Ν. 5067/2023: Η Ρύθμιση των Παρόχων Υπηρεσιών Φιλοξενίας για την πρόληψη της διάδοσης τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο

Στις 7 Ιουνίου 2022 τέθηκε σε εφαρμογή ο Κανονισμός (ΕΕ) 2021/784 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2021 σχετικά με την πρόληψη της διάδοσης τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο («Κανονισμός»). Ο Κανονισμός επιβάλλει σημαντικές υποχρεώσεις στους παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας περιεχομένου στο διαδίκτυο σε σχέση με την μέριμνα και τον έλεγχο διαδικτυακού περιεχομένου, που αποθηκεύουν στα συστήματα πληροφορικής τους και μπορεί να χαρακτηρίζεται τρομοκρατικό. Καθιστά επίσης υποχρεωτική την εγγραφή των παρόχων στο αντίστοιχο μητρώο της ΕΕΤΤ και τους θέτει υπό την εποπτεία της.

Περαιτέρω, με τον πρόσφατο Ν. 5067/2023 (ΦΕΚ 189/Α/20-11-2023) συμπληρώνονται οι διατάξεις του Κανονισμού με τον ορισμό αρμόδιων εθνικών εποπτικών αρχών και σημείων επαφής, την σύσταση μητρώου παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας, τις υποχρεώσεις διαφάνειας των εμπλεκόμενων μερών, τα δικαιώματα έννομης προστασίας παρόχων και χρηστών καθώς και την πρόβλεψη διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παράβασης.

1. Αντικείμενο

Με τον Κανονισμό και τον Ν. 5067/2023 θεσπίζονται υποχρεώσεις των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας για τη μέριμνα αναφορικά με την αντιμετώπιση της διάδοσης προς το κοινό τρομοκρατικού περιεχομένου μέσω των υπηρεσιών τους καθώς και την ταχεία αφαίρεση ή την απενεργοποίηση της πρόσβασης σε τέτοιου είδους περιεχόμενο (άρθρο 1 § 1 του Κανονισμού).

Συμπληρώνεται έτσι το νομικό πλαίσιο για τη ρύθμιση των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας, το οποίο επίσης περιλαμβάνει τους κανόνες δικαίου των άρθρων 1 – 8 του Ν. 5069/2023 για τους όρους δόμησης, κατασκευής, επιτρεπόμενων χρήσεων γης για κέντρα δεδομένων (ΦΕΚ 193/Α/28/11/2023), των άρθρων του Ν. 4967/2022 για την προμήθεια ψηφιακών υπηρεσιών, των άρθρων 1 – 10 του Π.Δ. 131/2003 για το ηλεκτρονικό εμπόριο, των άρθρων 3 – 3ιγ του Ν. 2251/1994 για τις καταναλωτικές συμβάσεις από απόσταση, των άρθρων 4 –10 και 11 – 18 του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/2065 («Πράξη για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση») για την ευθύνη και τις γενικές υποχρεώσεις των παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών και, τέλος, των άρθρων 66 Ε και 66ΣΤ του Ν. 2121/1993 για την χρήση έργων από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών διαμοιρασμού περιεχομένου.

2. Ορισμοί & Πεδίο Εφαρμογής

Ως τρομοκρατικό περιεχόμενο ορίζεται το υλικό που ωθεί σε τέλεση, υποκινεί σε διάπραξη ή συμμετοχή ενός από τα εγκλήματα που προβλέπονται στην Οδηγία (ΕΕ) 2017/541 για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (άρθρο 2 § 7 του Κανονισμού). Ως πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας ορίζεται ο πάροχος οποιασδήποτε υπηρεσίας της κοινωνίας των πληροφοριών, που συνήθως παρέχεται έναντι αμοιβής, με ηλεκτρονικά μέσα εξ αποστάσεως και η οποία συνίσταται στην αποθήκευση πληροφοριών παρεχόμενων από πάροχο περιεχομένου και κατόπιν αιτήματός του (άρθρο 2 § 1 του Κανονισμού).

Τέτοιοι πάροχοι είναι επί της αρχής οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτυακής φιλοξενίας, υπολογιστικού νέφους, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υπηρεσιών ανταλλαγής αρχείων βίντεο, εικόνας και ήχου, καθώς και υπηρεσιών ανταλλαγής αρχείων. Ωστόσο, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού οι υπηρεσίες

διαπροσωπικών επικοινωνιών, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 5 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/1972 (Ευρωπαϊκός Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών), όπως υπηρεσίες μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή ιδιωτικές υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων (σκέψη 14 του Κανονισμού).

Επιπρόσθετα, ως πάροχος περιεχομένου ορίζεται ο χρήστης που έχει παράσχει πληροφορίες, οι οποίες αποθηκεύονται ή έχουν αποθηκευτεί και διαδίδονται στο κοινό από πάροχο υπηρεσιών φιλοξενίας (άρθρο 2 § 2 του Κανονισμού).

Τέλος, ο Κανονισμός και ο Ν. 5067/2023 εφαρμόζονται σε παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας που παρέχουν υπηρεσίες στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από τον τόπο κύριας εγκατάστασής τους, στο βαθμό που διαδίδουν πληροφορίες στο κοινό (άρθρο 2 § 2 του Κανονισμού). Έτσι, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού και πάροχοι με έδρα εκτός ΕΕ που επιτρέπουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα στην Ελλάδα να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες τους και έχουν ουσιαστική σύνδεση με τη χώρα μας, υπό την έννοια ότι οι δραστηριότητές τους στοχεύουν το Ελληνικό καταναλωτικό κοινό με βάση τη χρήση Ελληνικής γλώσσας ή νομίσματος ή, απλώς, της δυνατότητας παραγγελίας αγαθών ή υπηρεσιών από την Ελλάδα (σκέψη 16 του Κανονισμού).

3. Συμμόρφωση με Εντολές Αφαίρεσης

Οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας έχουν την υποχρέωση να αφαιρούν ή να απενεργοποιούν την πρόσβαση σε τρομοκρατικό περιεχόμενο οπωσδήποτε εντός μίας ώρας από την παραλαβή με ηλεκτρονικά μέσα σχετικής εντολής αφαίρεσης εισαγγελικού λειτουργού και να ενημερώνουν αυτόν σχετικώς (άρθρο 4 του Κανονισμού και 5 του Νόμου).

4. Πρόβλεψη Κατάλληλων Συμβατικών Όρων

Οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας περιλαμβάνουν, κατά περίπτωση, στους όρους και τις προϋποθέσεις της παροχής των υπηρεσιών τους και εφαρμόζουν διατάξεις για την αντιμετώπιση της κατάχρησης των υπηρεσιών τους για τη διάδοση τρομοκρατικού περιεχομένου στο κοινό (άρθρο 5 του Κανονισμού).

5. Λήψη Ειδικών Μέτρων Προστασίας

Περαιτέρω, οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας λαμβάνουν ειδικά μέτρα για την προστασία των υπηρεσιών τους από τη διάδοση στο κοινό τρομοκρατικού περιεχομένου, όπως (άρθρο 5
του Κανονισμού):

• κατάλληλα τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα ή ικανότητες, όπως κατάλληλη στελέχωση ή τεχνικά μέσα για τον εντοπισμό και την άμεση αφαίρεση ή απενεργοποίηση της πρόσβασης σε τρομοκρατικό περιεχόμενο·
• εύκολα προσβάσιμους και φιλικούς προς τον χρήστη μηχανισμούς αναφοράς ή επισήμανσης στον πάροχο υπηρεσιών ότι φιλοξενεί εικαζόμενο τρομοκρατικό περιεχόμενο·
• οποιουσδήποτε άλλους μηχανισμούς για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τρομοκρατικό περιεχόμενο στις υπηρεσίες του, όπως μηχανισμούς για εποπτεία του περιεχομένου των χρηστών·
• κάθε άλλο μέτρο που ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας θεωρεί κατάλληλο για την αντιμετώπιση της διαθεσιμότητας τρομοκρατικού περιεχομένου στις υπηρεσίες του.

Όταν τα ειδικά μέτρα συνεπάγονται τη χρήση τεχνικών μέτρων, ο πάροχος οφείλει να παρέχει τις δέουσες και αποτελεσματικές εγγυήσεις, ιδίως μέσω ανθρώπινης επίβλεψης και επαλήθευσης, για τη διασφάλιση της ακρίβειας και την αποφυγή της αφαίρεσης υλικού που δεν αποτελεί τρομοκρατικό περιεχόμενο.

Εφόσον αρμόδια αρχή λάβει απόφαση ότι πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας έχει εκτεθεί σε τρομοκρατικό περιεχόμενο, ο εν λόγω πάροχος υποβάλλει εντός τριών (3) μηνών έκθεση στην αρμόδια αρχή σχετικά με τα συγκεκριμένα ειδικά μέτρα που έχει λάβει ή σκοπεύει να λάβει. Η αρμόδια αρχή έχει την εξουσία να καλέσει τον πάροχο να λάβει επιπρόσθετα ή πιο κατάλληλα ειδικά μέτρα, εφόσον κρίνει ότι τα ληφθέντα μέτρα δεν επαρκούν.

Οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας διατηρούν το τρομοκρατικό περιεχόμενο που έχει αφαιρεθεί ή στο οποίο έχει απενεργοποιηθεί η πρόσβαση ως αποτέλεσμα εντολής αφαίρεσης ή ειδικών μέτρων καθώς και κάθε συναφή δεδομένα χρήστη που έχουν αφαιρεθεί για διάστημα έξι (6) μηνών από την αφαίρεση ή την απενεργοποίηση.

6. Υποχρεώσεις Διαφάνειας

Οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας καθορίζουν σαφώς στους όρους και τις προϋποθέσεις τους την πολιτική τους για την αντιμετώπιση της διάδοσης τρομοκρατικού περιεχομένου και συμπεριλαμβάνουν, κατά περίπτωση, εύληπτη εξήγηση της λειτουργίας των ειδικών μέτρων, καθώς και της χρήσης, όπου ενδείκνυται, αυτοματοποιημένων εργαλείων (άρθρο 7 του Κανονισμού).

Ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας που έχει αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της διάδοσης τρομοκρατικού περιεχομένου ή έχει υποχρεωθεί να αναλάβει δράση σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό σε συγκεκριμένο έτος, διαθέτει στο κοινό έκθεση διαφάνειας σχετικά με τις εν λόγω δράσεις και τον συνολικό αριθμό καταγγελιών για το εν λόγω έτος.

Δημοσιεύει την εν λόγω έκθεση πριν την 1η Μαρτίου του επόμενου έτους (άρθρο 7 του Κανονισμού). Οι εκθέσεις διαφάνειας των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας δημοσιεύονται υποχρεωτικά σε εμφανές και εύκολα προσβάσιμο σημείο της ιστοσελίδας τους και υποβάλλονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (άρθρο 19 του Νόμου).

Όταν ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας αφαιρεί τρομοκρατικό περιεχόμενο ή απενεργοποιεί την πρόσβαση σε αυτό, καθιστά διαθέσιμες στον πάροχο περιεχομένου πληροφορίες σχετικά με την αφαίρεση ή την απενεργοποίηση. σε αυτό. Κατόπιν αιτήματος του παρόχου περιεχομένου, ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας είτε ενημερώνει τον πάροχο περιεχομένου για τους λόγους αφαίρεσης ή απενεργοποίησης και τα δικαιώματά του να προσβάλλει την εντολή αφαίρεσης είτε παρέχει στον πάροχο περιεχομένου αντίγραφο της εντολής αφαίρεσης (άρθρο 11 του Κανονισμού).

7. Επίλυση Καταγγελιών

Κάθε πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας καθιερώνει έναν αποτελεσματικό και προσβάσιμο μηχανισμό επίλυσης καταγγελιών παρόχων περιεχομένου για περιεχόμενό που αφαιρέθηκε ή η πρόσβαση σε αυτό απενεργοποιήθηκε (άρθρο 10 του Κανονισμού). Κάθε πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας εξετάζει αμέσως όλες τις καταγγελίες και επαναφέρει το περιεχόμενο ή την πρόσβαση σε αυτό, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, σε περίπτωση που η αφαίρεση του περιεχομένου του ή η απενεργοποίηση της σχετικής πρόσβασης ήταν αδικαιολόγητη. Επίσης, ενημερώνει τον καταγγέλλοντα για το αποτέλεσμα της καταγγελίας, εντός δύο εβδομάδων από την παραλαβή της. Σε περίπτωση απόρριψης της καταγγελίας ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας αναφέρει στον καταγγέλλοντα τους λόγους της απόφασής του (άρθρο 10 του Κανονισμού).

8. Διορισμός Νομίμου Εκπροσώπου

Πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας που δεν διαθέτει την κύρια εγκατάστασή του στην Ένωση ορίζει φυσικό ή νομικό πρόσωπο ως τον νόμιμο εκπρόσωπό του στην Ένωση στο κράτος – μέλος, που παρέχει υπηρεσίες (άρθρο 17 § 1 του Κανονισμού).

Ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας ανακοινώνει τον νόμιμο εκπρόσωπό του στην αρμόδια αρχή του κράτους – μέλους, στο οποίο διαμένει ή είναι

εγκατεστημένος ο νόμιμος εκπρόσωπός του, ενώ καθιστά τις σχετικές πληροφορίες περί διορισμού δημοσίως προσβάσιμες σε οποιονδήποτε τρίτο (άρθρο 17 § 3 του Κανονισμού).

9. Εγγραφή στο Μητρώο Παρόχων Υπηρεσιών Φιλοξενίας της ΕΕΤΤ

Η ΕΕΤΤ δημιουργεί και θέτει σε λειτουργία μητρώο παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας σε ηλεκτρονική μορφή. Στο μητρώο εγγράφονται οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας που έχουν την κύρια εγκατάστασή τους στην Ελλάδα ή ο νόμιμος αντιπρόσωπός των οποίων κατοικεί ή είναι εγκατεστημένος στην Ελλάδα (άρθρο 9 του Νόμου).

Η ΕΕΤΤ τηρεί επίσης αρχείο και με τις εντολές αφαίρεσης και λοιπές πληροφορίες και στοιχεία ανά πάροχο υπηρεσιών φιλοξενίας. Στο μητρώο και στο αρχείο έχουν πλήρη και επιγραμμική σύνδεση και πρόσβαση, αποκλειστικά για ανάγνωση, οι αρμόδιοι εισαγγελικοί λειτουργοί (άρθρο 10 του Νόμου).

10. Εποπτεία & Κυρώσεις

Αρμόδια για την εποπτεία της συμμόρφωσης των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας με τον Κανονισμό και τον Νόμο είναι η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων («ΕΕΤΤ») (άρθρο 5 του Νόμου).

Η ΕΕΤΤ, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της και ύστερα από προηγούμενη ακρόαση του παρόχου υπηρεσιών φιλοξενίας ή του νόμιμου αντιπροσώπου του, επιβάλλει μία από τις παρακάτω κυρώσεις για κάθε παράβαση:

• σύσταση για συμμόρφωση με ορισμένη υποχρέωση εντός συγκεκριμένης προθεσμίας που ορίζεται από την ΕΕΤΤ,
• διοικητικό πρόστιμο έως και τέσσερα τοις εκατό (4%) του συνολικού παγκόσμιου κύκλου εργασιών του παρόχου υπηρεσιών φιλοξενίας που επιβάλλεται για κάθε παράβαση του άρθρου 14 και αναφέρεται στο προηγούμενο οικονομικό έτος από την τέλεσή της (άρθρο 15 του Νόμου).

Με ποινή φυλάκισης έως τρία (3) έτη και χρηματική ποινή εκατόν ογδόντα (180) έως τριακόσιες εξήντα (360) ημερήσιες μονάδες τιμωρείται:

• Η παράβαση της υποχρέωσης αφαίρεσης ή απενεργοποίησης της πρόσβασης σε τρομοκρατικό περιεχόμενο σε όλα τα κράτη μέλη το αργότερο εντός μίας (1) ώρας από την παραλαβή της εντολής αφαίρεσης, που προβλέπεται στην παρ. 3 του άρθρου 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/784, με την επιφύλαξη των παρ. 7 και 8 του άρθρου 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/784.
• Η παράβαση της υποχρέωσης άμεσης ενημέρωσης για τρομοκρατικό περιεχόμενο που συνεπάγεται επικείμενη απειλή για τη ζωή σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 14 του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/784. 2. Το ύψος της κάθε ημερήσιας μονάδας δεν μπορεί να είναι κατώτερο από διακόσια (200) ευρώ ούτε ανώτερο από χίλια (1.000) ευρώ (άρθρο 12 του Νόμου).

Εκτός από τους φυσικούς αυτουργούς, στους παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας που είναι νομικά πρόσωπα, θεωρούνται ως αυτουργοί ή συμμέτοχοι των παραπάνω αδικημάτων, εφόσον με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη συντέλεσαν στην τέλεσή τους, τα πρόσωπα που είναι εντεταλμένα στη διοίκηση ή διαχείριση ή εκπροσώπηση αυτών (άρθρο 13 του Νόμου).

11. Μέσα Δικαστικής Προστασίας

Ο πάροχος υπηρεσιών φιλοξενίας που έλαβε εντολή αφαίρεσης και ο πάροχος του περιεχομένου για το οποίο εκδόθηκε εντολή αφαίρεσης, μπορούν να προσφύγουν κατά της εντολής αφαίρεσης ενώπιον του Συμβουλίου Εφετών Αθηνών. Η προσφυγή ασκείται εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών και ασκείται σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 322 και τα άρθρα 474 έως 476 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας [ν. 4620/2019 (Α΄ 96)] ενώπιον του αρμόδιου δικαστικού συμβουλίου (άρθρο 16 του Νόμου).

Οι αποφάσεις της ΕΕΤΤ με τις οποίες επιβάλλονται οι κυρώσεις του άρθρου 15, προσβάλλονται με προσφυγή ουσίας ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών (άρθρο 17 του Νόμου).

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2021/784 είναι διαθέσιμος εδώ. Ο Ν. 5067/2023 (ΦΕΚ 189/Α/20-11-2023) είναι διαθέσιμος εδώ.