Χτίζοντας το μέλλον για ακόμα πιο ισχυρή βιομηχανία

Μια σειρά μεγάλων προκλήσεων και η ευκαιρία του reshoring

Συγχρόνως, η βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πλήθος σημαντικών προκλήσεων. Τις διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες που προκάλεσε η πανδημία ακολούθησαν οι επιτακτικές ελλείψεις πρώτων υλών και εξαρτημάτων, και η εκτίναξη του κόστους της ενέργειας. Οι γεωπολιτικές αναταραχές, όπως οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Γάζα, και οι εντάσεις στη Διώρυγα του Σουέζ, οδηγούν σε αυξήσεις των ναύλων και περιπλέκουν περαιτέρω την παγκόσμια εμπορική δυναμική. Παράλληλα, η ανάγκη της μετάβασης της βιομηχανίας προς τη βιώσιμη ανάπτυξη παραμένει επιτακτική όσο ποτέ. Οι ελλείψεις σε εξειδικευμένο, αλλά και ανειδίκευτο ανθρώπινο δυναμικό ενισχύονται και δυσχεραίνουν αυτή την προσπάθεια. Τέλος, οι ταχέως μεταβαλλόμενες συνήθειες και προσδοκίες των καταναλωτών εντείνουν την ανάγκη για ευελιξία και προσαρμοστικότητα των βιομηχανικών επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν σε απρόβλεπτες μεταβολές της ζήτησης.

Την ίδια ώρα, οι εμπειρίες των τελευταίων ετών, οδήγησαν πολλές επιχειρήσεις να επανεξετάσουν την καθιερωμένη λογική της μετατόπισης της παραγωγής σε αναπτυσσόμενες αγορές χαμηλού κόστους, καθώς έρχονται στην επιφάνεια σημαντικοί κίνδυνοι, όπως διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, αυξημένο κόστος μεταφοράς, αργοί χρόνοι παράδοσης και αυξημένη έκθεση στις συνέπειες εμπορικών συγκρούσεων και φυσικών καταστροφών. Για την ελληνική βιομηχανία, η αναδυόμενη αυτή τάση της επιστροφής βιομηχανικών δραστηριοτήτων πιο κοντά στις εγχώριες αγορές των μεγάλων επιχειρήσεων ή σε γειτονικές χώρες – το λεγόμενο “reshoring” – αποτελεί σημαντική ευκαιρία.

Η τάση του reshoring συνδέεται και με την επιτακτική ανάγκη της αντιμετώπισης των στρατηγικών εξαρτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα σε κρίσιμες πρώτες ύλες, μέταλλα και μεταλλεύματα, των οποίων η παραγωγή ή εξόρυξη πραγματοποιείται σήμερα κυρίως σε αναδυόμενες αγορές. 

Τι λένε οι ελληνικές βιομηχανίες

Η μελέτη αναλύει τους λόγους που επιβάλλουν στις βιομηχανικές επιχειρήσεις να κινηθούν σε αυτές τις τρεις κατευθύνσεις, τα προσδοκόμενα οφέλη, τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά και τους παράγοντες επιτυχίας. Αναδεικνύει, ιδιαίτερα, την ανάγκη ενός σαφούς οράματος και μετρήσιμων στόχων, τον καθοριστικό ρόλο της ηγεσίας της επιχείρησης στη δημιουργία μιας κουλτούρας που ενθαρρύνει την αλλαγή και τη διαχειρίζεται αποτελεσματικά, και την κρισιμότητα της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι τα έργα βιομηχανικής αριστείας, ψηφιακού μετασχηματισμού και βιώσιμης ανάπτυξης δεν πρέπει να είναι αποσπασματικά, αλλά να εντάσσονται σε μία ολοκληρωμένη στρατηγική βιομηχανικής ανάπτυξης.

Καταγράφηκαν, επίσης, οι απόψεις της ελληνικής βιομηχανίας, μέσα από ένα δείγμα 112 εκπροσώπων βιομηχανικών επιχειρήσεων. Οι συμμετέχοντες εμφανίζονται αισιόδοξοι για τις προοπτικές της βιομηχανίας και της μεταποίησης στην Ελλάδα κατά την επόμενη τριετία, με πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες να δηλώνουν αισιόδοξοι (54%), ή πολύ αισιόδοξοι (4%). Σε σημαντικό ποσοστό αντιμετωπίζουν, επίσης, θετικά την τάση του reshoring. 

Ωστόσο, ενώ το 46% των ερωτηθέντων εκτιμούν ότι αποτελεί ευκαιρία για ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, μόνο 28% πιστεύουν ότι είναι ευκαιρία για ανάπτυξη της δικής τους επιχείρησης. 

Ως σημαντικότερες εξωτερικές προκλήσεις της τελευταίας τριετίας αναφέρονται το κόστος της ενέργειας και των καυσίμων (72%), τα ζητήματα του ανθρώπινου δυναμικού (65%), οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες (63%), και το κόστος των πρώτων υλών και υλικών παραγωγής (61%). Για την επόμενη τριετία, ως σημαντικότερη πρόκληση, με διαφορά, αναδεικνύεται το ανθρώπινο δυναμικό (73%). Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις ανησυχούν για τις προοπτικές εύρεσης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού με συγκεκριμένη εμπειρία και γνώση (85%), αλλά και ανειδίκευτου ή entry-level ανθρώπινου δυναμικού με βασικές δεξιότητες και προσόντα (62%).

Η μεγάλη πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα δηλώνει ότι οι επιχειρήσεις τους έχουν εφαρμόσει δράσεις βιομηχανικής αριστείας (81%), ψηφιακού μετασχηματισμού (87%) και πρωτοβουλίες βιώσιμου μετασχηματισμού (87%), στη βιομηχανική τους δραστηριότητα. Ωστόσο, και στις τρεις περιπτώσεις, προκύπτει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις υλοποιούν δράσεις κατά περίπτωση και όπου κρίνουν ότι χρειάζεται, σε μικρή κλίμακα, ή σε συγκεκριμένες επιχειρησιακές μονάδες, και όχι στο πλαίσιο ενός δομημένου προγράμματος ή μιας ευρύτερης στρατηγικής.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα προγράμματα βιομηχανικής αριστείας οι επιχειρήσεις χαρακτηρίζουν τον βαθμό επιτυχίας των δράσεών τους ως ικανοποιητικό (67%), υψηλό (20%) ή πολύ υψηλό (2%), ενώ ως σημαντικότερους παράγοντες για την επιτυχή υλοποίησή τους αναφέρουν τη δέσμευση και υποστήριξη από την ανώτατη διοίκηση (76%) και την υψηλή συμμετοχή του ανθρώπινου δυναμικού (57%). Οι περισσότερες δράσεις που έχουν αναληφθεί αφορούν τις λειτουργικές περιοχές της παραγωγής (90%) και της ποιότητας (69%).

Σημαντικότεροι παράγοντες για την επιτυχή υλοποίηση προγραμμάτων βιομηχανικής αριστείας:

Ως προς τις δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού, οι ερωτηθέντες εκτιμούν ότι σημαντικότεροι στόχοι που επιτεύχθηκαν είναι η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας (43%) και η βελτίωση της βιομηχανικής απόδοσης (41%). Ψηφιακές λύσεις ή συστήματα που έχουν ήδη ενσωματώσει ή ενσωματώνουν σήμερα περιλαμβάνουν, κυρίως, συστήματα διαχείρισης αποθήκης (WMS – 62%), εφαρμογές MES/MOM/δεδομένα παραγωγής σε πραγματικό χρόνο (47%) και τεχνικές ανάλυσης προβλεπτικής συντήρησης (41%). Για την επόμενη τριετία, ως πρώτες προτεραιότητες αναδεικνύονται οι τεχνικές ανάλυσης προβλεπτικής συντήρησης (45%), και η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και ανάλυση δεδομένων (43%).

Οι σημαντικότεροι στόχοι που επιτεύχθηκαν με την εφαρμογή
δράσεων ψηφιακού μετασχηματισμού:

Οι επιχειρήσεις φαίνεται ότι έχουν αφουγκραστεί την ολοένα και αυξανόμενη ανάγκη για χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς το 83% σχεδιάζουν να υλοποιήσουν λύσεις βασισμένες στην τεχνητή νοημοσύνη. Κατά τα επόμενα τρία χρόνια, οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν να την αξιοποιήσουν ιδιαίτερα στον προγραμματισμό της παραγωγής (46%), τον έλεγχο ποιότητας (43%), την προβλεπτική συντήρηση (38%), τη διαχείριση αποθεμάτων (37%) και τη βελτιστοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας (36%).

Σχετικά με την κυβερνοασφάλεια, ένας στους τέσσερις ερωτηθέντες (23%) ανέφερε ότι οι οργανισμοί τους διαθέτουν ισχυρές υποδομές και διαδικασίες κυβερνοασφάλειας, ενώ 43% δήλωσαν ότι έχουν υλοποιηθεί σημαντικές πρωτοβουλίες για την προστασία των λειτουργιών.

Τέλος, ως προς τις πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης, ως σημαντικότεροι στόχοι που έχουν επιτευχθεί, αναφέρθηκαν η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος (68%), η ενεργειακή αποδοτικότητα (60%) και η συμμόρφωση με τους υφιστάμενους και επερχόμενους κανονισμούς ESG και τις αναφορές βιωσιμότητας (57%). Κύριες περιοχές όπου έχουν ήδη υλοποιηθεί σημαντικές δράσεις είναι η διαχείριση αποβλήτων και η κυκλική οικονομία (87%), καθώς και η ενεργειακή αποδοτικότητα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (79%).

Κύριες περιοχές όπου έχουν υλοποιηθεί δράσεις σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη: