Ποιες είναι οι σωστές επιλογές για τη μετάβαση της επιχείρησής σας, όταν η ίδια αποτελεί μέλος της οικογένειας;

Παρόλο που είναι σύνηθες να αποτιμάτε την κατάσταση της επιχείρησής σας και του πλούτου σας, σε κάθε δεδομένη στιγμή, υπάρχουν ακόμη ισχυρότερα κίνητρα για να το κάνετε τώρα.

Όπως επισημαίνει ο Tom Evennett, EY Private Tax, UKI: «Όταν λαμβάνετε υπόψη τα κεφάλαια, τα περιουσιακά στοιχεία, τα χαρτοφυλάκια επενδύσεων, τα καταπιστεύματα και ούτω καθεξής, που διατηρείτε, οι προσωπικές σας συμμετοχές ενδέχεται να παρουσιάζουν μια περίπλοκη εικόνα. Και αυτό, προτού συνυπολογίσετε τη δημιουργία και τη διατήρηση της αξίας από την οικογενειακή επιχείρηση, η οποία μπορεί να προσθέσει μια ακόμη κρίσιμη διάσταση».

Είναι πολύ πιθανό η περιουσία σας να έχει επηρεαστεί από την πανδημία, με τον έναν τρόπο ή τον άλλον. Η αξία των επενδύσεών σας και το προφίλ κινδύνου, ενδέχεται να έχουν αλλάξει, ή η επιχείρησή σας να αντιμετώπισε σοβαρές διαταραχές. Μόνο με την κατανόηση της πλήρους εικόνας μπορείτε να αρχίσετε να καταρτίζετε ένα σχέδιο, το οποίο θα μπορούσε, ενδεχομένως, να περιλαμβάνει και την αναζήτηση νέων ευκαιριών.

Όπως σημειώνει η Marianne Kayan, EY Private Tax, Americas: «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι οικογένειες δε διαθέτουν κατάλληλα σχέδια μετάβασης. Ως επικεφαλής της οικογένειας, μπορεί να φοβάστε ότι παραχωρείτε, κατά κάποιον τρόπο, τον έλεγχο και ότι, έχοντας δημιουργήσει την επιχείρηση, δε θέλετε να την παραδώσετε. Ομοίως, μπορεί να πιστεύετε ότι αυτό έχει νόημα μόνο όταν είστε έτοιμοι να συνταξιοδοτηθείτε. Αν και αυτό είναι ίσως κατανοητό, η έλλειψη προγραμματισμού μπορεί να σας βάλει σε ευάλωτη θέση».

Αναπτύσσοντας και εφαρμόζοντας ένα σχέδιο μετάβασης πλούτου, μπορείτε να διασφαλίσετε ότι διευθετούνται ένα εύρος βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων. Αυτό πιθανόν να περιλαμβάνει την ανάθεση, τόσο σε μέλη της οικογένειας, όσο και σε εξωτερικούς συμβούλους, της δημιουργίας, ανάπτυξης και εκτέλεσης του σχεδίου. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να καλύπτει μια σειρά παραγόντων, που εξετάζουμε στις ακόλουθες ενότητες.

Ενώ είναι λογικό να υπάρχει μια φυσική αλληλοεπικάλυψη μεταξύ οικογενειακών και επιχειρηματικών στόχων, είναι κρίσιμο, εντούτοις, να υπάρχει και ένα ξεχωριστό σχέδιο διαδοχής, για την υποστήριξη των μεταβατικών αναγκών της επιχείρησής σας.

Η εφαρμογή κορυφαίων πρακτικών επιχειρηματικής μετάβασης συχνά παρατηρείται ενώ οι σημερινοί ιδιοκτήτες, ιδρυτές και επικεφαλής των επιχειρήσεων είναι ζωντανοί και ενεργοί. Ένα από τα βασικά ζητήματα είναι η σαφήνεια σχετικά με τις επιλογές και τις προθέσεις γύρω από το τι πρόκειται να συμβεί στην ίδια την επιχείρηση. Θα πουληθεί ή θα αναλάβει η επόμενη γενιά την ηγεσία, διαχείριση και ιδιοκτησία της; Η πραγματοποίηση αυτών των συζητήσεων σήμερα, είναι πραγματικά πολύτιμη.

Εάν η οικογένειά σας έχει μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, ως μέρος της περιουσιακής σας βάσης, θα πρέπει να θεωρήσετε τις επιδόσεις τους, ως ένα σημαντικό στοιχείο των σχεδίων μετάβασης του οικογενειακού πλούτου. Η οικογένειά σας θα θέλει να διασφαλίσει ότι οι βασικοί δείκτες απόδοσης λειτουργούν με τον σωστό τρόπο, προκειμένου να υποστηρίξουν και να προστατεύσουν τη δημιουργία αξίας για τις επόμενες γενιές.

Τα οικογενειακά γραφεία διαδραματίζουν έναν ολοένα και περισσότερο στρατηγικό ρόλο στη διευκόλυνση της ομαλής μετάβασης του πλούτου από τη μια γενιά στην άλλη. Ένα οικογενειακό γραφείο μπορεί να σας υποστηρίξει, όχι μόνο σε παραδοσιακά ζητήματα διαχείρισης πλούτου, αλλά μπορεί, επίσης, να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην υποστήριξη της οικογενειακής συνέχειας, της κληρονομιάς, των φιλανθρωπικών δράσεων, των επενδύσεων θετικού κοινωνικού αντικτύπου, καθώς και άλλων εγχειρημάτων που έχουν σημασία για την οικογένεια γενικότερα.

Το παγκόσμιο φορολογικό τοπίο γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκο και σημαντικό για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως τύπου. Οι φορολογικές πολιτικές παίζουν συχνά κεντρικό ρόλο σε κυβερνητικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα, επηρεάζοντας τις οικογένειες-ιδιοκτήτες επιχειρήσεων και τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα. Η σημασία αυτών των στρατηγικών φορολογικών ζητημάτων, ενισχύεται για τις οικογένειες που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά και έχουν προσωπικά συμφέροντα σε πολλαπλές γεωγραφικές τοποθεσίες και ποικίλες δικαιοδοσίες.

Το φορολογικό τοπίο των τοποθεσιών όπου εσείς και η οικογένειά σας ζείτε και δραστηριοποιείστε επιχειρηματικά, παίζει σημαντικό ρόλο σε ένα καλά μελετημένο σχέδιο μετάβασης πλούτου. Υπάρχουν οι παραδοσιακοί φορολογικοί προβληματισμοί – φόροι κληρονομιάς, φόροι επιχειρήσεων, φόροι μεταβίβασης, φορολογία φυσικών προσώπων, τοπικά φορολογικά θέματα – τους οποίους πρέπει να λάβετε υπόψη.

«Οι πλούσιες οικογένειες δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερο διεθνώς και θα πρέπει να εξετάσουν τις σχετικές πολυπλοκότητες, αλλιώς κινδυνεύουν να υποτιμήσουν τις επιπτώσεις τους», εξηγεί ο Dr. Christian Steger, EY Private Tax, Γερμανία. «Θέματα σχετικά με τη διπλή φορολογική κατοικία, τη φορολογία κατά την έξοδο και τη γενικότερη φορολογική συμμόρφωση σε πολλαπλές δικαιοδοσίες, πρέπει σίγουρα να λαμβάνονται υπόψη, έγκαιρα και τακτικά».

Πολλές χώρες κάνουν αλλαγές στα φορολογικά τους καθεστώτα, ως απάντηση στην πανδημία του COVID-19. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι προσωπικές και επιχειρηματικές φορολογικές θέσεις σας, θα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε οποιοδήποτε ισχυρό σχέδιο διαδοχής.

Η οικογένεια είναι περίπλοκη, και ένα σημαντικό μέρος του σχεδίου μετάβασης του πλούτου σας, είναι να ορίσετε ποιος πραγματικά θεωρείται ως «οικογένεια», στο πλαίσιο του προγραμματισμού σας. Σε ένα απλό επίπεδο, αυτό μπορεί να περιοριστεί στο ποιοι θα είναι οι δικαιούχοι και ποια είναι τα πρακτικά ζητήματα που αφορούν τον κληρονομικό σχεδιασμό, όπως η σύνταξη μίας διαθήκης και η δημιουργία κατάλληλων καταπιστευμάτων. Εντούτοις, εκτός από τις χρηματοοικονομικές επιπτώσεις, υπάρχουν, επίσης, μη χρηματοοικονομικά ζητήματα, τα οποία θα πρέπει να διαχειριστείτε.

Οι φιλοδοξίες και οι προτεραιότητες της κάθε γενιάς, ενδέχεται να διαφέρουν σημαντικά. Συχνά, η επόμενη γενιά μπορεί να έχει έναν πιο διεθνή προσανατολισμό, και πιθανότατα ζει ή σπουδάζει σε περισσότερες από μία χώρες. Μπορεί να δίνει προτεραιότητα στα κοινωνικά ή περιβαλλοντικά ζητήματα. Είναι, επίσης, πιθανό, να έχει οικογενειακές δομές ή τρόπους ζωής που διαφέρουν ουσιαστικά από την προηγούμενη γενιά.

«Όσον αφορά τη συμμετοχή στην οικογενειακή επιχείρηση ή σε φιλανθρωπικές δράσεις, είναι πραγματικά σημαντικό να εξετάσουμε το οικογενειακό κεφάλαιο», εξηγεί η Heather Greatrex, EY Private Tax, Australia. «Αυτή η ιδέα αναλύεται από τη Dr. Lee Hausner στο βιβλίο της, The Legacy Family (γραμμένο από κοινού με τον Douglas K. Freeman) και περιλαμβάνει το ανθρώπινο, πνευματικό, κοινωνικό και οικονομικό κεφάλαιο. Με άλλα λόγια, ποιες δεξιότητες έχει η επόμενη γενιά της οικογένειας, τις οποίες μπορεί να συνεισφέρει»;

Δεν είναι πλέον δεδομένο ότι τα παιδιά θα συμμετέχουν στην οικογενειακή επιχείρηση – πράγματι, ίσως να μην έχει νόημα για αυτούς, από επιχειρηματική άποψη, να το πράξουν. Ομοίως, ενδέχεται να μην υπαγορεύετε πλέον τον ρόλο της επόμενης γενιάς στις οικογενειακές υποθέσεις. Ως εκ τούτου, οι κορυφαίες οικογένειες κάνουν ερωτήσεις, όπως:

• Θα ήθελε η επόμενη γενιά να συμμετέχει ενεργά στην επιχείρηση ή να διαχειρίζεται οικογενειακές υποθέσεις, και τι θα προτιμούσε να κάνει;
• Έχουν προσδοκίες ή τις δικές τους προσωπικές φιλοδοξίες τα μέλη της οικογένειας;
• Μοιράζονται το ίδιο όραμα για το μέλλον;
• Είναι τα παιδιά καταρτισμένα, προετοιμασμένα και πρόθυμα να αναλάβουν μία ηγετική θέση στο μέλλον;

Ο διάλογος με την επόμενη γενιά, αλλά κυρίως η ακρόαση όσων έχουν να πουν, είναι πολύ σημαντική τώρα, διότι η στάση και οι προτεραιότητές τους ενδέχεται να έχουν αλλάξει εξαιτίας της πανδημίας. Η κατανόηση της σημερινής τους στάσης, μπορεί να είναι σημαντική για την αποφυγή μελλοντικών συγκρούσεων.

Μία από τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσετε κατά τη διάρκεια μεταβίβασης του οικογενειακού πλούτου και διαδοχής της επιχείρησης, είναι το ερώτημα εάν η επόμενη γενιά είναι πραγματικά έτοιμη να αναλάβει τους ρόλους ή τις ευθύνες που της αναλογούν.

«Μελέτες δείχνουν ότι πολλές αποτυχημένες προσπάθειες διαδοχής, προήλθαν από ανεπαρκώς προετοιμασμένους κληρονόμους», εξηγεί ο Todd Angkatavanich, EY Private Tax, America. «Όχι μόνο η επόμενη γενιά μπορεί να έχει ανεπαρκές επιχειρηματικό πνεύμα, αλλά θα μπορούσε ακόμη να έχει περιορισμένη κατανόηση της γενικής διαχείρισης του πλούτου».

Ως αποτέλεσμα, η εκπαίδευση είναι ουσιώδους σημασίας για τη διασφάλιση μίας ομαλής μετάβασης. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να εφαρμοστεί πολύ νωρίς – είτε πρόκειται για εκμάθηση ηγετικών δεξιοτήτων και των βασικών αρχών λειτουργίας μιας επιχείρησης, είτε για τα βασικά στοιχεία του τρόπου λειτουργίας των επενδυτικών αγορών. Στην τρέχουσα κατάσταση, η διαχείριση κρίσεων μπορεί να είναι, επίσης, κάτι στο οποίο θα θέλατε να εκπαιδεύσετε τους μελλοντικούς σας ηγέτες.

Όσο κρίσιμο είναι για μια επιχείρηση να εφαρμόζει κατάλληλες πολιτικές και διαδικασίες, το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για την οικογενειακή διακυβέρνηση. Όσο μεγαλύτερη και πιο διαφορετική είναι μια οικογένεια – συμπεριλαμβανομένης της γεωγραφικής ποικιλομορφίας – τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για την ύπαρξη κατάλληλων πρωτόκολλων. Η κατανόηση της θέσης που κατέχει η οικογενειακή διακυβέρνηση εντός της συνολικής δομής διακυβέρνησης της επιχείρησης, είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζετε μια ορθή διαδικασία για τη διαχείριση των επικοινωνιών, καθώς και των κοινών, αλλά και αποκλινόντων συμφερόντων, των μελών της οικογένειας.

1. Οικογενειακή διακυβέρνηση – περιλαμβάνει την επίβλεψη του κοινού οράματος και των αξιών της οικογένειας και τις επίσημες δομές, όπως ένα οικογενειακό συμβούλιο ή μια οικογενειακή συνέλευση.
2. Διακυβέρνηση του πλούτου – μπορούμε να το αντιληφθούμε ως το ποιος ελέγχει τη διανομή του πλούτου, όπως οι εντολοδόχοι ενός καταπιστεύματος, οι διαχειριστές μιας επενδυτικής οντότητας ή τα στελέχη ενός ιδρύματος.
3. Επιχειρηματική διακυβέρνηση – περιλαμβάνει την εποπτεία των επενδύσεων, τις επιχειρήσεις και τις επενδυτικές εταιρείες, τα επίσημα και τα συμβουλευτικά συμβούλια, και την επιλογή της ανώτατης διοίκησης.

Οι απαιτούμενες δομές διακυβέρνησης μπορούν να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα τομέων. Είναι σημαντικό τα συστήματα διακυβέρνησης να λειτουργούν παράλληλα μεταξύ τους και να καθορίζονται όρια μεταξύ της επιχείρησης και της οικογένειας, με στόχο την αποφυγή πιθανής σύγχυσης και επακόλουθης σύγκρουσης.

Ένα σημείο εκκίνησης για την οικογενειακή διακυβέρνηση είναι η δημιουργία ενός οικογενειακού συμβουλίου, το οποίο μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις εξ ονόματος της οικογένειας, να επιβλέπει την οικογενειακή ψηφοφορία για βασικά ζητήματα οικογενειακής διακυβέρνησης, καθώς και τη διαχείριση και επίλυση οικογενειακών διαφωνιών. Οι οικογένειες με επιχειρηματικές ανησυχίες πρέπει να εξετάσουν πώς να ενσωματώσουν την οικογενειακή διακυβέρνηση στην επιχείρηση, μέσω των δομών εταιρικής διακυβέρνησης και διακυβέρνησης πλούτου που ήδη υπάρχουν.

«Η ύπαρξη αυτών των δομών συμβάλλει στη βελτίωση της διακυβέρνησης και της οικογενειακής συνοχής», εξηγεί ο Jean-Marie Hainaut, EY Private Tax, Ελβετία. «Παρέχει ένα σημείο αναφοράς ώστε να πείτε ότι “αυτό αποφασίστηκε ως οικογένεια”. Αυτό κάνει τον διάλογο πολύ πιο εύκολο». 

Οι συγκρούσεις μπορεί να προκύψουν από έλλειψη εκπαίδευσης, επικοινωνίας και σαφούς οράματος. «Όταν θεωρείτε ότι ένα υψηλό ποσοστό διαδοχικών αποτυχιών οφείλεται στην κατάρρευσης της εμπιστοσύνης και της επικοινωνίας εντός της οικογένειας, η σημασία ενός κατάλληλο μοντέλου διακυβέρνησης για την οικογένεια, τις επιχειρήσεις και τον πλούτο, είναι αδιαμφισβήτητη», λέει ο Bobby Stover, EY Private Tax, Americas.

Ένα σχέδιο διαδοχής, είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Οι φορολογικοί και επιχειρηματικοί κανόνες θα συνεχίσουν να μεταβάλλονται – το ίδιο και οι οικογενειακές σχέσεις, καθώς η γέννηση, ο θάνατος, ο γάμος και άλλα γεγονότα ζωής, θα αλλάξουν τη δυναμική της οικογένειας. Και, όπως έχουμε βιώσει και με την πανδημία του COVID-19, αλλά και στο παρελθόν, με την οικονομική κρίση του 2008, τα παγκόσμια γεγονότα μπορούν να προέλθουν από το πουθενά και να έχουν αντίκτυπο ακόμη στα καλύτερα σχέδιά σας.

Το να δρας προληπτικά είναι ο καλύτερος τρόπος για να διαχειριστείς τον προγραμματισμό της μετάβασης της οικογενειακής επιχείρησης. Σύμφωνα με την εμπειρία μας, οι οικογένειες που επισημοποιούν και συνάπτουν συμβόλαια σχετικά με τις αρμοδιότητες που αφορούν τη διαδοχή, και που ανανεώνουν και επανεξετάζουν τον προγραμματισμό της μετάβασης γενεών και πλούτου σε τακτική βάση, τα πάνε, γενικώς, καλύτερα. Η καθιέρωση μιας διαδικασίας για τον τακτικό έλεγχο του σχεδιασμού σας – ιδανικά ετησίως – είναι κρίσιμη.