Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της Τελωνειακής Νομοθεσίας

Στις 17 Μαΐου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή («Επιτροπή») παρουσίασε προτάσεις για την, κατά τα λεγόμενά της, πιο φιλόδοξη και ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της ΕΕ από τη σύστασή της το 1968. Ειδικότερα, οι προτάσεις αποσκοπούν στη δημιουργία μιας νέας σχέσης της Ένωσης με τις επιχειρήσεις, υιοθετώντας μια πιο έξυπνη προσέγγιση όσον αφορά τους τελωνειακούς ελέγχους και μια πιο σύγχρονη προσέγγιση στο ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce).

Τα κυριότερα σημεία, αλλά και το χρονοδιάγραμμα των προτεινόμενων αυτών αλλαγών συνοψίζονται ως εξής: 

• Από την 1η Μαΐου 2016, οπότε βρίσκονται σε ισχύ οι διατάξεις του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα (ΕΤΚ) με άμεση εφαρμογή σε όλα τα Κράτη Μέλη της ΕΕ, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός διατάξεων δεν είναι πλέον κατάλληλος λόγω της σημαντικής αύξησης του όγκου των εμπορικών συναλλαγών, ιδίως στο ηλεκτρονικό εμπόριο, του ταχέως αυξανόμενου αριθμού απαιτήσεων και προδιαγραφών της ΕΕ που πρέπει να ελέγχονται στα σύνορα, καθώς και των μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών εξελίξεων και κρίσεων.
• Οι προτάσεις της Επιτροπής καλούνται να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αυτές με την τροποποίηση των υφισταμένων συστημάτων τεχνολογίας και πληροφορικής (ΙΤ) και την εισαγωγή νέων, με την πρόβλεψη περαιτέρω απλουστεύσεων στην ισχύουσα τελωνειακή νομοθεσία και με την εισαγωγή κανόνων για την πιο ομοιόμορφη εφαρμογή  των τελωνειακών ελέγχων, καθώς και με την ευχερέστερη και πληρέστερη ικανότητα ανάλυσης και συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ.
• Οι προτάσεις αυτές διαρθρώνονται κυρίως στους εξής τρεις πυλώνες:

Πυλώνας 1 — Μια νέα σχέση με τις επιχειρήσεις

• Η Επιτροπή προτείνει μια θεμελιώδη αλλαγή όσον αφορά την υποβολή και αποθήκευση των τελωνειακών δεδομένων/πληροφοριών, καθώς και την αλληλεπίδραση μεταξύ τελωνειακών αρχών και επιχειρήσεων.
• Συγκεκριμένα, ο υπό μεταρρύθμιση ΕΤΚ θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να εισάγουν τα προϊόντα τους στην ΕΕ και να καταγράφουν όλες τις σχετικές πληροφορίες για τα προϊόντα και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους σε έναν ενιαίο κόμβο, το λεγόμενο «νέο Κόμβο Τελωνειακών
  Δεδομένων της ΕΕ» («new EU Customs Data Hub»).
• Αυτό το αυτοματοποιημένο σύστημα θα παρέχει στις τελωνειακές αρχές μια καθολική επισκόπηση των αλυσίδων εφοδιασμού και της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων.
• Η θέσπιση αυτού του νέου κόμβου αποσκοπεί επιπλέον στη μείωση του διοικητικού βάρους για τις επιχειρήσεις κατά την επικοινωνία τους με τις τελωνειακές αρχές της ΕΕ, καθώς οι επιχειρήσεις θα υποβάλουν τις πληροφορίες μόνο μία φορά για πολλαπλές αποστολές.
• Επιπροσθέτως, η ισχύουσα άδεια του «Εγκεκριμένου Οικονομικού Φορέα («Authorised Economic Operator/AEO») θα επεκταθεί με την προσθήκη μιας κατηγορίας «Εμπιστοσύνης & Ελέγχου»/Trust &Check» για τους πιο αξιόπιστους οικονομικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στην αγορά της ΕΕ.
• Οι έμποροι αυτής της κατηγορίας θα επωφεληθούν από περαιτέρω περιορισμούς σε φυσικούς ή/και ελέγχους εγγράφων από τις τελωνειακές αρχές, ενώ και τα εισαγόμενα εμπορεύματά τους θα μπορούν να εκτελωνίζονται στις τελωνειακές αρχές του Κράτους-Μέλους εγκατάστασής τους και όχι στις τελωνειακές αρχές του Κράτους-Μέλους του εισαγωγέα. 
• Κατά συνέπεια, οι εν λόγω έμποροι θα έχουν το προνόμιο πραγματοποιούν όλες τις τελωνειακές συναλλαγές τους στην ΕΕ με μία και μόνο τελωνειακή αρχή. Θα έχουν, επίσης, τη δυνατότητα να υπολογίζουν οι ίδιοι τους καταβλητέους δασμούς τους, καθώς και να παραλαμβάνουν εμπορεύματα χωρίς την παρέμβαση των τελωνειακών αρχών.

Πυλώνας 2 — Εξυπνότερη προσέγγιση των τελωνειακών ελέγχων

• Οι προτάσεις προβλέπουν την εισαγωγή ενός νέου συστήματος, στόχος του οποίου είναι να παρέχει •στις τελωνειακές αρχές καλύτερη κατανόηση για τα εμπορεύματα που εισέρχονται στην ΕΕ με τη χρήση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, καθώς και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για την πρόβλεψη πιθανών προβλημάτων και κινδύνων πριν από την αποστολή των εμπορευμάτων από τρίτες χώρες.
• Το νέο σύστημα θα επιτρέψει στις τελωνειακές αρχές της ΕΕ να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά, απελευθερώνοντας χρόνο και πόρους για να στρέψουν την προσοχή τους στην προστασία της αγοράς της ΕΕ από παράνομα ή μη ασφαλή εμπορεύματα.
• Επιπλέον, θα διευκολύνει την ορθή είσπραξη δασμών και φόρων από τις αρχές.

Πυλώνας 3 — Μια πιο σύγχρονη προσέγγιση του ηλεκτρονικού εμπορίου

• Η Επιτροπή προτίθεται να καταστήσει τις διαδικτυακές πλατφόρμες βασικούς παράγοντες για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης του ηλεκτρονικού εμπορίου με όλες τις τελωνειακές υποχρεώσεις. Συγκεκριμένα, οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες θα θεωρούνται ο εισαγωγέας των εμπορευμάτων, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι τελωνειακοί δασμοί και ο ΦΠΑ καταβάλλονται τη στιγμή που ο πελάτης πραγματοποιεί αγορά στην πλατφόρμα.
• Η μεταρρύθμιση της Επιτροπής αποσκοπεί επίσης στην κατάργηση της απαλλαγής από τελωνειακούς δασμούς για εμπορεύματα αξίας μικρότερης των € 150.
• Επιπλέον, θα απλουστευτεί ο τρόπος υπολογισμού των τελωνειακών δασμών για τα περισσότερα κοινά εμπορεύματα χαμηλής αξίας. Τα εμπορεύματα αυτά θα ταξινομηθούν δασμολογικά σε τέσσερεις κατηγορίες, σε αντίθεση με τις ισχύουσες χιλιάδες πιθανές κατηγορίες τελωνειακών δασμών.

Λοιπές αλλαγές

Πέραν των ανωτέρω, η Επιτροπή πρότεινε και άλλες νομοθετικές αλλαγές στον ΕΤΚ, οι οποίες συνοψίζονται ως εξής:

• Εισαγωγή του νομικού ορισμού του «εισαγωγέα» με παράλληλη κατάργηση της έννοιας του «διασαφιστή».
• Θέσπιση κοινών διατάξεων σχετικά με τις τελωνειακές παραβάσεις και μη ποινικές κυρώσεις για τις εν λόγω παραβάσεις.
• Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των εθνικών τελωνειακών αρχών.

Χρονοδιάγραμμα

• Η Επιτροπή σκοπεύει να εγκαινιάσει τον «Κόμβο Τελωνειακών Δεδομένων της ΕΕ» («EU Customs Data Hub») για αποστολές ηλεκτρονικού εμπορίου το 2028 και για όλους τους άλλους εισαγωγείς (σε εθελοντική βάση) το 2032.
• Ο κεντρικός εκτελωνισμός για τις εισαγωγές εμπόρων «Εμπιστοσύνης & Ελέγχου»/Trust &Check» θα εφαρμοστεί επίσης από το 2028. Το 2035, μετά από επανεξέταση, θα αξιολογηθεί κατά πόσον αυτό μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εμπόρους όταν και ο Κόμβος Τελωνειακών Δεδομένων της ΕΕ («EU Customs Data Hub») καταστεί υποχρεωτικός από το 2038.
• Ο Κόμβος Τελωνειακών Δεδομένων της ΕΕ («EU Customs Data Hub») θα τελεί υπό τη διαχείριση ενός νέου οργανισμού που θα ονομάζεται Τελωνειακή Αρχή της ΕΕ («EU Customs Authority»). Η Επιτροπή δήλωσε ότι η βασική λειτουργία αυτής της αρχής θα είναι «να συγκεντρώνει τη γνώση και τις ικανότητες που είναι επί του παρόντος διάσπαρτες σε ολόκληρη την ΕΕ για να κατευθύνει, να συντονίζει και να υποστηρίζει τις εθνικές τελωνειακές αρχές στην ΕΕ». Αυτό θα επιτρέψει την ενισχυμένη εποπτεία της αλυσίδας εφοδιασμού από τις τελωνειακές αρχές σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο

Δράσεις για τις επιχειρήσεις

Ενόψει των ανωτέρω, επί του παρόντος κάποιες σκόπιμες δράσεις για τις επιχειρήσεις περιλαμβάνουν:

• Αξιολόγηση κατά πόσον τα υφιστάμενα συστήματα τήρησης των αρχείων τους είναι κατάλληλα για τον νέο τρόπο ανταλλαγής δεδομένων με τις τελωνειακές αρχές.
• Αξιολόγηση κατά πόσον η καταργηθείσα απαλλαγή από δασμούς και οι νέες κατηγορίες τελωνειακών δασμών επηρεάζουν τις εισαγωγές τους.
• Προσδιορισμός εάν η νέα κατηγορία «Εμπιστοσύνης & Ελέγχου»/Trust &Check» θα μπορούσε να είναι επωφελής για την επιχείρησή.