενικό συντελεστή 5% (αντί του προγενέστερου συντελεστή 10%): δηλαδή ως προς τη φορολόγηση των μετόχων διαφαίνεται πρόθεση του νομοθέτη να εξομοιωθεί η μεταχείρισή τους με τα γενικά ισχύοντα για τη φορολόγηση των μερισμάτων των μετόχων εταιριών κατά τις γενικές διατάξεις.